Texniki Yardım üzrə Hesabatı

5
Özbəkistan 
Ssenari
Toplanan 100-il İEYQ-
ların Emissiyasının 
Azaldılması 
a
[tCO
2
e]
Bir Ton üçün
Azalma Xərci [2013 
UZS / tCO
2
e]
Bir ton üçün
Azalma Xərci 
[2010 ABŞ Dolları 
/ tCO
2
e]
Yaşayış binalarının səmərəliləşdirilməsi  
569,147,765
-111,064.7
-44.9
Böyük Hidro-elektrik qurğular 
110,835,506
-100,493.5
-40.7
Kiçik Hidro-elektrik qurğular 
22,924,927
-51,184.7
-20.7
Yaşayış yerlərində bərpaolunan enerji  
26,166,554
-24,043.9
-9.7
Alternativ nəqliyyat vasitələri 
128,471,751
1,546.2
0.6
İstilik şəbəkəsinin yaxşılaşdırılması  
48,112,419
19,898.4
8.1
İstilik qurğularının səmərəli vəziyyətə 
gətirilməsi  
71,424,254
45,803.2
18.5
Günəş foto-elektrik  
31,200,307
60,451.5
24.5
Elektrik şəbəkəsinin yaxşılaşdırılması  
57,640,715
223,258.6
90.3
Dəmit yolunun elektrikləşdirilməsi  
3,737,049
3,107,406.1
1,257.3
a
 İEYQ emissiyasının potensial azaldılmasının təhlili 100 illik qlobal istiləşmə potensialı (QİP) ilə ifadə olunmuşdur. 
b
“Yoxdur” ilə işarələnən mini-ssenarilər artan və dəyişməz emissiya ilə nəticələndiyindən onlarla bağlı 
azaldılma xərcləri müəyyən edilməyib. Bir çox hallarda (məsələn, Azərbaycanda bərpaolunan enerji 
Hədəfləri ssenarisi), bu nəticə retrospektiv (keçmişə aid) system qaydasında yüksək qiymətləndirilən mini 
ssenarilərlə qarşılıqlı əlaqəyə görədir.
Mənbələr
:
Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu və Abt Associates (2015a; 2015b; 2015c).  
Cədvəl 2: Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda Qiymətləndirmə və Birləşdirilmiş 
Təsirazaltma Ssenariləri üçün Xərclər və Azalma Potensialı   
Azərbaycan
Ssenari
İEYQ Emissiyalarının 
Toplanmış Potensial 
Azaldılması 
a
[tCO
2
e]
Heç bir t
ədbirin 
görülmədiyi 
ssenari (“No
Action”) ilə 
müqayisədə 
2050-ci ilə qədər 
faiz dəyişikliyi 
(%)
Bir tona görə 
azaldılma 
xərci [2007 
AZN / tCO
2
e]
Bir tona görə 
azaldılma xərci 
[2010 $ / tCO
2
e]
Karbon vergisi (aşağı) 
449,401,278
-14.9
3.0
4.4
Karbon vergisi (orta)
517,191,771
-17.1
3.3
4.8
Karbon Vergisi (AB-yə 
uyğunlaşdırılması) 
549,828,236
-18.2
3.5
5.2
Yanacaq subsidiyalarının 
aradan qaldırılması 
575,454,155
-19.1
5.0
7.4
İƏİT Yanacaq Qiymətləri  
1,103,806,342
-36.6
5.2
7.7
Yoxsulluğun Azaldılması üzrə 
Dövl
ət Proqramı 
-479,774,029
15.9
yoxdur
yoxdur
Bütün az-xərcli texniki 
tədbirlər  
327,109,943
-10.8
-3.4
-4.9
Bütün orta-xərcli texniki 
tədbirlər  
359,753,652
-11.9
-0.9
-1.3
Bütün texniki tədbirlər 
388,810,279 
-12.9 
15.2 
22.3 

---

6
Qazaxıstan 
Ssenari
İEYQ Emissiyalarının 
Toplanmış Potensial 
Azaldılması 
a
[tCO
2
e]
Heç bir t
ədbirin 
görülmədiyi 
ssenari (“No
Action”) ilə 
müqayisədə 
2050-ci ilə qədər 
faiz dəyişikliyi 
(%)
Bir tona görə 
azaldılma 
xərci [2010 
KZT / tCO
2
e]
Bir tona görə 
azaldılma xərci 
[2010 $ / tCO
2
e]
Emissiya Ticarəti Sxemi 
1,544,370,058 
-7.1 
638.7 
4.3 
İƏİT Yanacaq Qiymətləri 
1,124,925,667 
-5.2 
3,090.1 
21.0 
Genişləndirilmiş ETS 
1,558,672,146 
-7.2 
11,904.8 
80.8 
Bütün az-xərcli texniki 
tədbirlər 
2,777,194,623
-12.9
768.4
5.2
Bütün texniki tədbirlər  
2,916,074,370 
-13.5 
956.0 
6.5 
Özbəkistan 
Ssenari
İEYQ Emissiyalarının 
Toplanmış Potensial 
Azaldılması 
a
[tCO
2
e]
Heç bir t
ədbirin 
görülmədiyi 
ssenari (“No
Action”) ilə 
müqayisədə 
2050-ci ilə qədər 
faiz dəyişikliyi 
(%)
Bir tona görə 
azaldılma 
xərci [2013 
UZS / tCO
2
e]
Bir tona görə 
azaldılma xərci 
[2010 $ / tCO
2
e]
Bütün az-xərcli texniki 
tədbirlər 
905,658,923
-6.5
-82,809.3
-33.5
Bütün texniki tədbirlər  
1,069,661,249 
-7.7 
-42,404.2 
-17.2 
a
 İEYQ emissiyasının potensial azaldılmasının təhlili 100 illik qlobal istiləşmə potensialı (QİP) ilə ifadə olunmuşdur. 
b
Yoxdur” ilə işarələnən mini-ssenarilər artan və dəyişməz emissiya ilə nəticələndiyindən onlarla bağlı 
azaldılma xərcləri müəyyən edilməyib. 
Mənbələr
:
Stokholm Ətraf Mühit İnstitutu və Abt Associates (2015a; 2015b; 2015c). 
8.  Təhlil  göstərir  ki,  hər  bir  ölkədə  yüksək  təsirazaltma  potensialına  malik  texniki  tədbirlərin 
seçimi ya birbaşa xərclərə qənaət, yaxud da emissiya azalmasının bir tonuna görə daha az xərc 
çəkilməsinə əsasən həyata keçirilə bilər. Bura nəqliyyat sahəsində az karbonlu  yanacağa keçid, 
müxtəlif enerjidən səmərəli istifadə tədbirləri və hər üç ölkədə hidroenerjidən daha çox istifadə 
olunması  daxildir.  Eynilə,  Azərbaycanda  karbon  vergisi  və  Qazaxıstanda  emissiyaların  ticarəti 
əhəmiyyətli azalmalara (məsələn, CO
2
e–nin azaldılması nəticəsində bir tona 5 ABŞ Dollarından 
az xərc çəkilməsinə) gətirib çıxaracaqdır. 
9. Yüksək xərcli tədbirlərin çoxu ümumi azalma səviyyəsinə nisbətən az təsir göstərir ki, bu da 
çoxsaylı təsir azaltma variantlarının tətbiqi nəticəsində əldə oluna bilər. Lakin, bir ton azalmaya 
yüksək  xərc  tələb  edən  bəzi  variantlar,  əgər  onlar  iqtisadi  inkişaf,  hava  çirklənmələrinin 
azaldılması,  enerji  təhlükəsizliyinin  artırılması  kimi  digər  sosial  məqsədlərə  tövhə  verəcəksə, 
nəzərdən keçirilə bilər. Texniki yardım bir sıra potensial faydalara səbəb olmuşdur ki, bu da təsir 
azaltma fəaliyyətinin cəlbediciliyini artıra bilər.  
10. Ölkələri əhatə edən dörd müxtəlif NAMA konsepsiyası da işlənib hazırlanmışdır. Konsepsiya 
2010-cu  ildə  Meksikanın  Kankun  şəhərində  UNFCCC-ya  (
BMT  İqlim  Dəyişiklikləri  haqqında 
Çərçivə Konvensiyası
)  Tərəf  olan Ölkələrin Konfransının  (COP  16)  onaltıncı  sessiyası  zamanı 
razılaşdırılmış əsas NAMA kriteriyalarına cavab vermək məqsədilə tərtib edilib:  

---