Tətbiqi proqramlar

ES-in yaradılması mərhələləri aşağıdakı ardıcıllıqla yerinə yetirilir 
Mərhələlər: 
1.
İdentifikasiya - problemin xarakterinın öyrənilməsi 
2.
Konseptualizasiya - əsas anlayışların və onlar arası əlaqələrin müəyyən olunması 
3.
Formalizasiya - biliklərin təsviri modelinin seçilməsi, qaydaların hazırlanması 
4.
Reallaşma - Kompüter proqramının işlənilməsi, nəticələrin təmini 
5,Eksperiment - Alınan nəticələrin adekvatlığının yoxlanılması. 
1, 2 və 3-cü mərhələlər bilik mühəndisi, 4-cü mərhələ isə proqramşı tərəfindən icra olunur. Eksperiment mərhələsində 
ilk öncə proqramın düzgün işləməsi yoxlanılır və sonra eksperimentlər o vaxta qədər keçirilir ki, alınan nəticənin 
reallığa adekvatlığı ekspertləri qane etsin. İlk zamanlar bir ES-in yaranmasına 20-30 il tələb olunurdu. İndi isə bu 
sistemlərin yaradılmasını tezləşdirən üsullar, instrumental vəsitələr mövcuddur. Bu məqsədlə istifadə olunan 
instrumental vəsitələr bunlardır: 
1.
Simvolik proqramlaşdırma dilləri: LİSP, İNTERLİSP, SMALLTALK; 
2.
Bilik mühəndisliyi dilləri: OPS-5; LOOPS, proloq, KEŞ; 
3.
ES layihəsini avtomatlaşdırmağa imkan verən sistemlər: K 

Metod-istinad TPP onların alqoritm əsasında məsələ həllinin bu və ya digər riyazi üsulunun 
reallaşdırılmasınin qoyuluşu ilə fərqlənir. Bura riyazi proqramlaşdırma (məs.xətti, dinamik, statik və s.) 
şəbəkə planlaşdırması və idarə edilməsi, kütləvi xidmət nəzəriyyəsi və riyazi statistikanın tətbiqi 
proqrampaketləri aıddir. 

Problem- istinad TPP daha geniş yayılmışdır. Hal-hazırda elə bir sahə tapmaq olmaz ki, həmin sahələrdə 
belə proqram vasitələrindən istifadə edilməsin. Belə proqram paketləri konkret funksional sahədə ixtiyari 
bir məsələnin həll üçün nəzərdə tutulan proqram məhsuludur. 

Proqram-istinad TPP-lərini sənaye və qeyri-sənaye sferalarının, eləcə də ayrı-ayrı predmet sahələrində 
idarəetmə funksiyalarının kompleks avtomatlaşdırılması üçün nəzərdə tutlan qruplara ayırmaq olar 

---