Teqvim-2015. pdf

25
Kimya.Biologiya.Tibb
Abdulla  Qarayev   
1910-1968 
Y
ANV
AR
Abdulla İsmayıl oğlu Qarayev 1910-
cu il yanvar ayının 14-də Bakıda anadan 
olmuşdur. 
1927-ci ildə Bakı Xalq Maarifi 
Şöbəsinin pedaqoji texnikumunu, 1930-
cu ildə Azərbaycan Dövlət Universiteti-
nin (indiki BDU) Pedaqoji fakültəsinin 
təbiət bölməsini bitirmişdir. 1932-1936-
cı illərdə Azərbaycan Dövlət Tibb İnsti-
tutunda təhsil almışdır.
O, 1937-ci ildə iki mövzu üzrə: bi-
rinci dissertasiya işinə görə tibb elmləri 
namizədi, ikinci dissertasiyaya görə 
isə biologiya elmləri namizədi alimlik 
dərəcəsi almışdır. 1937-1938-ci illərdə 
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutun-
da Təbiət fakültəsinin dekanı vəzifəsində 
çalışmışdır. 1940-cı ildə doktorluq işini 
müdafiə etmişdir.  
1941-1942-ci illərdə ADU-nun bi-
ologiya fakültəsinin dekanı olmuşdur. 
Fiziologiya sahəsində ilk azərbaycanlı 
professor olan Abdulla Qarayev 1942-
ci ildə müsabiqə yolu ilə Azərbaycan 
Dövlət Tibb İnstitutunun Normal fi-
ziologiya kafedrasında, Azərbaycan 
Dövlət Universitetində isə İnsan və hey-
van  fiziologiyası kafedrasında müdir 
vəzifəsində çalışmışdır. 1942-1944-cü 
illərdə Azərbaycan Dövlət Universite-
tinin elmi hissə üzrə prorektoru, 1944-
cü ilin sentyabrından 1950-ci ilin okt-
yabrına qədər isə rektoru vəzifələrində 
işləmişdir. 
1952-ci ilin mayından 1956-cı ilin 
iyuluna qədər AEA Biologiya və  kənd 
təsərrüfatı elmləri  şöbəsinin akademik-
katibi vəzifəsində çalışmışdır. 1965-ci 
ildə Ali Attestasiya Komissiyası Abdulla 
Qarayevə insan və heyvan fiziologiyası 
(indeks 102) üzrə namizədlik və doktor-
luq dissertasiyalarını müdafiəyə  qəbul 
etmək ixtiyarı vermişdir. 
1953-cü ildə onun səyi nəticəsində 
Azərbaycan EA-nın Zoologiya İnstitutu-
nun nəzdində Fiziologiya şöbəsi, 3 ildən 
sonra müstəqil Fiziologiya bölməsi ya-
radılmış və rəhbərlik Abdulla Qarayevə 
həvalə olunmuşdur. 
O, Azərbaycan Ali və Orta İxtisas 
Təhsili Komitəsinin sədri olmuş, 1961-
1963-cü illərdə komitə  sədri kimi ali 
məktəblərin maddi-texniki bazasının 
möhkəmləndirilməsi, yeni fakültə və ix-
tisasların açılmasına xüsusi diqqət yetir-
mişdir.
1968-ci il fevral ayının 2-də Azər-
baycan SSR Elmlər Akademiyasının 
Fiziologiya İnstitutu yaradılmış və aka-
demik Abdulla Qarayev institutun direk-
toru təyin olunmuşdur. 
Hazırda bu institut, eləcə də N.Nəri-
manov adına Azərbaycan Dövlət Tibb 
İnstitutunun Normal fiziologiya kafed-
rası  və Bakı  şəhərində bir küçə onun 
adını daşıyır. 
A.Qarayev 7 monoqrafiya və 300-dən 
artıq məqalənin müəllifidir.
1943-cü ildə fiziologiya elminin inki-
şafındakı xidmətlərinə görə  “Əməkdar 
elm xadimi” fəxri adına layiq görülmüş, 
1949-cu ildə AEA-nın həqiqi üzvü seçil-
miş, Lenin ordeni, 3 dəfə “Qırmızı Əmək 
Bayrağı” ordeni, “Qırmızı Ulduz” orde-
ni və medallarla təltif edilmişdir.
Abdulla Qarayev 1968-ci ildə  vəfat 
etmişdir.
14
Ə d ə b i y y a t 
Abdulla İsmayıl 
oğlu Qarayev-100                  
/AMEA; tərt. ed. və 
red. V.Adıgözəlova, 
A.Qazıyev, 
G.Qurbanova.- Bakı: 
Elm, 2010.- 303 s. 
Abdulla İsmayıl oğlu 
Qarayev: biblioqra-
fiya /AMEA Mərkəzi 
Elmi Kitabxanası; tərt. 
A.Əliyeva-Kəngərli; 
red. T.Ağayev.- Bakı: 
Elm, 2009.-290 s. 
Abdulla Qarayev          
//Əli Hüseynov, Məcnun 
Babayev. Məşhur bio-
logiya alimləri.- Bakı: 
Maarif, 2002.- S.144.
Abdulla İsmayıl oğlu 
Qarayev: Azərbaycanın 
təhsil nazirləri              
//Azərbaycan müəllimi.-
2012.- 27 yanvar.- S.6.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az 
www.az.wikipedia.org 
www.muallim.edu.az 
www.press.bsu.edu.az 
www.science.gov.az 
105 
 illiyi
Akademik

---

26
Kimya.Biologiya.Tibb
Nemət Qasımov 
1940 
Y
ANV
AR
Nemət Abbasəli oğlu Qasımov 1940-
cı il yanvar ayının 27-də Naxçıvan Mux-
tar Respublikasının Babək rayonunun 
Didivar kəndində anadan olmuşdur. 
1963-cü ildə ADU-nun biologiya 
fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitir-
mişdir.
N.A.Qasımov 1963-1966-cı illərdə 
ADU-nun “Bitki fiziologiyası” kafed-
rasının aspirantı olmuş, 1967-ci ildə 
namizədlik, 1975-ci ildə doktorluq dis-
sertasiyası müdafiə etmiş, 1980-ci ildə 
professor adı almışdır.
N.A.Qasımov xlor ionunun bitkiyə 
daxil olmasının kinetik qanunauyğun-
luqları  və bitkilərin duzla intoksikasi-
yasının “Enerji aclığı” konsepsiyasının 
müəllifidir və bu barədə 1975-ci ildə 
Leninqradda (indiki Sankt-Peterburqda) 
keçirilən XII Beynəlxalq Botanika 
konqresində məruzə ilə keçmiş SSRİ-ni 
təmsil etmişdir.
O, Azərbaycan EA-nın Botanika İns-
titutunda elmi işçi, BDU-nun Biologiya 
fakültəsinin dekanı (1978-1988-ci illər) 
vəzifəsində çalışmışdır. Hal-hazırda 
BDU-nun “Bitki fiziologiyası” kafedra-
sının müdiridir.
N.A.Qasımov 1991-ci ildə ABŞ-ın Şi-
mali İllinoys Universitetinə dəvət olun-
muşdur. Həmin universitetdə professor 
N.A.Qasımov 40 gün müddətində elmi-
pedaqoji ezamiyyətdə olmuş, professor-
müəllim və tələbələrlə  görüşlər keçirmiş, 
universitetin elmi seminarlarında “Duz 
tənəffüsü” mövzusunda geniş  məruzə 
ilə  çıxış etmişdir. Onun Türkiyə, Rusi-
ya, Bolqarıstan, Qazaxıstan, Ukrayna, 
Özbəkistan və  digər ölkələrdə 100-dən 
çox elmi əsəri, dərslik və monoqrafiya-
ları çap edilmişdir.
N.A.Qasımov 7 dissertasiya işinə 
elmi rəhbərlik etmiş, onlarla dissertasi-
ya işinin rəsmi opponenti olmuşdur. Ha-
zırda onun rəhbərliyi ilə bir neçə tələbə 
(bunlardan 3 nəfəri İran İslam Respub-
likasındandır) dissertasiya mövzuları 
üzərində tədqiqatlarını davam etdirirlər. 
N.A.Qasımov BDU-nun və biologi-
ya fakültəsinin Elmi Şuralarının, “Bakı 
Universitetinin Xəbərləri” elmi jurnalı-
nın redaksiya heyətinin üzvüdür.
Professor 1986-cı ildə ABŞ-ın  İlli-
noys EA-nın  həqiqi üzvü seçilmişdir. 
O,  İngiltərə-Kembric Beynəlxalq Bi-
oqrafiya Mərkəzinin Direktorunun Av-
ropa üzrə nümayəndəsi (1998), ABŞ-
ın Bioqrafiya  İnstitutunun səlahiyyətli  
nümayəndəsidir (1998).
Professor N.A.Qasımov “Qızıl hey-
kəl” (ABŞ Bioqrafiya  İnstitutu-1998), 
“Qızıl ulduz” (İngiltərə-Kembric BBM-
1998), “XX əsrin 2000 görkəmli ada-
mı” diplomu və gümüş medalı (1997), 
Kembric BBM Baş Direktorunun Av-
ropa üzrə  səlahiyyətli nümayəndəsinin 
diplomu və gümüş medalı (1998) ilə 
təltif edilmişdir.
Professor N.A.Qasımov 2000-ci ildə 
Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar 
elm xadimi” fəxri adına layiq görülmüş-
dür.
27
Ə d ə b i y y a t 
Bitki fiziologiyası: dərslik 
/N.Qasımov.- İkinci nəşr.-
Bakı: BDU-nun nəşri, 
2008.- 484 s.
Bitki fiziologiyasından 
praktikum /N.Qasımov.- 
Bakı: BDU-nun nəşri, 
2006.- 181 s.
Fotosintez: iki hissədə 
/N.Qasımov.- Bakı: BDU-
nun nəşri, 1982.- Hissə 
I.-86 s.; Hissə II.- 110 s.
Bitki fiziologiyasından 
kiçik praktikum: dərs 
vəsaiti /N.Qasımov, 
Q.Rzayev; elmi red. 
Q.Əhmədov; AzSSR Ali 
və Orta İxtisas Təhsili 
Nazirliyi, S.M.Kirov ad. 
Azərb. Döv. Un-ti.- Bakı: 
ADU, 1981.- 84 s.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az 
www. elibrary.azlib.net
www.muallim.edu.az
www.kitabxana.net
75 
 illiyi
Alim

---