TeleviZİya nəZƏRİYYƏSİNİN Əsaslari
Yüklə 3,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
39 dakı canlı yayımlarda, verilişlərdə iştirak edirdi. Müğənnilər hər cür müzakirələrdə, hər tip verilişlərdə iştirak edirdilər: mət bəx, gözəllik, din, iqtisadiyyat, kriminal, qloballaşma və s. A. Dadaşov bu tipli verilişlərdə ifratavarma hallarını önə çəkərək haqlı olaraq tənqid edir: “…müəlliflərin və qəhrəmanların səriştəsizliyini üzə çıxaran bu verilişlərdə bəzən sənətkarların öz qohumtanışlarını və sevimli ev heyvanlarını da lüzumsuz şəkildə nümayiş etdirmələri tamaşaçıya hörmətsizliyin təzahürünə çevrilir. Bu tipli verilişlər te leviziyalara gəlir gətirməklə yanaşı, eyni zamanda onların imicinə də mənfi təsir göstərir” (23, səh. 76). Müğənnilərlə verilişlər özü nün dramaturji həllini tapmaqla yalnız söhbətxatirat, söhbəttərif şəklində qurulmamalı, mövzu seçimində ziddiyyətli məqamlar, açıq tənqidi fikirlər və aparıcı ilə qonaq arasında maraqyaradıcı mübadilə olmalı, mahnı ifaları verilişin modelində özünə tamlıqla yer ala bilməlidir. Lakin, təəssüf ki, çağdaş teleməkanımızda olan verilişlərin bir çoxunda ədəbi material özünü doğrultmamış hal da çıxış edir və yalnız məzmunsuz söhbətdən ibarət olur. Aparıcı qonaqdan müəyyən bir açıqlama və ya hansısa problemlə bağ lı rəy almaq əvəzinə yorucu, cansıxıcı söhbətə yer verir və “belə verilişlərin dəqiq ssenarisi və mövzu həlli olmadığından ekranda kılar birbirinin şəninə yeri gəldigəlmədi xoş sözlər söyləyir və arasıra mahnılar oxuyurlar” (23, səh.76). Bu halda veriliş təriflərlə dolu və mahnılarla növbələşən söhbəti xatırladır ki, burada artıq hər hansı bir tərzdə əyləncə elementi və ya rekreativ əhəmiyyət tapmaq olmaz. Yararsız, lakin hakim olan əyləncə sənayesinin önündə informa siya, tədris, maariflənmə, sosialpedaqoji mahiyyətə qulluq edəcək verilişlər görünməz halda mövcud ola bilirdi. Yuxarıda biz bir neçə uğurlu layihənin adını qeyd etməklə, əslində, bu sahədə atılan addımların böyük əksəriyyətinin qəbul olunmamasının səbəblərindən biri kimi müəllif təhkiyəsinin konsepsiyasızlığnı, təfsirin bayağılığını, forma problemlərini, estetik həllin solğunlu ğunu göstərməliyik. Cansıxıcı və yorğunluq bəxş edən teletədrisin və ya maariflənmənin əhəmiyyətinin, təsir gücünün olmadığı çoxdan bəlli gerçəklik kimi qəbul edilərək müstəqil milli televi ziyamızın ilk onilliyində yaxşıca unudulmuşdur. Hətta məişət problemlərinə həsr olunmuş psevdo tokşoularda yalançı və gərəksiz akademizm, süstlük, rəvanlıq çox sadə şəkildə bu ətrafda qonşusu ilə müzakirə aparmaq və ya Türkiyə kanalında onun üçün rahat qavranılan tərzdə, peşəkarlıqla düşünülmüş model əsasında qurulan tərzdə verilişə baxmaq imkanı olan seyrçi üçün 40 bütün bunlar maraqsız, lazımsız görünürdü. Telepublisistika seyr çi ilə ünsiyyətə girə bilməyərək, onunla dil tapmayaraq, ciddi uçu rum yaranmasına səbəb olmuşdu. Eyni sözlər uşaq verilişlərinə, gənclər üçün proqramlara da şamil oluna bilər. Gənc seyrçilər nəinki onları izləmirdilər, heç adlarını da bilmirdilər ki, bu da ka nalın auditoriyasının itirilməsindən başqa bir şey deyildi. Yuxarıda verilən ümumiləşmiş icmal və prosesin təhlili onu deməyə əsas verir ki, 1991–2000ci illərdə Azərbaycanda televiziya şirkətlərinin fəaliyyəti heç bir yaradıcı konsepsiyaya söykənmədən bir qədər başıpozuq şəkildə qurulmuşdur. Əyləncənin üstələməsi, qeyripeşəkar yanaşma və geridə qalmış texnologiyaların teleya yımın əsas mənzərəsini təşkil etməklə, bu kütləvi kommunikasi ya vasitəsinin əhəmiyyətinin, baxımlılıq dərəcəsinin cəmiyyətdə ciddi yer almamasına səbəb olması söylənilənlər əsasında gəlinən qənaətdir. 2000ci ildən başlayaraq yeni kanalların gəlişi ilə rə qabətin şiddətlənməsi, seyrçi toplamaq uğrunda mübarizənin art ması keyfiyyətcə yeni mərhələnin başlanmasını tələb edirdi. Ölkə iqtisadiyyatının inkişafı, əhalinin güzəranında yaxşılaşma yayım çıların kommersiya maraqlarının üfüqünü genişləndirməklə onla rın yeniləşməyə marağını artırdı. Artıq yeni dövrün qanunları tam qüvvəsi ilə olmasa da, işləməyə başladı və əslində bu, məzmunca fərqli problemlərin ortaya çıxmasına səbəb oldu. Peşəkarlaşma və ixtisasartırma sahəsində bütün bu müddət ərzində heç bir işin görülməməsi – telemütəxəssislər hazırlayan ali məktəblərin olma ması, profil üzrə xaricə təhsil almağa heç kəsin göndərilməməsi, xaricdə telejurnalistika təhsili alan şəxslərlə yerli seyrçi arasında uçurum yaranması, əslində, ümumi yaradıcı səviyyənin artımını ləngidən səbəblər kimi bu gün də kəskinliklə qarşıda durur.
Televiziya kütləvi informasiya vasitəsi olmaqla bərabər incə sənətin bir növü kimi artefaktyayım vahidini ortaya qoyduğu üçün onun təhlilinin, çözümünün istər ədəbi material – jurnalis tika, drama turgiya, istərsə də yaradıcı tərəfdən həyata keçirilməsi aydın mən zərənin meydana gəlməsinə şərait yarada bilər. Məşhur alim, estetik Y. Boryevin televiziyanı xarakterizə edərək, ona kütləvi videoinformasiya vasitəsi kimi digər sənətlərin ötü rücüsü və məişət estetikasının cilovlanmış təəssüratını uzaq mə safədən ötürə bilən yeni incəsənət növü kimi dəyər verməsi həyatımıza daxil olan televiziyanın gerçək mahiyyətini izah etmiş olur. Onun sosial dəyərinin təkcə video və audioinformasiyalılığı Yüklə 3,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|