Təhsil xərcləri: şəffaflıq və səmərəliliyin gücləndirilməsi
Yüklə 295,9 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rəşad Həsənov, Nərmin İbrahimova
- Özəl maliyyələşdirmə mənbələridə
Təhsil xərcləri: şəffaflıq və səmərəliliyin gücləndirilməsi istiqamətləri
Rəşad Həsənov, Nərmin İbrahimova
Səhifə 4 / 23
qrupuna aid edilir. Lakin təhsil müəssisələrində inzibatçı heyətinin saxlanılmasına çəkilən xərclər birbaşa xərclərə daxil edilmir. Mərkəzi, regional və yerli səviyyədə dövlət idarəetmə orqanlarının təhsil sektorunun idarə edilməsinə, yoxlama və nəzarət xidmətinin həyata keçirilməsinə, həmçinin təhsil qrafiklərinin hazırlanmasına çəkilən xərclər digər xərclər qrupuna aid edilir. Təhsilin maliyyələşməsində transfertlər əsasən iki istiqamətli olur.1) Ayrı-ayrı dövlət qurumları arasında xüsusilə yuxarı səviyyəli hakimiyyət qurumundan daha aşağı səviyyəli quruma köçürmələr. Bu növ köçürmələr dövlət xərclərinin ümumi məbləğinədaxil edilmir. Çünki, bu köçürmələr dövlət sektoru çərçivəsində həyata keçirildiyi üçün, təhsil xərclərinin ümumi məbləğinin dəyişməsinə səbəb olmur. 2) Ayrı-ayrı ev təsərrüfatlarına və yaxud hüquqi şəxslərə təhsilə görə köçürmələr. Buraya təhsil alanlara və onların ailələrinə həmçinin, hüquqi şəxslərə edilən transfertlər daxildir. Köçürmənin bu növü dövlət müavinəti, təqaüd, qrant və yaxud istiqraz şəklində edilə bilər.
Ailələr tərəfindən təhsil müəssisələrinə edilən ödənişlər və ailə büdcəsindən edilən digər təhsil xərcləri özəl maliyyələşmənin birinci kateqoriyasına aid edilir.Təhsil prosesində istifadə olunan şəxsi əşyaların alınmasına sərf olunan vəsait, təhsil alanın mənzil şəraitinin təmin edilməsi ilə əlaqədar ailə xərcləri ailələr tərəfindən təhsil təmayüllü digər xərclər sırasına aid edilir. Özəl təhsil maliyyələşməsinə aid hüquqi şəxslər tərəfindən ödənilən xərclər də təhsil müəssisələrinə ödəmələr və təhsil alanların ailələrinə ödəmələr olaraq iki növə ayrılır. Hüquqi şəxslərin təhsil müəssisələrinə ödəmələrinə şirkətlər və ya həmkarlar ittifaqları tərəfindən təhsil müəssisələrinə verilən subsidiyalar, özəl şirkətlər tərəfindən elmi tədqiqatların aparılması üzrə müqavilələrə əsasən universitetlərə edilən ödənişlər, sifarişli təhsil üçün ödənişlər, özəl fondların təhsil müəssisələrinə verdiyi qrantlar, xeyriyyəçilik məqsədilə təhsil müəssisələrinə ödənilən ianələr, özəl təşkilatlar tərəfindən icarəyə görə ödənişlər və s. aid edilir. Təhsil maliyyəsinin üçüncü qaynağı isə beynəlxalq maliyyə mənbələridir ki, buraya beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən təhsil sektorunun inkişafına ayrılan maliyyə yardımları aid edilir. Bu təşkilatlara Dünya Bankı, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təhsil sahəsi üzrə qurumları, qarşılıqlı fəaliyyətdə olan digər hökumətlərarası təşkilatlar, dövlət inkişaf agentlikləri və ölkədə fəaliyyət göstərən beynəlxalq qeyri-dövlət təşkilatları daxildir. Beynəlxalq maliyyə mənbələrindən daxil olan vəsaitlər ya təhsil müəssisələrinə verilən birbaşa ödəmələr və ya müvafiq hakimiyyət orqanlarına edilən transfertlər şəklində olur . Ümumilikdə isə dövlətin əsas vəzifələrindən biri hər üç maliyyə mənbəyi üzrə təhsilə ayrılan xərclərin artımını və şaxələndirilməsini təmin etməkdir. Təsadüfi deyil ki, ölkə prezidentinin 24 oktyabr 2013-cü il sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “ Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası” da bu məqama xüsusilə toxunub. Hazırda isə ölkəmizdə təhsil sektorunun əsas maliyyəçisi dövlət hesab edilir. Bu sahəyə ayrılan vəsaitlər ilbəil artırılır. Təhsil xərcləri: şəffaflıq və səmərəliliyin gücləndirilməsi istiqamətləri
Rəşad Həsənov, Nərmin İbrahimova
Səhifə 5 / 23
Məqsəd ölkə konstitusiyasında təsbit edilən hər bir vətəndaşın təhsil almaq hüququnu qorumaq, dini, irqi və sosial statusundan asılı olmayaraq ölkə vətəndaşlarına bərabər şərtlər daxilində təhsil imkanlarını yaratmaqdır. Ümumilikdə isə dövlət büdcəsindən “Təhsil” bölməsi üzrə ayrılan xərclər fərdi və kollektiv əsaslarla şagird və tələbələr üçün göstərilən xidmətlər qarşılığında sərf edilən vəsaitləri əhatə edir. Bu sahədə dövlət siyasətinin müəyyənləşdirilməsi, müxtəlif inkişaf proqramlarının hazırlanması, kollektiv xidmətlər, təhsildə fəaliyyətlər və tədqiqatlar üçün istifadə olunan dövlət vəsaitləri də bu xərclərə daxil edilir. Əhalinin təhsil aldığı uşaq bağçalarının, orta məktəblərin, liseylərin, institutların, universitetlərin, texniki peşə məktəblərinin saxlanması, şagird və tələbələrin təhsil alması üçün infrastrukturun yaradılması üzrə sərf olunan vəsaitlər də büdcənin “Təhsil” bölməsində öz əksini tapır. Dövlət büdcəsindən təhsilə ayrılan vəsaitlər Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin təsnifatına əsasən yuxarıda bəhs etdiyimiz istiqamətlərə üzrə aşağıdakı maddələrdə əks olunur. 1.
müəssisələrinin təşkili və saxlanılması xərcləri aid edilir. 2.
bölümə bütün növ ibtidai və ümumi orta təhsil mətkəblərinin, o cümlədən məktəb-uşaq bağçaları, ibtidai, əsas və orta təhsil məktəbləri, gimnaziyalar, litsey və kolleclərin, günü uzadılmış qrupların və məktəblər nəzdindəki internatların saxlanılması xərcləri, eləcə də musiqi və rəssamlıq onillik məktəbləri və sanatoriya-peşə məktəbləri üçün xərclər aid edilir. 3.
Axşam və qiyabi orta ümumtəhsil məktəbləri. 4. İnternat məktəbləri-bu bölümə xüsusi rejimli və idman təmayüllü internat məktəblərindən başqa bütün növ internat məktəblərinin saxlanılması xərcləri aid edilir. 5.
qabiliyyəti olan, eləcə də zehni və fiziki inkişafında fiziki və başqa qüsurları olan uşaqlar üçün internat məktəblərinin saxlanılması xərcləri aid edilir. 6.
Xüsusi məktəblər- bu bölümə xüsusi tərbiyə edilmə şəraitinə ehtiyacı olan uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş xüsusi məktəblərin saxlanılması xərcləri aid edilir. 7.
xərcləri aid edilir. 8.
üçün tərbiyə koloniyaları əsasında təşkil edilmiş və şagirdlərin maddi təminatı müəyyən olunmuş normalar üzrə aparılan xüsusi texniki-peşə məktəbləri və litseyləri, eləcə də Azərbaycan Respublikası Daxili İşlər Nazirliyinin islah-əmək müəssisələrinin bazasında yaradılan texniki- peşə məktəbləri və litseylərinin inzibati və müəllim (ustaları daxil etməklə) heyətinin saxlanılması və başqa tədris xərcləri aid edilir. 9.
rəssamlıq, tibb, olimpiya ehtiyatı və sair məktəblər üzrə xərclər aid edilir Yüklə 295,9 Kb. Dostları ilə paylaş:
|