T. C. Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ felsefe ve din biLİmleri anabiLİm dali din sosyolojiSİ BİLİm dali

28 
 
 
1.2.2.
 
Endüstri Devrimi Sonrası Turizm 
Endüstri devrimi sonrasında meydana gelen gelişmeler her alanda olduğu gibi 
seyahatlerin de daha düzenli ve sistemli olmasını sağlamıştır. Seyahatlerin artık tam 
anlamıyla turizm olarak nitelenebilmesini mümkün kılmıştır.  
Ulaştırma, iletişim, güvenlik, çalışma yaşamının düzenlenmesi, serbest zaman 
artışı,  eğitim  düzeyinin  yükselmesi,  gelirlerin  artması  turizmin  küreselleşmesine 
katkıda  bulunmaktadır.
35
  Bu  tür  gelişmeler  birbirini  tetikleyerek  modern  dönemde 
insan haklarının da tartışılmasını sağlamış ve pek çok hak ve imkânı da beraberinde 
getirmiştir.  Çalışma  hayatında  işçilerin  haklarını  elde  etmesi,  ekonomik  refah  ve 
yıllık  izin  gibi  hakların  düzenlenmesi  insanların  seyahate  ve  dinlenmeye  daha  çok 
katılımını  sağlamıştır.  Seyahatin  kolaylaşması,  hızlanması  ve  ucuzlaması  da 
teknolojinin, turizmin artmasında oynadığı roller arasındadır.  
Endüstri  İhtilâli’nin  sonucu  olarak  bugünkü  anlamda  turizm  olayının  ortaya 
çıkışını sağlayan unsurlar şunlardır; 

 
Şehirleşme, büyük şehirlerin çoğalması 

 
Kırsal yörelere, tabiata özlem 

 
Teknolojinin gelişmesiyle yeni teknolojilerin insanlığın hizmetine sunulması 

 
Ülkelerin  refah  düzeyinin  artması  sonucu  vatandaşlarına  yeni  imkânlar 
sağlamaları 

 
İnsanların entelektüel seviyelerinin yükselmesi 

 
Ulaşım sisteminin gelişmesi, haberleşmenin yoğunlaşması sonucu Dünya’nın 
giderek küçülmesi 
                                                      
35
 Öcal Usta, Genel Turizm, İzmir 2001, 
sf
 

---

29 
 
 

 
Sosyal refah düzeyi içerisinde boş zamanların çoğalması, ekonomik gücün ve 
tasarruf imkânının artması.
 36
 
Endüstri  devrimi  sonrasında  meydana  gelen  değişiklikler  toplum  yapısını 
kökünden  etkilemiştir.  Aile  yapıları,  ilişkiler,  sosyal  hayat  tamamıyla  değişime 
uğramıştır.  İnsanlar,  önceleri  tatillerini  aileleri  ile  birlikte  geçirirken,  daha  sonra 
tatillerde  seyahatlere  çıkmayı  tercih  etmeye  başlamışlardır.  Şehir  hayatının, 
kalabalığın  ve  gürültünün  verdiği  yorgunluğu  insanlar  seyahate  çıkarak  atmak 
istemişlerdir.  Böylece  günümüz  modern  turizmi  temelleri  üzerine  oturmaya 
başlamıştır. Günümüz modern turizmi birbirine bağlı üç olgu arasında doğmuştur. 
I.
 
Gelişmekte  ve  yayılmakta  olan  sanayi  uygarlığı  verimlilik  artışını 
sağlamış, aynı zamanda şu imkânları da beraberinde getirmiştir;  
a.
 
Ücretlerin ve gelirlerin artışı nedeniyle satın alma gücü, daha 
fazla gelir. 
b.
 
Tatil sürecinin artması ya da çalışma sürecinin azalması veya 
emeklilik  yaşının  düşürülmesi  suretiyle  daha  fazla  boş 
zaman.  Bilindiği  gibi  turizmin  oluşması  için  dört  temel 
unsurun  bir  arada  bulunması  gerekmektedir.  Bunlar;  gelir, 
boş zaman, teknik imkân ve istektir.  
II.
 
Sanayi  uygarlığının  gelişmesiyle  birlikte  doğal  çevre,  toplumsal  yaşam, 
kişinin mesleki ve özel yaşamındaki dengeleri bozan çevre sorunları gibi 
birçok olumsuz etkiler ortaya çıkmaktadır.  
                                                      
36
 Özdemir, “Endüstri İhtilâli”, 7. 
 

---

30 
 
 
III.
 
Sanayi  uygarlığının  yarattığı  olumsuzluklara  karşı  doyurabildiği 
ihtiyaçların  çeşitliliği  ve  doğal  kaynaklara  dönüş  imkânı  sağlaması 
nedeniyle turizm çözüm yollarından en önemlisi olmaktadır.”
 37
 
Yukarıda  değindiğimiz  konular  turizmi  artıran  ve  insanların  kitlesel  olarak 
turizme  katılmalarını  sağlayan  nedenler  arasındadır.  Çünkü  sanayi  devrimi  ile 
modern toplumda insan makine ile eş değer tutulmuştur. Her ne kadar izin ve diğer 
başka  hakları  verilmiş  olsa  da  üretim  sistemi  içerisinde  insan  normalden  fazla 
yıpranmaktadır.  Ayrıca  belirttiğimiz  gibi  şehir  hayatı  da  bu  yıpranmayı  daha  da 
arttırmaktadır. Bu sebeple insanlar turizme daha fazla ilgi duymuş ve dinlenmek için 
doğal güzelliğe sahip farklı mekânları tercih etmeye başlamışlardır. Turizme olan bu 
ilgi günden güne artarak insanların ve devletlerin gündeminde önemli bir yere sahip 
olmuştur.  
 
 
                                                      
37
  Öcal  Usta,  Turizm  Olayına  ve  Türk  Turizm  Politikalarına  Yapısal  Yaklaşım,  Sümbül  Basımevi, 
İstanbul 1988, s. 5. 

---

31 
 
 
1.3.
 
TURİZMİN GELİŞMESİNE ETKİ EDEN UNSURLAR 
  Önceki  bölümlerde  bahsettiğimiz  gibi  sanayi  inkılâbı  ile  meydana  gelen 
değişiklikler,  turizmin  gelişmesini  sağlamıştır.  Sanayi  İnkılâbından  sonra  sosyal 
hayatta,  ekonomide,  teknolojide  ve  hayatın  daha  birçok  alanında  kaydedilen 
gelişmeler  çeşitli  sonuçlar  doğurmuştur.  Birazdan  ele  alacağımız  bu  sonuçlar  da 
turizmin  gelişmesini  doğrudan  etkilemişlerdir.  Bunlar  özetle;  boş  zaman  artışı, 
seyahat  özgürlüğü,  gelir  düzeyi  artışı,  ücretli  tatil  hakkı,  kentleşme  ve  nüfus  artışı, 
sosyal  güvenlik,  teknolojik  gelişmeler,  insan  ömrünün  uzaması,  kültür  ve  eğitim 
düzeyi  artışı,  turizm  bilincinin  oluşması
38
  başlıkları  altında  toplanabilirler.  Şimdi 
kısaca bu konuları ele alarak konuya biraz daha açıklık getirmeye çalışacağız.  
a.
 
Boş  Zaman  Artışı:  İş  hayatına  getirilen  düzenlemeler  sonucunda  insanlara 
verilen  yıllık  izin  ve  tatil  haklarının  yanı  sıra  emeklilik  yaşının  erken  yaşlara 
alınması ile insanlar seyahat için daha fazla boş zamana sahip olabilmektedirler. 
Böylece  gerek  yıllık  izinlerinde  ve  gerekse  emeklilik  sonrasında  turizm 
faaliyetlerine  katılmaktadırlar.  Nitekim  dünya  genelinde  turist  profiline 
baktığımız zaman orta yaş ve üzeri turist sayısının genel turist ortalamasında ön 
sıralarda olduğunu görürüz. Bunun sebebi bu yaş grubunun ekonomik refaha ve 
boş zamana sahip olmalarıdır.  
 
Örneğin  Avrupalı  göçmenler  Türkiye’nin  batı  ve  güney  kıyı  kuşağında 
yoğunlaşmaktadırlar.  Bu  yoğunlaşmanın  nedeni,  emekli  göçlerinin  iklim  ve 
turizm  ile  olan  bağlantısıdır.  Başlıca  hedef  bölgeleri,  kıyı  turizmi  açısında 
gelişmiş  ve  yumuşak  Akdeniz  iklimine  sahip  uluslararası  turizm  merkezleri 
oluşturmaktadır.  Bu  yerler  arasında  Çeşme,  Kuşadası,  Didim,  Bodrum, 
                                                      
38
  Akoğlan Kozak, Genel Turizm Bilgisi, 35-38. 

---