Stefan şvayq bir qadinin həyatindan iYİRMİ DÖrd saat

Mən onun cavabını gözləmədən götürüldüm. Qaçdım ki, bu otağı bir də görməyim. 

Mən ətrafıma baxmadan, adını bilmədiyim (gecəni birgə keçirdiyim adamın adını 

bilmədiyim kimi) bu mehmanxanaya nəzər salmadan qaçdım. 

 

***. 

 

Missis K. bir anlığa hekayətini dayandırdı. O, yenidən danışmağa başlayanda, 

səsində artıq əzabverici həyəcan və narahatlıq hiss olunmurdu: nitqi indi, çətinliklə 

təpəyə qalxmış bir araba oradan başaşağı necə yüngülcə, necə sürətlə yuvarlanırsa, 

eləcə sərbəst və sürətli idi. 

– Hə, mən səhər günəşinin şüalarına qərq olmuş küçə ilə öz otelimə qaçdım, 

dünənki sel-sudan sonra hava tərtəmiz olmuş və yüngülləşmişdi – mənim əzabla 

dolu qəlbim kimi! Əvvəlcə sizə dediklərimi bir xatırlayın: ərim öləndən sonra 

həyatımın axını bir növ başqa yön almışdı: artıq uşaqlarımın mənə ehtiyacı yox idi, 

özüm özümə ağır yük olmuşdum. Çünki müəyyən bir məqsədi olmadan yaşamaq 

ağılsızlıqdır. İndi, ilk dəfə olaraq, mənim öhdəmə məsul bir vəzifə düşmüşdü: mən 

bir insan həyatını xilas etmişdim, bütün qüvvə və səyimi səfərbər edib, onu məhv 

olmaqdan qurtarmışdım. Yalnız kiçik bir maneəni də dəf etmək lazım idi ki, bu 

vəzifə tamamilə yerinə yetirilmiş olsun. Bəli, öz otelimə qaçdım. Səhər saat 9-da 

otağıma qayıtdığıma görə portye məni təəccüblə təpədən-dırnağa süzdü. Lakin 

daha mən utanmır, çəkinmirdim; baş vermiş bu hadisənin nə dərdi, nə də kədəri 

daha məni sıxmırdı. Yaşamaq arzusu, kiməsə gərək olmaq hissi mənim 

damarlarıma aramsız olaraq isti qanla dolurdu. Otağımda paltarlarımı cəld 

dəyişdim; qara geyimimi (bunu mən sonra hiss etdim) çıxarıb, açıq rənglisi ilə əvəz 

etdim, pul götürmək üçün banka getdim, oradan qatarın yola düşmə vaxtını 

öyrənmək məqsədilə vağzala yollandım. Özümə də təəccüblü görünən xüsusi bir 

şövqlə daha bir neçə başqa işimi gördüm. Taleyin hökmü ilə ürcahıma çıxmış bu 

adamı yola salmaqdan və bununla da onu birdəfəlik xilas etməkdən başqa mənim 

elə bir işim qalmadı. 

Doğrudur, onunla yenidən görüşmək asan deyildi, belə ki, dünən baş verən bütün 

hadisələr qaranlıqda, nə isə zülmət bir qasırğa içərisində baş vermişdi, elə bil, 

---

şəlalənin gətirdiyi iki daş qəflətən bir-birinə toxunmuşdu. Biz bir-birimizi ancaq 

üzdən tanıyırdıq. Mən hələ inanmırdım ki, bu yad adam məni, ümumiyyətlə, bir də 

tanıyacaqmı? Dünən bu bir təsadüf, bir sərməstlik idi. İki həyəcanlı, çaşqın insanın 

sərməstliyi! Bu gün isə mən ona özümü dünənkinə nisbətən daha yaxından 

tanıtmalıyam, çünki bu parlaq, bu amansız gündüz işığında mən onun qarşısında, 

əslində, necə idimsə eləcə, öz mənliyimlə, öz görkəmimlə, əsl canlı bir qadın kimi 

dayanmalıydım. 

Ancaq hər şey mən düşündüyümdən çox asan baş verdi. Şərtləşdiyimiz vaxtda mən 

qumarxanaya çatar-çatmaz cavan bir oğlan skamyadan qalxıb, mənə tərəf irəlilədi. 

Onun görkəmində və sözlə ifadə olunmayan hərəkətlərində təəccüblü bir sevinc, 

bir uşaq səmimiliyi, təmənnasız və xoş bir ecazkarlıq aydın bir ifadə ilə özünü 

qabarıq şakildə göstərirdi. O, gözlərində sevinc atəşi, eyni zamanda ehtiraslı bir 

minnətdarlıqla mənə tərəf atıldı. Lakin həmin an, mənim baxışlarım bu gözlərə 

sancılan kimi, bu gözlərdəki şuxluq mütiliklə sönüb yox oldu. Minnətdarlıq, 

insanlarda bu hissə az-az rast gəlmək olur, həqiqətən minnətdar olmaq istəyənlər 

isə çox vaxt bu hissi ifadə etməyə söz tapmırlar; onlar pərt halda susur, öz 

hisslərini ifadə etməkdən utanır və çox vaxt yersiz və mənasız sözlər söyləyirlər ki, 

istəklərini ört-basdır etsinlər. Lakin Allah, sirli bir heykəltəraş kimi bu gəncin 

qəlbindən keçənləri gözəl, ahəngdar ifadə etmək, elə ehtiraslı, odlu minnətdarlığını 

bütün varlığı ilə büruzə vermək qabiliyyətini onun bədən üzvləri arasında hədsiz 

bir səxavətlə bölüşdürmüşdü. O, əllərim üzərinə əyilib, ehtiramla, bir uşaq kimi 

başını aşağı dikdi, bir anlığa duruxub, güc-bəla ilə dodaqlarını mənim 

barmaqlarıma dayadı, sonra geri çəkilib, əhvalımı xəbər aldı. Onun sözlərində, 

baxışlarında o qədər ciddi bir nəzakət vardı ki, mən bir neçə dəqiqədən sonra 

ondan çəkinməməyə başladım. Eyni zamanda, hisslərin belə aydın əks 

olunmasından ətrafda təbiət də, elə bil, cuşa gəlmişdi: dünən qəzəblə gurlayan 

dəniz indi elə sakit, elə hərəkətsiz, elə aydın idi ki, hər bir kiçik daş narın ləpələr 

altında sayrışırdı, qumarxana, mavritan üslublu ornamentlərlə bəzədilmiş o 

cəhənnəm ocağı indi göylərə baş vurur, təmizlənmiş mavi səma ilə qovuşub 

sehrkar bir görkəm alırdı, leysan yağışından qaçıb talvarında gizləndiyimiz o köşk 

isə indi bərq vuran əlvan rəngli don geymiş qızın, qarışıq halda üst-üstə qalağı 

topa-topa ağ, qırmızı, yaşıl, sarı rəngli gülləri olan gül-çiçək dükanına çevrilmişdi. 

Mən onu kiçik bir restoranda nahar etməyə dəvət etdim və orada bu yad oğlan 

mənə öz macərasının müsibətli tarixçəsini danışdı. Onun söhbəti mənim yaşıl masa 

---

üzərində əsəbiliklə bir-birini didişdirən o əlləri görərkən düşündüklərimi tamamilə 

təsdiq etdi. O, qədim Avstriya polyaklarından olan aristokrat bir ailədə doğulmuş, 

diplomat karyerasına yiyələnmək hüququ qazanmış, Vyana şəhərində təhsil almağa 

başlamış və bir ay bundan qabaq birinci imtahanını böyük müvəffəqiyyətlə 

vermişdi. Bu günü qeyd etmək üçün evində yaşadığı, özü də baş qərargahın zabiti 

olan dayısı onu Praterə  aparır və onlar birlikdə yarış meydançasına gedirlər. 

Dayısının bəxti gətirir, o, üç dəfə udur. Udduqları bir dəstə pulu götürüb bahalı bir 

restoranda şam edirlər. Gələcək diplomat ertəsi gün müvəffəqiyyətlə verdiyi 

imtahana görə atasından aylıq əmək haqqı məbləğində pul alır. İki gün bundan 

əvvəl bu pulu o, hədsiz dərəcədə çox hesab edərdi, lakin asanlıqla udduqları o 

qədər puldan sonra o, bu bəxşişə etinasız qalır, heç məhəl də qoymur. Nahardan 

sonra o, həmin saat yenə də yarış meydançasına yollanır və heç nə düşünmədən 

pullarını qumara qoyur, öz xoşbəxtliyinə, daha doğrusu, bədbəxtliyinə şirnikərək 

atasından aldığı məbləği son qəpiyinə kimi burada uduzub, Prateri tərk edir. Lakin 

oynamaq ehtirası onu rahat buraxmır. O, cıdırda, kafelərdə, klublarda qumar 

oynamağa başlayır, bu ehtirası onun vaxtını, dərsini, əsəbini, hər şeydən əvvəl, 

pulunu əlindən alır. O daha heç nə haqqında düşünə bilmir, yuxusunu itirir, 

başlıcası isə, daha özünü idarə edə bilmir; bir dəfə axşam klubda pullarını uduzub 

evə qayıdır və soyunarkən cibində yadından çıxıb qalan əzilmiş bir kağız pul tapır. 

O dayana bilmir, yenidən geyinir və hansı bir kafedəsə bir neçə nəfər domino 

oynayan tapıncayadək bütün şəhəri dolanır, onlarla əyləşib səhər açılana qədər 

qumar oynayır. Bir dəfə də ərə getmiş bacısı bir məşhur aristokrat ailəyə verdiyi 

sələmdən aldığı əlavə pulla ona əl tutur. Bir müddət onun bəxti gətirir. Sonra isə 

tale amansızlıqla ondan üz döndərir; hey uduzur, uduzduqca daha da qızışır və 

bütün xərclərini ödəyə biləcək, verdiyi sözü vaxtı keçməmiş qürurla yerinə yetirə 

biləcək daha böyük bir uduşa ümid bağlayır. Beləliklə, o, öz saatını, kostyumunu 

uduzur. Nəhayət, ən dəhşətli bir işə əl atır, yəni xalasının nadir hallarda qulağına 

taxdığı mirvari sırğalarını şkafdan oğurlayır. Bir tayını böyük məbləğdə pula satır 

və həmin axşam qoyduğundan dörd dəfə çox pul udur. O, sırğanı geri almaq 

əvəzinə, risk edib bütün uduşu oyuna qoyur və uduzur. O, oğurluğun üstü 

açılmamış ikincisini satır və gözlənilmədən şövqə gələrək, həsrətini çəkdiyi sərvətə 

nail olmaq üçün qatarla Monte-Karloya yola düşür. O, burada öz çamadanını, 

paltarlarını, çətrini satmalı olur. Üstündə dörd patronlu olan tapançadan və xaç 

anası knyaginya X. tərəfindən ona hədiyyə verilmiş, heç vaxt yerə qoymadığı, 

üzərində qiymətli daş-qaşı olan xaçdan başqa heç nəyi qalmır. O, bu xaçdan uzun 

---