Ş.Şəkərəliyev Z. A.Şəkərəliyeva
Yüklə 1,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.2. Az ərbaycan Respublikasının gömrük sistemində idar əetmənin mahiyyəti və təsnifatı
11 gömrük r əsmiləşdirilməsi və gömrük nəzarəti əməliyyatları, xarici ticar ətin lisenziyalaşdırılması və avtomatlaşdırılması (qeyri-tarif v ə ya inzibati tənzimlənmə) təcrübəsi ilə bağlı olan müxtəlif göm- rük m əhdudiyyətləri və rəsmiyyətdir. Gömrük siyasəti müxtəlif hüquq normalar ı və gömrük qaydaları əsasında həyata keçiril- m əlidir və bu da gömrük hüququ məfhumunu meydana çıxarır. Gömrük siyas ətinin dəqiq hüquqi əsalsandırmaları ilk növb ədə ona görə vacibdir ki, sahibkarlıq fəaliyyətinin bu və ya dig ər istiqamətlərini tənzimləyərək onun həyata keçirilmə vasitə- l əri istər-istəməz mülkiyyət münasibətləri sferasıfna müdaxilə etmi ş olur. Bundan başqa gömrük siyasətinin xarici münasibətlərə t əsiri dövlət üçün hüquqi xarakterli öhdəliklər yaratdığından onun normalla şdırılması zərurətini doğurur. Gömrük i şi – gömrük siyasəti və həmçinin bu siyasəti həya- ta keçir əcək vasitələr: mal və nəqliyyat vasitələrinin gömrük s ərhədindən keçirilməsinin qayda və şərtləri, gömrük ödənclərinin tutulmas ı, gömrük rəsmiləşdirilməsi, gömrük nəzarəti və s. kimi xarakteriz ə edilir. Gömrük sərhəddindən mal və nəqliyyat vasitə- l ərinin keçirilməsi prinsiplərini nizama salan və rəsmiləşdirmə əməliyyatlarının yerinə yetirilməsi üçün mövcud qanunvericiliyə əməl olunmasını təmin edəcək dövlət tərəfindən müəyyən- l əşdirilmiş hərəkət qaydaları gömrük hüquq normaları adlanır. H əlli vacib olan təşkilati və idarəetmə problemləri arasında gömrük sisteminin bu gün üçün v ə uzun müddətli perspektvi də kifay ətcə yüksəlişini nəzərdə tutuan şaxələnmiş, mürəkkəb göm- rük infratsrukturunun yarad ılması xüsusi maraq doğurur. Şübhə- siz ki, inki şaf etmiş bazar infrastrukturu və onun digər tərkib hiss ələri, o cümlədən xarici iqtisadi əlaqələr sektoru olmadan ba- zar iqtisadiyyat ı normal fəaliyyət göstərə bilməz. Qeyd edilm əlidir ki, gömrük infratsrukturunun təşkili və inki şafı-gömrük orqanları vahid sisteminin ayrılmaz atributu, gömrük i şinin həyata keçirilməsində onun səmərəli olmasının şərtlərindən əsas amillərdən biridir. Belə ki, infrastruktur təminatı bu v ə ya digər səviyyədə mövcudluğu ilə gömrük işinin həyata 12 keçirilm əsinin prosedura və mərhələrini müşayiət edir. Ənənvi olaraq gömrüuk infrastrukturu m əfhumunun müəyyən edilməsin- d ə əsas diqqət ona yönəldilir ki, infrastruktur dedikdə gömrük i şinin həyata keçirilməsində, gömrük orqanlarının vəzifələrinin yerin ə yetirilməsində tabeli, köməkçi rol oynayan gömrük mü əssisələrinin şəbəkəsi nəzərdə tutulur. Belə təşkilatlara gömrük laboratoriyalar ı, tədris müəssisələri, elmi-tədqiqat müəssisələri, hesabla şma mərkəzləri, poliqrafiya, tikinti, istismar, təchizat və s. m ərkəzlərini, müəssisələri aid etmək olar. «İnfrastruktur» latın sözü olub (infra-altında, struktura-qu- rulu ş, təşkilat) «yardımçı quruluş» mənasını daşıyır. Beləliklə, infratsruktur-orqan ın normal fəaliyyət göstərməsini təmin edən istehsal. Qeyri-istehsal, elmi sah ələr kompleksidir. Gömrük infra- strukturu dedikd ə, xarici iqtisadi fəaliyyətin gömrük tənzimlən- m əsi şərtlərini, gömrük sisteminin bütövlükdə fəaliyyət göstərmə- sini t əmin edən, gömrük nəzarəti ekspertizası, rabitəsi, məlumat sistemi, gömrük orqanlar ının maddi-texniki bazası, texniki vasitə- l əri, sosial struktur və fəaliyyət növləri kompleksi başa düşülmə- lidir. Müasir şəraitdə gömrük işinin günün tələblərinə cavab verə bil əcək səviyyədə qurulması gedişində gömrük əməkdaşlarının pe şə hazırlığı, onlara müsbət şəxsi keyfiyyətlər, gömrük qanunve- riciliyinin mük əmməl öyrənilib, tətbiq edilməsi bacarığı aşılan- mas ı məsələləri ön plana çıxır. Gömrük siyasəti xarici siyasət f əaliyyətinin dövlət tənzimlənməsinin əsas prinsipləri ilə müəy- y ən edilir: -xarici siyas ətin tərkib hissəsi kimi vahid xarici ticarət siyas əti; -xarici ticar ət fəaliyyətinin vahid dövlət tənzimlənmə sistemi v ə onun həyata keçirilməsinə nəzarət; -vahid valyuta n əzarət siyasəti; -xarici ticar ət fəaliyyətinin dövlət tənzimlənməsində iqtisadi t ədbirlərlə üstünlük verilməsi; 13 -xarici ticar ət fəaliyyətinin iştirakçılarının bərabərliyi və hər hans ı formada ayrı-seçkiliyə yol verilməsi; -xarici ticar ət fəaliyyətinin iştirakçılarının hüquq və qanuni maraqlar ının dövlət tərəfindən qorunması; -dövl ətin və onun orqanlarının xarici ticarət fəaliyyətinə rüsumsuz müdaxil əsinin, onun iştirakçılarına və bütövlükdə ölkə iqtisadiyyat ına zərər vurulmasının istisna edilməsi. 1.2. Az ərbaycan Respublikasının gömrük sistemində idar əetmənin mahiyyəti və təsnifatı İnsan faktorunu saxlayan istənilən sistemdə olduğu kimi gömrük sistemind ə də idarəetmə böyük əhəmiyyətə malikdir. Gömrük orqanlar ı sistemində idarəetmənin əas məqsədi gömrük orqanlar ı əməkdaşlarının hamılıqla vahid orqanizm kimi təşkil edilm əsidir. Ümumiyyətlə idarəetmə nədir? İdarəetmə dedikdə nə ba şa dülüşür? Ədəbiyyatda gömrük orqanlarının da aid olduğu sosial-iqti- sadi sisteml ərdə «idarəetmə» anlayışının çoxsaylı tərifləri vardır. Gömrük orqanlar ında idarəetməyə xas olan əlamətləri nəzərə alaraq müxt əlif xülası edilmiş fikirləri ümumiləşdirməklə ona a şağıdakı tərifi vermək olar. İdarəetmə – gömrük orqanları əməkdaşlarına elə fasiləsiz informasiya təsiri prosesidir ki, idarə- çilik q ərarlarının qəbul olunması və həyata keçirilməsi vasitəsilə d əyişən xarici və daxili şəraitdə onların məqsədyönlü davranışını t əmin edir. İdarəedən təsirin formalaşması və həyata keçirilməsi üçün idar əetmə subyektlə (idarəedən sistemin, yarımsistemin), idar əetmə obyektinin (idarə olunan sistemin, yarımsistemin) və onlar ın arasında müəyyən şəkildə mütəşəkkil birbaşa və əks- əlaqələrin alması zəruridir. M əcmu halda idarəetmə subyekti. İdarəetmə subyekti və onlar ın arasında qarşılıqlı əlaqələr gömrük orqanlarında idarəetmə sistemini əmələ gətirir. Gömrük orqanlarında idarəetmə subyekt- l ərinə idarəetmə qərarları qəbul etmək, tabeliyindəki əməkdaşlara Yüklə 1,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|