Soliq nazorati
Yüklə 345,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Soliq xavfining tahlili
Soliq xavfining tahlili O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Soliq xavfini boshqarish, soliq xavfi mavjud soliq to‘lovchilarni (soliq agentlarini) aniqlash va soliq tekshiruvlarini tashkil etish va o‘tkazish to‘g‘risida” 2021-yil 7-yanvardagi 1-son qarori bilan tasdiqlangan “Soliq xavfini boshqarish, soliq xavfi mavjud soliq to‘lovchilarni (soliq agentlarini) aniqlash va ularni soliq xavfi darajasi bo‘yicha toifalash tartibi to‘g‘risida” nizomga muvofiq amalga oshiriladi. Soliq xavfini boshqarish tizimi strategiyasi va taktikasini, axborot yig‘ish va uni qayta ishlash, soliq xavfini tahlil qilish va baholash, soliq xavfini boshqarishga doir chora- tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi tomonidan belgilanadi. Quyidagilar soliq organlari tomonidan xavfni boshqarish tizimini qo‘llash maqsadlari hisoblanadi: yuqori xavfga ega bo‘lgan sohalarga eʼtiborni jamlash va soliq organlari tasarrufidagi mavjud resurslardan samarali foydalanilishini taʼminlash; soliq solish sohasidagi huquqbuzarliklarni aniqlash imkoniyatlarini oshirish; faoliyati bo‘yicha soliq xavfi past deb aniqlangan soliq to‘lovchilarga nisbatan soliq nazoratini minimallashtirish; soliqqa oid huquqbuzarliklarni, shuningdek, soliq tekshiruvlarini o‘tkazishga tanlab olinadigan soliq to‘lovchilarni inson omilisiz avtomatlashtirilgan dasturiy mahsulot orqali aniqlash imkoniyatlarini yana-da kengaytirish; soliq xavfi darajasidan kelib chiqib soliq to‘lovchilarga nisbatan soliq tekshiruvlari shakllarini belgilash. Soliq xavfi quyidagi manbalardan olingan maʼlumotlar asosida tahlil qilinadi: 24 soliq to‘lovchilar tomonidan taqdim etilgan soliq va moliyaviy hisobotlar, shuningdek, soliq to‘lovchilarning shaxsiy kartochkalarida aks ettirilgan maʼlumotlar; O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Yashirin iqtisodiyotni qisqartirish va soliq organlari faoliyati samaradorligini oshirish bo‘yicha tashkiliy chora-tadbirlar to‘g‘risida» 2020-yil 30- oktabrdagi PF-6098-son Farmoni hamda «O‘zbekiston Respublikasi davlat soliq xizmati idoralari axborot-kommunikatsiya tizimi faoliyati samaradorligini yana-da oshirish chora- tadbirlari to‘g‘risida» 2012-yil 30-oktabrdagi PQ-1843-son qaroriga asosan davlat organlari, muassasalar va tashkilotlar tomonidan soliq organlariga taqdim etilgan maʼlumotlar; xorijiy mamlakatlarning vakolatli organlari tomonidan o‘zaro axborot almashish borasida tuzilgan bitimlar doirasida taqdim etilgan maʼlumotlar; ommaviy axborot vositalaridan olingan maʼlumotlar; o‘tkazilgan soliq tekshiruvlari materiallaridagi maʼlumotlar; sud va huquqni muhofaza qiluvchi organlar tomonidan soliqqa oid huquqbuzarliklar bo‘yicha aniqlangan maʼlumotlar (hukm, qaror, ajrim, hal qiluv qarori va boshqa hujjatlar); soliqqa oid huquqbuzarlik faktlari to‘g‘risida jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari; statistika organlaridan olingan maʼlumotlar; qonunchilikda taqiqlanmagan boshqa manbalardan olingan maʼlumotlar. Soliq to‘lovchilar soliq xavfi darajasiga qarab past, o‘rta va yuqori xavfli toifalarga ajratiladi. 25 Soliq xavfi darajasi yuqori bo‘lgan soliq to‘lovchilarga nisbatan soliq auditi tayinlanadi. Soliq xavfi darajasi o‘rta va past bo‘lgan soliq to‘lovchilarga nisbatan soliq organlari tomonidan Soliq kodeksida nazarda tutilgan boshqa soliq maʼmurchiligi tadbirlari qo‘llaniladi. Soliq nazoratining davlat soliq xizmati organlari uchun mutaxassislar tayyorlashdagi o’rni va roli Mamlakatimizda iqtisodiyotni modernizatsiya qilish davrida soliqlar va ularga tenglashtirilgan to’lovlar davlatning asosiy daromad manbasi hisoblanib, ularning o’z vaqtida to’g’ri hisoblanishi, davlat byudjetiga to’liq hamda o’z vaqtida o’tkazilishi ustidan soliq nazoratini amalga oshirish muhim ahamiyatga ega. Soliqlar va soliqqa tortish ixtisosligi talabalariga soliq xizmati organlari tomonidan soliq to’lovchilarning moliyaviy xo’jalik faoliyatini soliq qonunchiligiga rioya etish nuqtai nazardan nazorat qilishning huquqiy, uslubiy va tashkiliy asoslarini o’rganishlari lozim bo’ladi. Buning uchun esa talabalar soliq to’lovchilarga nisbatan soliq majburiyatining yuzaga kelishi, soliq nazorati, uning shakllari, turlari, nazorat qiluvchi vakolatli organlar, ularning huquqlari va majburiyatlari, tekshirish o’tkazish tartiblari, tekshirish natijalarida aniqlangan soliq qonunchiligi buzilish holatlari bo’yicha ma’muriy yoki moliyaviy jazo choralarini qo’llash bo’yicha yetarli darajada malaka va ko’nikmalarga ega bo’lishlari lozim. Qolaversa mamlakatimizda amalga oshirilayotgan soliq islohotlarining tadrijiy rivojlanishi va Prezidentimiz tomonidan belgilab berilgan soliq siyosatidagi ustuvor yo’nalishlarni amalga oshirish ushbu soha mutaxassislaridan chuqur iqtisodiy bilimga ega bo’lishni talab etadi. Bu fanni to’liq o’zlashtirgan talaba soliq nazoratiga oid quyidagi bilimlarga ega bo’ladi va amaliy ko’nikmalar o’zlashtiradi: - Soliq qonunchiligiga oid tekshiruvlarning nazariy, huquqiy, uslubiy va tashkiliy asoslarini; 26 - Хujjatli, nazorat tartibida va tezkor o’tkaziladigan tekshiruvlarning mohiyati va xususiyatlarini; - Тekshiruv natijalari haqida shakllantiriladigan tekshiruv materiallarining tarkibi, ularni rasmiylashtirish tartiblarini; - Тekshiruv materiallarini rasmiy ro’yxatdan o’tkazish, aniqlangan huquq buzilish xolatlari bo’yicha ma’muriy yoki jinoiy chora ko’rish va ularni bajarilishini nazorat qilish bilan bog’liq ishlarni yuritishni: - Ma’muriy amaliyot yuritish bo’yicha soliq organlarining tekshiruv natijalari asosida rasmiylashtiriladigan hujjatlarni yuritish tartiblarini; - Nazoratchi, taftishchi tekshiruvchi, va davlat soliq xizmati organining mansabdor shaxslari tushunchalarining amaliy tafsilotini; - Nazorat qilish vakolati berilgan funksiyaviy bo’limlar va ularning vazifalari, huquqlari va majburiyatlarini; - Davlat soliq xizmatining inspektorlik lavozimlarida ishlayotgan xodimlarga mutaxassis sifatida qo’yiladigan talablarni. O’zbekiston Respublikasida joriy etilgan soliqlar va yig’imlar. O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksiga asosan soliqlar deganda Soliq kodeksida belgilangan, muayyan miqdorlarda undiriladigan, muntazam, qaytarib berilmaydigan va beg’araz xususiyatga ega bo’lgan, byudjetga yo’naltiriladigan majburiy pul to’lovlari tushuniladi. Boshqa majburiy to’lovlar deganda Soliq kodeksida belgilangan davlat maqsadli jamg’armalariga majburiy pul to’lovlari, bojxona to’lovlari, shuningdek vakolatli organlar hamda mansabdor shaxslar tomonidan yuridik ahamiyatga molik harakatlarni to’lovchilarga nisbatan amalga oshirish uchun, shu jumladan muayyan huquqlarni yoki 27 litsenziyalar va boshqa ruxsat beruvchi hujjatlarni berish uchun to’lanishi lozim bo’lgan yig’imlar, davlat boji tushuniladi. O’zbekiston Respublikasi hududida Soliq kodeksida nazarda tutilgan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar amal qiladi. Soliqlarga quyidagilar kiradi: 1.Qo’shilgan qiymat solig’i; 2. Aksiz solig’i; 3.Foyda solig`i; 4. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i; 5.Yer qa’ridan foydalanganlik uchun soliqlar; 6. Foydali qazilmalarni qazib olganlik uchun maxsus renta solig`i; 7. Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq; 8. Mol-mulk solig’i; 9.Yer solig`i; 10.Ijtimoiy soliq: Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarning elementlari quyidagilardir: • soliq solish ob’ekti; • soliq solinadigan baza; • stavka; • hisoblab chiqarish tartibi; • soliq davri; • soliq hisobotini taqdim etish tartibi; • to’lash tartibi. 28 Soliq kodeksida nazarda tutilgan hollarda, soliq yoki boshqa majburiy to’lov belgilanayotganda soliq to’g’risidagi qonun hujjatlarida soliq imtiyozlari, shuningdek ularning soliq to’lovchi tomonidan qo’llanilishi uchun asoslar nazarda tutilishi mumkin. Soliq to’lovchilar, soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarning elementlari har bir soliq yoki boshqa majburiy to’lovga tatbiq qilinadi. Yüklə 345,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|