SəHİH ƏQİDƏ (Sual və Cavablarla) MÜƏLLİF: Abdus-Sələm ibn Bərcis
Yüklə 247,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
Etiqadımız – Allah rəsulunun (sallAllahu aleyhi və səlləm) səhabələrini sevmək, onları dost tutmaq, onlardan razı qalmaq, onlar üçün bağışlanma diləmək və onlar haqqında xoş söz söyləməkdir. Uca Allah buyurur: Dində hamını ötüb keçən ilk mühacirlərə və ənsarlara, həmçinin yaxşı işlər görməkdə onların ardınca gedənlərə gəlincə, Allah onlardan razıdır, onlar da Ondan razıdırlar. (Allah) onlar üçün (ağacları) altından çaylar axan, içində əbədi qalacaqları Cənnət bağları hazırlamışdır. Bu, böyük uğurdur. 94 Allah (səhabələrdən) “gözəl şəkildə tabe olmaq” şərtini qoymadan belə razı olmuşdur. Onlara tabe olanlardan isə, səhabələrə gözəl şəkildə tabe olduqca razı qalar. Allah kimdən razı qalarsa, ona bir daha qəzəbi tutmaz. Səhih Muslimdə Allah rəsulununun (sallallahu aleyhi və səlləm) belə buyurduğu varid olmuşdur: “Ağac altında beyət edənlər oda (Cəhənnəmə) girməcəklər!” 95
Mühacirlərin fəziləti haqqında danış? Cavab: Allah mühacirləri (kitabında) zikr etmiş və onları sadiqlər adlandırmışdır. Uca Allah buyurur: (Qənimət həmçinin) yurdlarından qovulmuş və mallarından məhrum olunmuş yoxsul mühacirlərə məxsusdur. Onlar Allahın mərhəmətini və razılığını qazanmağa can atır, Allaha və Onun Elçisinə kömək edirlər. Doğru olanlar da məhz onlardır. 96 Sual 76. Ənsarların fəziləti haqqında danış? Cavab: Allah ənsarları (kitabında) zikr etmiş və buyurmuşdur: (Mühacirlərdən Mədinədə) əvvəl (orada) yurd salmış və iman gətirmiş kimsələr öz yanlarına hicrət edənləri sevir, onlara verdiklərinə görə qəlblərində peşmançılıq hissi duymurlar. Hətta özləri ehtiyac içində olsalar belə, onları özlərindən üstün tuturlar. Nəfsinin tamahından qorunan kimsələr nicat tapanlardır. 97 94 Töbvə, 100 95 Muslim, 2496 96 Həşr, 8
97 Həşr, 9
30 Ənəsdən rəvayət edir ki, Allah rəsulu (sallAllahu aleyhi və səlləm) dedi: Ənsarları sevmək imanın, dil uzatmaq isə münafiqliyin əlamətlərindəndir. 98
Səhabələrdən sonra gələnlərin mövqeyi necə olmalıdır? Cavab: Allah (Öz kitabında) onları, Allah rəsuluna (sallAllahu aleyhi və səlləm) və səhabələrə gözəl şəkildə tabe olan möminlər kimi zikr etmişdir. Uca Allah buyurur: (Səhabələrdən) sonra gələnlər deyirlər: “Ey Rəbbimiz! Bizi və bizdən əvvəlki iman gətirmiş qardaşlarımızı bağışla. Bizim qəlbimizdə iman gətirənlərə qarşı nifrət və həsədə yer vermə. Ey Rəbbimiz! Həqiqətən də, Sən Şəfqətlisən, Rəhmlisən!” 99 Sual 78. Səhabələrə dil uzadanların hökmü nədir? Cavab: Uca Allah buyurur: Muhəmməd Allahın Elçisidir. Onunla birlikdə olanlar kafirlərə qarşı sərt, öz aralarında isə mərhəmətlidirlər. Sən onları rüku edən, səcdəyə qapanan, Allahdan lütf və razılıq diləyən görərsən. Əlamətləri isə üzlərində olan səcdə izidir. Bu onların Tövratdakı vəsfidir. İncildə isə onlar elə bir əkin kimi vəsf olunurlar ki, bu (əkin) cücərtisini üzə çıxarıb onu qüvvətləndirmiş, o da getdikcə qalınlaşıb gövdəsi üstündə şax duraraq əkinçiləri heyran etmişdir. (Allah möminlərin sayını artırır, özlərini də qüvvətləndirir) ki, kafirləri qəzəbləndirsin. Allah onlardan iman gətirib yaxşı işlər görənlərə bağışlanma və böyük bir mükafat vəd etmişdir. 100 İmam Məlik (Allah ona rəhmət etsin) buyurur: “Kim səhər oyandıqda qəlbində Allah rəsulunun (sallAllahu aleyhi və səlləm) əshabına qarşı qəzəb hiss edərsə, bu ayənin hökmü altına düşər” 101
Səhabələrin hər birinin dərəcəsi eynidirmi? Yoxsa bir-birilərindən üstünlükləri vardır? Cavab: Uca Allah buyurur: Sizlərdən (Məkkənin) fəthindən əvvəl xərcləyib döyüşənlər (başqaları ilə) eyni deyillər. Onların dərəcəsi (mallarını fəthdən )sonra xərcləyib döyüşənlərdən daha üstündür. Amma 98 Buxari 99 Həşr, 10 100 Fəth, 29 101 Hilyətul Əuliyyə, 3/113 31
Allah onların hamısına ən gözəl olanı vəd etmişdir. Allah sizin nə etdiklərinizdən xəbərdardır. 102 Bu ayə dəlildir ki, onlar eyni dərəcədə deyildirlər. Onlar dərəcə baxımından bir-birilərindən fərqlənirlər.
Səhabələri söyməyin qadağan olunması haqda dəlilləri zikr et. Cavab: İki Səhihdə (Buxari və Muslim) Əbu Səid əl-Xudri rəvayət edir ki, Allah rəsulu (sallAllahu aleyhi və səlləm) dedi: “Mənim səhabələrimi söyməyin. Əgər sizdən biriniz Uhud dağı qədər qızıl (Allah yolunda) xərcləyərsə, onların bir ovuc, hətta yarısına belə çatmaz.” 103 Hədisin mənası: Onların ödədikləri, səhabələrin nə fəzilətinə, nə də ödədiklərinin yarısına belə çatmaz. Sual 81. Allah rəsulunun (sallAllahu aleyhi və səlləm) səhabələrə xeyirdə şahidliyini zikr et. Cavab: İki Səhihdə (Buxari və Muslim) İmran ibn Huseyn rəvayət edir ki, Allah rəsulu (sallAllahu aleyhi və səlləm) buyurdu: “Ən xeyirli insanlar mənim əsrimdə yaşayanlardır, sonra onlardan sonra gələnlər, sonra onlardan sonra gələnlərdir.” 104 Sonra İmran öz əsrindən sonra iki yoxsa üç əsr dedi. Sual 82. Bədr əhlinin fəzilətini zikr et! Cavab: İki Səhihdə (Buxari və Muslim) Əli ibn Əbu Talib rəvayət edir ki, Allah rəsulu (sallAllahu aleyhi və səlləm) Hatim ibn Bəltanın hədisində (səhabəyə) dedi: “Həqiqətən, o Bədri görüb (vuruşub). Səni düşündürən nədir? Allah Bədr əhlinə baxıb demişdir: “İstədiyinizi edin, artıq sizi bağışladım!”” 105
Sual 83. Ridvan beyəti etmiş səhabələrin fəzilətini zikr et. Cavab: 102
Hədid, 10 103
Buxari, 4674; Muslim, 2041, 2154 104
Buxari, 2651; Muslim, 2544 105
Buxari, 4007; Muslim, 2494 32
Səhih Muslimdə Cabir ibn Abdullah (Allah ondan razı olsun) dedi: Ummu əl-Mubəşşirmənə xəbər verdi ki, Allah rəsulunun (sallallahu aleyhi və səlləm) Hafsın yanında belə dediuini eşidib: “Allahın izni ilə ağac altında beyət edən səhabələrin oda (Cəhənnəmə) girməyəcəklər.” Onların ümumi sayı min dörd yüzdən çox idi. Əbubəkr, Ömər, Osman və Əli (də onlardandır.) Sual 84. Səhabələrin fəzilətcə dərəcələri necədir? Cavab: Əhli-Sünnə etiqad edir ki, Allah rəsulundan (sallAllahu aleyhi və səlləm) sonra ümmətin ən fəzilətli insanı Əbu Bəkr əs-Siddiqdir. Sonra Ömər əl-Fəruqdur. Bu səhabə və tabiinlərin icmasıdır. Onlardan heç kim bu məsələdə ixtilaf etməmişdir. Əhli-Sünnə üçüncü olaraq Osman ibnul Əffanı dəyənləndirir. Dördüncü isə Əlini dəyərləndirir. (Allah onlardan razı olsun)
Allah nəbisinin (sallAllahu aleyhi və səlləm) Əhli-Beyti haqqında əqidəmiz nədir? Cavab: Allah nəbisinin (sallAllahu aleyhi və səlləm) əhli-beytinin sevilməsi, onların fəziləti və şərəfi əqidəmizdəndir. Allah rəsulunun (sallAllahu aleyhi və səlləm) vəsiyyətinə əməl edərək: “Əhli- beyt haqqında sizə Allahı xatırladıram, əhli-beytim haqda sizə Allahı xatırladıram.” 106
Allah nəbisinin (sallAllahu aleyhi və səlləm) həyat yoldaşları əhli-beytdəndirmi? Cavab: Bəli. Uca Allah onlara müraciətində demişdir: “Evlərinizdə qərar tutun! İlk cahiliyyə dövründə olduğu kimi açıq-saçıq gəzməyin. Namaz qılın, zəkat verin, Allaha və Onun Elçisinə itaət edin. Ey ev əhli! Allah sizdən günahınızı silib aparmaq və sizi tərtəmiz etmək istəyir. Evlərinizdə oxunan Allahın ayələrini və hikməti yada salın. Həqiqətən, Allah Lütfkardır, (hər şeydən) Xəbərdardır” 107 İbn Kəsir (Allah ona rəhmət etsin) təfsirində demişdir: “Bu ayə dəlildir ki, Allah nəbisinin (salAllahu aleyhi və səlləm zövcələri əhli-beytdəndir. Çünki onlar (zövcələr) bu ayənin nazil 106
Muslim, Səhih 107
Əhzab, 33-34 33
olma səbəbidirlər. Ayənin nazil olmasına səbəb olmaq, bir sözlə o ayənin hökmünə daxil olmaq deməkdir.” 108
Övliyaların kəraməti haqqında əqidəmiz nədir? Kəramətlər baş verirmi? Cavab: Əhli-Sünnə vəl cəmaa (Quran və Sünnədə) varid olan çoxsaylı dəlillərlə, Allahın övliyalarında kəramətin olmasına etiqad edir.
Övliyaların tərifi nədir? Cavab: Övliya – şəriətin əmr etdiklərini edən və çəkindirdiklərindən çəkinən kimsədir. Uca Allah buyurur:
Övliyalıq iman və təqva ilə olur. Sual 89. Kəramətin tərifi nədir? Cavab: Kəramət – İnsanların adət etdiyi şeylərdən xaric bir şeydir. Allah onu öz övliyalarından olan bir övliyanın əli ilə edir. Onun üçün dini və dünyasına kömək edir. Lakin Allah dostlarının kəraməti peyğəmbərlərin möcüzələrinə çatmır. Sual 90. Allahın övliyalarında verdiyi bəzi kəramətləri zikr elə. Cavab: 108
İbn Kəsirin təfsiri, 2/114 109
Yunus, 62-63 34
Allahın övliyalarına (verdiyi) kəramətlərdən: 1 – Kəhf camaatının hekayəsi 2 – Məryəmin (Allahın ona salamı olsun) hekayəsi. O zaman ki, doğum sancıları onu bir xurma ağacının gövdəsinə tərəf gətirdi. Allah ona (ağacı) gövdəsindən sirkələməyi əmr etdi ki, üzərinə təzə xurmalar tökülsün. Yay vaxtı qış meyvələrinin, qış vaxtı isə yay meyvələrinin olması Allahın ona (Məryəmə) verdiyi ruzilərdən idi. 3 – Allahın yüz il öldürüb sonra diriltdiyi kişinin hekayəsi 4 – Rahib Cureyhin hekayəsi 5 - Bəni İsraildən olan üç nəfərin hekayəsi. Hansılar ki, mağaraya daxil oldular və mağaranı böyük bir daş bağladı. Bunlardan başqa da, elm əhlinə bəlli olan, Quran və Sünnədə isbat olunanlar vardır. Həmçinin, sələfi-salehin və onlardan sonra gələnlərin həyatında... Sual 91. Kəramətin olması bitmişdir, yoxsa hələ də davam edir? Cavab: Kəramət bu ümmətdə Qiyamət saatına qədər olacaqdır. Çünki onun (kəramətin) səbəbi (Allahla) dostluqdur. Dostluq da, Qiyamət saatına qədər mövcuddur.
Hər qeyri-adi bir şey edən övliya sayılırmı? Cavab: Kim insanların adətlərinə uyğun olmayan bir şeylə gələrsə, bu onun Allah qatında təmizə çıxarmaq və onun dostu olmasına dəlil deyildir. Hətta bütün əməlləri Kitab və Sünnəyə uyğun olmadıqca. Həmçinin gərək o ikisinə (Quran və Sünnəyə) müvafiqliyi və tabeçiliyi, zahirən və batinən bilinsin.
Əhli-Sünnənin əmr sahiblərinə qarşı olan etiqadı nədir? Cavab: 35
Əhli-Sünnə etiqad edir ki, Uca Allah möminlərə, əmr sahiblərinə (Allah və rəsuluna) asiliyindən başqa (hər bir şeydə) itaət etməsini vacib etmişdir. Allah rəsulu (sallAllahu aleyhi və səlləm) Ubədə ibnus Samitin hədisində buyurmuşdur: “Çətinliyində və asanlığında, xoşladıqda və xoşlamadıqda, sənə əta etdikdə. Əgər malını yesə, arxandan vursa belə, asiliyindən başqa (hər işdə əmr sahiblərini) eşit və itaət et!” 110
Sual 94. Əmr sahiblərinə qarşı çıxmaq olarmı? Cavab: Olmaz! Əhli-Sünnə vəl camaat, hakimlərə qarşı çıxmağı pislik v ə zülm etsələr belə haram olduğunu etiqad etmişdir. Hətta onlarda Allahdan (Kitab və Sünnətdən) açıq-aşkar küfrə dəlalət görmədikcə. Allah rəsulu (sallAllahu aleyhi və səlləm) demişdir: “Əgər kiminsə üzərinə başçı təyin edilərsə və ondan Allaha asilik görərsə, gətirdiyi asili inkar etsin. Əlini onun (başçının) itaətindən çəkməsin.” 111
Hakimlərə qarşı çıxanların aqibəti nədir? Cavab: Camaatdan ayrılanı Allah bu dünyada və Axirətdə etdiyinə qarşılıq olaraq şiddətli cəza ilə qarşılayacaq. Buna aiddir: “Kim itaətdən çıxmış və camaatdan ayrılmış halda ölərsə, ölümü cahillik ölümü kimidir. Kim camaatı bölərsə, bu əzəmətli günahına görə kitabındakılardan (yazılanlardan) soruşulmaz. Kim camaatı böləraə, Qiyamət günü Allah qatında onun heç bir hüccəti (dəlili) olmaz”
Sələfilər başçıya dua etməyi müstəbəh saymışdırlar. Bunu açıqla. Cavab: Əmr sahiblərinə - onların islahı və bağışlanması üçün dua etmək bəyənilən və təkid ediləndir. Həmin kəsin əhli-sünnədən olmasına bir işarədir. Fudeyl ibn İyəd buyurur: “Əgər mənim (qəbul olan) bir duam olsaydı, onu sultandan başqasına etməzdim.” Əgər azğınlıq edib zülm etsələr belə, onların əleyhinə deyil, islahı üçün dua etməyə əmr olunmuşuq. Çünki azğınlıq öz nəfsləri və müsəlmanlar üçün, islahları da öz nəfsləri və müsəlman üçündür. Allah rəsulu (sallAllahu aleyhi və səlləm) buyurur: “Əmr sahiblərini 110
İbn Hibban öz Səhihində (4645) yaxşı sənədlə rəvayət etmişdir. Hədisin əsli iki səhihdədir. (Buxari və Muslim) İbn Əbi Asim Sünənində rəvayət edib. (2/225) Şeyx Albani, Ziləli əl-Cənnəti – də səhihləşdirmişdir. 111 Muslim – Auf ibn Məlikdən rəvayət etmişdir. 36 aldatmayın, söyməyin və qəzəbləndirməyin! Allahdan qorxun və səbr edin. Hesab günü yaxındır!” 112
Dində mübahisə etmək haqda Əhli-Sünnənin mövqeyi nədir? Cavab: Əhli-Sünnə vəl cəməa dində cədəl və mübahisə etməyi qadağan etmişdir. Artıq peyğəmbər (sallAllahu aleyhi və səlləm) bundan çəkindirmişdir. Tirmizi və İbn Məcədə Əbu Umamədən rəvayət edilir ki, Allah rəsulu dedi: “Heç bir qövm üzərində olduğu haqdan, (dində) mübahisə etməyincə azmadılar. Sonra bu ayəni oxudu: “Onlar bunu sənə yalnız höcət etmək üçün
Dində bəyənilməyən mübahisə nədir? Cavab: O – batilə mübahisə etmək, yaxud bəyanından sonra haqla, yaxud mübahisə etdiyi şeydə dəlili bilmədən, yaxud Quranda mütəşabihlərlə (bənzər ayələrlə) mübahisə etmək, yaxud saleh (doğru) niyyət olmadan və s.dir. Sual 99. Dində bəyənilən mübahisə nədir? Cavab: O, elmlə, saleh niyyətlə və mübahisənin ədəblərinə əməl edib haqqı üzə çıxarmaq və onu bəyan etmək üçün edilən mübahisədir. Bu bəyəniləndir. Uca Allah buyurur: “(İnsanları) Rəbbinin
Dinimizdə olan mübahisələri zikr et Cavab: 112
İbn Əbu Asim Sünnəsində rəvayət etmişdir. (1015); Beyhəqi, Şuabul İmən, 7264 113
Zuxruf, 58 114
Nəhl, 125 37
Uca Allah bizə İbrahimin öz qövmü ilə və Musanın Fironla mübahisəni zikr etmişdir. Sünnədə isə Adəmin Musaya hüccət gətirməsi. Sələfi salehdən çoxlu mübahisələr nəql olunmuşdur. Hamısı bəyənilən mübahisələrdir ki, özündə bunları cəm etmişdir: 1. Elm
2. (Saleh) niyyət 3. (Sünnəyə) tabeçilik 4. Mübahisənin ədəbləri
Həca (bidət) əhli ilə oturmaqda əhli-sünnənin mövqeyi nədir? Cavab: Əhli-Sünnə vəl Cəməat həva və bidət əhli ilə oturmaqdan şiddətli şəkildə çəkindirmişdir. Çünki onların məclislərində Allahın əmrinə müxaliflik vardır. Onları və onların məclislərini sevmək, onların azğınlığının arxasınca getmək və batil üzərində onlara tabe olmaq kimi təhlükəlidir. Uca Allah buyurur:
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) buyurur: “Dində hər bir yenilik edən və hər bir bidətçi Qiyamət gününə qədər bu ayənin hökmünə daxildir.” Qurtubi bunu öz təfsirində ondan (İbn Abbasdan) nəql edərək demişdir: “Həva (bidət) əhli ilə oturma! Çünki onların məclisləri qəlbləri xəstələndirir.” 116
Sual 102. Bidət və həva əhli kimlərdir? Cavab: İbn Teymiyyə buyurur: O bidət ki, Kitab və Sünnəyə müxalifətdə elm əhli arasında məşhurdur, onu edən kişi həva əhli (bidətçi) sayılır. 117
115 Ənam, 68 116 Təfsir Bəğavi, 2/401 117 Fətəva əl-Kubra, 4/194 38
Mündəricat Birinci dərs Rububiyyət tövhidində səhih əqidə ....................................................................................4 İkinci dərs Ad və sifətlər tövhidindəki səhih əqidə ...........................................................................................................................................6 Üçüncü dərs Üluhiyyət (ibadət) tövhidində səhih əqidə ........................................................................8 Dördüncü dərs İmanın altı şərtində səhih əqidə ...........................................................................................10 Beşinci dərs Mələklərə imanda səhih əqidə .............................................................................................11 Altıncı dərs Nazil olunmuş kitablarda səhih əqidə ................................................................................16 Yeddinci dərs Aləmlərin Rəbbinin rəsullarına səhih etiqadla inanmaq ................................................19 39
Səkkizinci dərs Axirət gününə inanmaqda səhih əqidə ...............................................................................23 Doqquzuncu dərs Qəza və qədərdə səhih iman ..................................................................................................26 Onuncu dərs İmanda səhih əqidə .................................................................................................................28 On birinci dərs Böyük günah edənin hökmündə səhih əqidə ....................................................................31 On ikinci dərs Allah rəsulunun səhabələrinə qarşı olan səhih əqidə ......................................................34 On üçüncü dərs Allah Nəbisinin əhli-beytinə olan səhih əqidə .................................................................38 On dördüncü dərs Övliyaların kəramətində səhih əqidə ..................................................................................39 On beşinci dərs Müsəlmanların əmr sahiblərinə qarşı olan səhih əqidə ..................................................41 On altıncı dərs Dində mübahisə etməyin qadağan olunması ....................................................................43 On yeddinci dərs Həva (Bidət) əhli ilə oturmaqdan çəkindirmək .................................................................44 40 Yüklə 247,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|