Şahlar Əsgərov k a m I l L ə Ş Ə N
Yüklə 3,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mehmet Akif Ersoy
- I qrup dünya ölkələri III qrup dünya ölkələri
55 Mənafenin həyatda oynadığı rolu böyük Mehmet Akif Ersoy poetik şəkildə belə ifadə etmişdir: Aldanma insanların səmimiyyətinə! Mənfəətləri gəlir hər şeydən öncə... Vəd etməsəydi Allah Cənnəti, Ona belə etməzdi səcdə. Dünya dövlətlərinin həm makroiqtisadi göstəriciləri, həm əhalinin düşüncə tərzi, həm də mədəni və mənəvi səviyyələri bir - birindən xeyli fərqlidirlər. Birinci qrup ölkələrində ictimai mənafe (M i ), şəxsi mənafedən (M ş ) çox- çox yüksəkdir: M i >> M ş . Üçüncü qrup ölkələrində şəxsi mənafe (M ş ) ictimai mənafedən (M i ) yüksəkdir. İnkişaf etməkdə olan ikinci qrup ölkələrində qarışıq düşüncə (hər bir məsələnin həllinə şəxsi və ictimai mövqedən yanaşma) mövcuddur. Birinci və üçüncü qrup ölkələrinin ictimai şüurlarında görünə bilən fərqi aşağıdakı kimi təsvir etmək olar: I qrup dünya ölkələri III qrup dünya ölkələri 1. Mi >> Mş Mş >> Mi 2. Qanun şahdır Şah qanundur 3. Açıq cəmiyyət Qapalı cəmiyyət 4. Düşüncə demokratikdir Düşüncə totalitardır 56 Birinci qrup ölkələrində ictimai nəzarət güclüdür və kütləvi informasiya vasitələri 4-cü hakimiyyət hesab edilir. Üçüncü qrup ölkələrində ictimai nəzarət yox səviyyəsindədir. Dünyanın 200 top universitetlərindən (bax: Əlavə 2) 184-ü birinci qrup dövlətlərində, 16 -sı isə ikinci qrup dövlətlərində fəaliyyət göstərir. Üçüncü qrup ölkələrində normal universitet yoxdur. İdarəetmə ilə bağlı bir türk misalında deyilir: “Dövlət ya elmlə, ya da zülmlə idarə olunar, al gülümlə, ver gülümlə idarə olunmaz”. Bu kəlamın işığında şəkil 5-ə diqqət yetir- sək, görərik ki, çox inkişaf etmiş ölkələr elmlə, üçüncü qrup ölkələr “zülmlə”, ikinci qrup ölkələrin idarə edilməsində qarışıq (həm demokratik, həm də inzibati) üsuldan istifadə edilir. Bu səbəbdən də ən mürəkkəb idarəetmə II qrup ölkələrinə aiddir. Dövlətin idarə edilməsində məmurların rolunu alman imperiyasının kansleri Otto Bismark belə ifadə etmişdir: “Pis qanunlarla və yaxşı məmurlarla ölkəni idarə etmək mümkündür. Yox, əgər məmur pisdirsə, ən yaxşı qanunlar belə kömək etməz”. Aydındır ki, yaxşı məmur K-sı yüksək olan, pis məmur K-sı aşağı olan məmurdur. 5. Elm və təhsil yüksəkdir Təhsil və elm zəifdir 6. İctimai nəzarət yüksəkdir İctimai nəzarət zəifdir 57 Birinci qrup dövlətlərə misal olaraq Norveç, Avs- traliya və Yeni Zelandiyanı göstərmək olar. Buölkələr bu dünyada Cənnət şəraitinin 90% -ni yarada bilmişlər 9 . Ölkələrin real həyat şəraitini və qrafiklərdəki yerlərini araşdırarkən, belə qənaətə gəlmək olar ki, K ≥ 5 olan dövlətlərdə əhalinin (həm idarəedənlərin, həm də idarəolunanların) düşüncə tərzi K ≤ 1 olan dövlətlərin əhalisinin düşüncə tərzindən qat-qat kamildir. Nisbətən saf düşüncə tərzi K ≥ 5 olan dövlətlərdə aparıcıdır və bu səbəbdən də ictimai maraq şəxsi mənafeni üstələyir. Bu ölkələrdə KİV-ə qarşı qoyulan tələb təqribən belədir: “Düz danış, nə qədər bacarırsan, düz danış, səndən gözləniləndən də artıq düz danış. Amma düzlüyü axıra kimi deməyə bilərsən”. Əksinə, K ≤ 1 olan dövlətlərdə düşüncə qeyri- kamildir və bu səbəbdən də şəxsi mənafe ictimai mənafeni üstələyir. II qrup ölkələri üçün K-nın qiyməti vahiddən böyük, 5-dən kiçikdir. Bu qrup ölkələrdəki ictimai münasibəti Lanski 10 belə ifadə edir:”Bəzi insanlar heç zaman yaxşı olmurlar. Bizim hamımızım dörddə biri yaxşı, dördə üçü pisdir. Bərabər olmayan döyüş gedir: bir nəfər üç nəfərə qarşı”. 9 Аскеров Ш.Г., Аскеров А.Ш., Корреляционная зависимость между ИРЧП и ВВП, Международный Журнал Экспериментального Образования, 2012, № 6, стр.113–116. 10 Xью Роусон, Неписанные законы жизни, М, 2002, 384 стр. 58 Şübhəsiz, burada söhbət məmurlardan gedir. Mə- murlardan üçü şəxsi, biri isə ümumi mənafeni müdafiə edir. Bu səbəbdən də bu qrup ölkələrdə inkişafın sürəti zəif olur. İnkişafa lazımi dinamikanı vermək üçün bu ölkələrin bəzilərində (məs.,Sinqapur) dövlət məna- feyindən sui-istifadə edənlər qanunvericiliklə ciddi cəza- landırılır. K artdıqca, məmurların fəaliyyətində ümumi mənafe üstünlük təşkil edir. Tarixi prosesin 2010-cu ilə olan rəngarəngliyi (şəkil 5), əsasən, zaman və məkan amilinin təsirinin nəticəsidir. Karl Yaspers bəşər tarixini üç dövrə bölür: a) tarixə- qədərki dövr; b) tarixi dövr; c) bəşəriyyətin ümumdünya tarixi dövrü. Son dövr bizim eranın 1000-ci ilindən başlayır və bu günə qədər davam edir. Bu mərhələdə xalqlar arasında geniş əlaqə yaranmışdır. Bu şəkillərdə, sanki ümumdünya tarixinin bir mənzərəsi əks edilmişdir. Bu dövlətlərin hamısı bu günün dövlətləri olsalar da, bəziləri bu günü (K ≥ 5), bəziləri dünəni ( 5 ≤ K ≤ 1), bəziləri isə keçmişi yaşayırlar. Başqa sözlə, şəkildə bütün formasiyalara (feodalizm, kapitalizm, açıq cəmiyyət) aid dövlətlər tapmaq olar. Ancaq tarix yüksələn xətlə inkişaf etdiyi üçün Avstraliyanın bugünkü səviyyəsini sabah ABŞ, daha sonra Böyük Britaniya və digər dövlətlər əldə edəcəklər. Şübhəsiz, Avstraliya yerində saymayacaq, “Allahabada” doğru irəliləyəcək. Qəti söyləmək olar ki, Yüklə 3,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|