A q e y r I n e f t s e k t o r u yusif zeynalov azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik
Yüklə 269,61 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A kadem iyasının İqtisadiyyatın dövlət tənzim lənm əsi kafedrasının müdiri, kənd təsərrüfatı elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, dosent
- Ədəbiyyat
- Mehdiyev R.
- Açar sözlər: modemizasiya, şaxələndirmə, davamlı inkişaf, strategiya, innovasiya, intensiv texnologiya Key words
- Ключевые слова: модернизация, разветвление, устойчивое развитие, стратегия, ин новация, интенсивная технология •
- DEVELOPMENT OF THE NON-OIL SECTOR IN AZERBAIJAN AS THE UNIQUE ECONOMIC POLICY IMPLEMENTED BY PRESIDENT ILHAM ALIYEV SUMMARY
- РАЗВИТИЕ НЕНЕФТЯНОГО СЕКТОРА В АЗЕРБАЙДЖАНЕ КАК УНИКАЛЬНАЯ ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ПОЛИТИКА, ОСУЩЕСТВЛЯЕМАЯ ПРЕЗИДЕНТОМ ИЛЬХАМОМ АЛИЕВЫМ
| ■ Dövlət idarəçiliyi: nəzəriyyə və təcrübə a Q E Y R İ - N E F T S E K T O R U YUSİF ZEYNALOV Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik A kadem iyasının İqtisadiyyatın dövlət tənzim lənm əsi kafedrasının müdiri, kənd təsərrüfatı elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, dosent AZƏRBAYCANDA QEYRİ-NEFT SEKTORUNUN İNKİŞAF ETDİRİLMƏSİ PREZİDENT İLHAM ƏLİYEVİN HƏYATA KEÇİRDİYİ UNİKAL İQTİSADİ SİYASƏTDİR Azərbaycanda davamlı iqtisadi inkişafın əsası kimi ölkədə sənayeləşməyə, xüsusilə də iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi yolu ilə qeyri- neft sektorunda bu işin inkişaf etdirilməsinə son illər böyük əhəmiyyət verilir. Respublika da son 10 ildə sənaye məhsullarının həcmi 6,9 dəfə, o cümlədən qeyri-neft sektoru üzrə 3,3 dəfə artmışdır. Bu rəqəmlər ölkədə 2 0 14-cü ilin sənaye ili elan edilməsi və güclü sənaye ləşmə prosesinin getməsindən, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsindən və qazanılmış uğurlar dan xəbər verir. Azərbaycanda sənayenin ölkə iqtisadiyya- tındakı xüsusi çəkisi dünya üzrə orta göstəri cini - 30,5%-i təxminən 2 dəfə üstələyir. BMT-nin Avropa üzrə İqtisadi Komissiyasının məlumatına əsasən Azərbaycan Avropada sə nayenin ÜDM-dəki payına görə 2010-cu ildə birinci yerdə olub. Həmin il Azərbaycanda sənayenin ÜDM-dəki xüsusi çəkisi 55,4% olub ki, bu da ən yaxın avropalı rəqib olan Norveçdən də 35,1% - xeyli yüksəkdir. Məlu mat üçün bildirək ki, bu göstərici Azərbaycanın MDB-dəki ənənəvi rəqibləri Qazaxıstanda - 34,0%, Rusiyada isə 28,2%-dir. Avropanın ən çox sənayeləşmiş ölkəsi olan Azərbaycanda sənaye strukturunda mədənçıxarmanm payı 2012-ci ildə 78,8% təşkil etmişdir. Mədənçı- xarma sənayesində neft və qaz hasilatının həc mi 76,2%-dir, yəni metal filizlərinin, daş, qum, duz və s. sənaye məhsullarının payı isə cəmi 2,6%-dir [3]. Lakin bu bir həqiqətdir ki, Azərbaycan iqti sadiyyatının əsasını neft-qaz sənayesi təşkil etsə də, son illərin inkişaf dinamikasının təhlili göstərir ki, ölkədə paralel olaraq qeyri-neft sənayesi, ümumilikdə qeyri-neft, xüsusilə də aqrar sektorun çəkisi sürətlə artmaqdadır. Bu həm yeni açılan qeyri-neft müəssisələrinin sa yında, həm də istehsal və ixrac olunan qeyri- neft məhsullarının həcmində aydın şəkildə görünür. Bunu təmin etmək üçün isə ölkədə düzgün iqtisadi siyasətin tətbiq edilməsi zəruri şərtdir. Birmənalı şəkildə deyə bilərik ki, son 10 ildə Azərbaycanda davamlı iqtisadi inkişa fın təmin olunmasında Prezident İlham Əliye vin böyük uzaqgörənliklə həyata keçirdiyi unikal sosial-iqtisadi siyasət, o cümlədən bu siyasətin prioritet istiqamətlərindən olan iqtisa diyyatın innovativ inkişafı və dərindən şaxə ləndirilməsi həlledici rol oynamışdır. Məhz bunun nəticəsidir ki, son on ildə iqtisadiyyatın artımı, əsasən, qeyri-neft sektorunun inkişafı hesabına təmin olunmuşdur və ÜDM-də bu sektorun xüsusi çəkisi 70%-ə yaxınlaşmışdır. Şübhəsiz ki, qeyri-neft sektorunun inkişafında neft gəlirləri hesabına iqtisadiyyatın şaxələn dirilməsi istiqamətində reallaşdırılan tədbirlərin mühüm əhəmiyyəti olmuşdur. İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və qeyri-neft sektorunun inki şafına zəmin yaratmaq üçün Prezident İlham Əliyevin imzaladığı sərəncamlar və təsdiq et diyi inkişaf proqramları əsasında kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsinə, bu fəaliyyətlə ■ 1 (57) 2017 ■ ■ 181 ■
■ Y.Zeynalov ■ məşğul olanlara güzəştli kreditlərin ayrılması na, kənd təsərrüfatına subsidiyaların yönəldil məsinə, ölkə ərazisində nəqliyyat-kommunika siya infrastrukturunun yenidən qurulmasına milyardlarla dollar xərcləmişdir. Bütün bunlar iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunda böyük canlanmaya səbəb olmuşdur [6]. Azərbaycanda istehsal edilən qeyri-neft məhsulları, o cümlədən elektrik maşınları və avadanlıqları, onların hissələri, kimya sənayesi məhsulları, tikinti materialları, bitkiçilik və heyvandarlıq məhsulları, hazır toxuculuq mə mulatları və s. dünyanın m üxtəlif bölgələrinə ixrac edilir. Göründüyü kimi, davamlı iqtisadi inkişafa nail olan Azərbaycan öz təbii resurs larından səmərəli şəkildə istifadə edərək iqtisadiyyatını uğurla şaxələndirir və onun neftdən asılılığım ildən-ilə azaldır. Bu strategiya nəticəsində ölkədə tikinti, turizm, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sektorunda davamlı artım tendensiyası davam edir. Ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsinin uğurlu nəticələrindən sayılan qeyri-neft sektorunun dinamik inkişafını müsbət amil kimi dəyərlən dirən Prezident İlham Əliyev Respublika N a zirlər Kabinetində 2015-ci ildə sosial-iqtisadi inkişafın altı ayına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasda demişdir: “Bizim uğur larımız, doğrudan da, tarixi xarakter daşıyır. Altı ay ərzində iqtisadiyyatımız inkişaf edib, baxmayaraq ki, neftin qiyməti çox aşağı səviy yədədir. Baxmayaraq ki, qonşuluqda iqtisadi vəziyyət hələ ki, o qədər də müsbətə doğru dəyişməyib, Azərbaycan iqtisadiyyatı inkişaf edir. Bax, indi gətirəcəyim rəqəmlər bunu gös tərəcək və sübut edəcək ki, bu, doğrudan da, tarixi nailiyyətdir. Beləliklə, 6 ayda iqtisa diyyat 5,7% artmışdır. Bu çox gözəl göstə ricidir, ölkəmizin dinamik inkişafını sübut edir. Bundan da gözəl göstərici qeyri-neft sektoru nun inkişafıdır. Burada da biz 9,2% artımı görürük”. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, Azərbaycanda 2015-ci ilin yanvar-iyun aylarında 26 milyard 265,1 milyon manatlıq ümumi daxili məhsul istehsal olunmuşdur ki, ■ 182 ■ ------------------------------------------------------- bunun da 17 milyard 568,1 milyon manatı və ya 66,8%-i qeyri-neft sahələrinin payına düşür. Qeyd etdiyimiz kimi, son illər neftdən əldə edilən gəlirlər hesabına iqtisadiyyatın şaxələn- dirilməsi ölkədə qeyri-neft sektorunun bütün sahələrində inkişafa səbəb olmuşdur. Məhz bunun nəticəsidir ki, 2016-cı ildə qeyri-neft sektorunun mühüm növ məhsullarının istehsa lında əhəmiyyətli artım qeydə alınmışdır. Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2014-cü ilin “Sənaye ili” elan edilməsi və bununla bağlı təsdiq edilmiş tədbirlər planının icrası qeyri- neft sənayesinin inkişafına yeni impuls ver mişdir. Artıq “Sənaye ili” çərçivəsində həyata keçirilmiş tədbirlərin m üsbət'nəticələri açıq- aydın hiss olunur. 2015-ci ilin birinci yarısında Azərbaycanda 13 milyard 276,5 milyon m a natlıq sənaye məhsulu istehsal olunmuşdur ki, bu da əvvəlki ilin eyni dövründəkindən 3,8% çoxdur. Ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi istiqamətində həyata keçirilmiş ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər qeyri-neft sənayesinin də sürətli inkişafına səbəb olmuşdur. Təkcə onu qeyd etmək lazımdır ki, 2015-ci ilin altı ayında Azərbaycanda 3 milyard 669,4 milyon manatlıq qeyri-sənaye məhsulları istehsal olunmuşdur. Bu isə ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 14,1 % çoxdur. Bütün bunlar, heç şübhəsiz, ölkədə son illər sənayeləşmə, yeni sənaye zonalarının yaradılması ilə bağlı görül müş işlərin, məqsədyönlü tədbirlərin nəticə sidir. Hazırda ölkənin regionlarında qeyri-neft sənayesinin inkişaf etdirilməsi üçün güclü iqtisadi potensial mövcuddur. Belə ki, 2015-ci il yanvarın 27-də regionların 2 0 1 4 -2 0 18-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı nın icrasının birinci ilinin yekunlarına həsr olu nan konfransda ölkə Prezidenti İlham Əliyev bu barədə demişdir: “Keçən il Azərbaycanda “Sənaye ili” elan edilmişdir. Bu, bizim siyasə timizi göstərir. Çünki sənayeləşmə Azərbaycan da uğurla aparılır. Sənayeləşmə aparılmasaydı, biz həmişə neft amilindən asılı vəziyyətdə olacaqdıq. Mənim göstərişimlə indi hər bir rayonda sənaye zonası yaradılmalıdır”. Hazırda Azərbaycanda kənd təsərrüfatı, turizm, informasiya-kommunikasiya texnolo ■ Yanvar - Fevral - M a rt ■
■ Dövlət idarəçiliyi: nəzəriyyə və təcrübə ■ giyaları, emal sənayesi qeyri-neft sektorunun inkişafında əsas prioritet sahələr hesab edilir. Beynəlxalq maliyyə institutları Azərbaycanda kənd təsərrüfatı və turizmin əhəmiyyətini xü susi qeyd edirlər. Hazırda ölkənin məşğul əha lisinin 38%-ə yaxmı məhz kənd təsərrüfatında çalışır. Bu səbəbdən də Azərbaycanda kənd təsərrüfatının inkişafına yönələn ardıcıl dövlət proqramlarının icrası, bir sıra islahatların və yeni texnologiyaların bu sahəyə cəlb edilmə sini sürətləndirir. Təsadüfi deyil ki, üçüncü regional inkişaf proqramının icrasının ilk ilinin yekunlarına həsr olunmuş konfransda Prezi dent İlham Əliyev demişdir: “... Kənd təsər rüfatının inkişafı prioritet məsələdir. Bu, sosial-iqtisadi sahədir, qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün dəstəkdir” . Dövlət başçısı İlham Əliyevin 2015-ci il yanvarın 12-də imzaladığı sərəncamla 2015-ci ilin Azərbaycanda “Kənd təsərrüfatı ili” elan olunması da bu məqsədə xidmət edir. Artıq ölkəmizdə aqrar bölmənin sürətli inkişafını təmin etmək məqsədilə bir sıra ciddi və təsirli tədbirlər görülür. Azərbay canda iqtisadiyyatın mühüm və aparıcı sahələ rindən sayılan kənd təsərrüfatı sahəsində mövcud potensialın hərəkətə gətirilməsi isti qamətində həyata keçirilən mühüm işlər son nəticədə qeyri-neft sektorunun inkişafına təkan verəcəkdir. Məlumdur ki, Azərbaycan Cənubi Qafqaz əhalisinin 55%-ni, ərazisinin 47%-ni, strateji valyuta ehtiyatlarının 90%-ni, ÜDM-nin 73%-ni və ixracın 86%-ni əhatə edir. Azərbaycan Dünya İqtisadi Forumunun hazırladığı hesabata görə 2010—2011-ci illərdə rəqabətqabiliyyətlilik reytinqinə görə 57-ci, 2012-ci ildə 55-ci, 2013-cü ildə 46-cı, 2014-cü ildə 39-cu, 2016-cı ildə 37-ci yerdədir. Ölkə Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycanın bu uğu runu olduqca yüksək qiymətləndirir. Azərbaycan makroiqtisadi mühit göstərici sinə görə 148 dövlət arasında 8-ci, əmək baza rının effektivliyi göstəricisinə görə 30-cu, texnoloji hazırlıq səviyyəsi və innovasiyalara görə 50-ci yerdədir [3]. Qeyd edək ki, Azərbaycan dünyada sürətlə inkişaf edən: Braziliya, Rusiya, Hindistan, Cə nubi Afrika və s. dövlətləri geridə qoyubdur. MDB ölkələri arasında ən yaxın rəqibi olan Qazaxıstandan rəqabətqabiliyyətliliyinə görə 11 pillə irəlidədir. Azərbaycanda 2012-ci ildə 2003-cü ilə nis bətən kənd təsərrüfatında ümumi məhsul 43% artmışdır, bu illər ərzində taxıl istehsalı 36%, kartof 26%, tərəvəz 16%, bostan bitkiləri 20%, meyvə və giləmeyvə 42%, ət 54%, süd 47%, yumurta 80% artmışdır [1]. Göründüyü kimi, Respublika Prezidenti İlham Əliyevin ölkə iqtisadiyyatını davamlı şəkildə şaxələndirməsi siyasəti nəticəsində öl kənin ərzaq təhlükəsizliyi ən yüksək səviyyədə təmin edilmişdir. 2015-ci ildə Azərbaycanda 915 min hektar taxıl sahəsindən 2 milyon 350 min ton taxıl yığılıbdır, məhsuldarlıq hektardan 30,7 sentner olubdur ki, bu da rekord göstəri cidir. Artıq dövlət iri fermer təsərrüfatları yara dılması üçün öz üzərinə böyük vəzifələr götürmüşdür. Dövlətin dəstəyi ilə 12 rayonda 30 min hektardan artıq sahədə 19 iri fermer təsərrüfatının yaradılması üçün tədbirlər hə yata keçirilməkdədir, gələcəkdə 50 iri fermer təsərrüfatı yaradılacaqdır ki, bu da aqrar sektorun inkişafını sürətləndirəcəkdir. Azərbaycanda 2003-cü ildə yoxsulluğun səviyyəsi 49% idi, bu göstərici 2009-cu ildə 16%-ə enmişdir, hal-hazırda isə yoxsulluq 5%-dir. Dünya əhalisinin isə 9,6%-i yoxsuldur. Son 10 ildə 1,2 milyon yeni iş yeri açıl mışdır ki, bunun da 900 mini daimidir, ölkədə işsizlik 5%-dir. Respublikada 2015-ci ildə 212 min yeni iş yeri açılmışdır ki, bununda 100 mini daimi olubdur. Ölkədə 01.03.2016-cı il tarixinə iqtisadi fəal əhalinin sayı 4,9 milyon nəfər olubdur. Azərbaycanda 01.01.2017-ci il tarixinə muzdla işləyənlər 1,514 milyon nəfər olub ki, bunların da 889 mini iqtisadiyyatın dövlət sektorunda, 624 mini isə qeyri-dövlət sektorunda çalışıblar. Azərbaycanda uğurlu iqtisadi inkişafı xa rakterizə edən ÜDM istehsalı son 10 ildə 3,4 dəfə, sənaye istehsalı 2,7 dəfə artıbdır. Ölkədə ÜDM 2008-ci ildə 11%, 2009-da 9%, 2010-da 4%, 2013-də 6%, 2014-də 2,5%, 2015-də 1,1%, qeyri-neft sektoru 8,4%, 2016-cı ildə qey ri-neft sektoru 5%, kənd təsərrüfatı 2% artıbdır. ---------------------------------------------------------------- ■ 183 ■ ■ 1(57)2017 ■
■ Y.Zeynalov ■ Azərbaycanda iqtisadiyyatın davamlı in kişafından bəhs edən akademik U.Ələkbərov Dünya Bankının m əlum atlarına əsaslanaraq qeyd edib ki, 2 0 0 3 -2 0 13-cü illərdə dünya dövlətləri arasında 3 dəfədən çox iqtisadi artım Çində və Azərbaycanda müşahidə edi lib. Lakin Çində adambaşına ÜDM artımı 3,1 dəfə olduğu halda, Azərbaycanda 3,4 dəfə ol muşdur [2]. Dünya bazarında neftin qiymətinin son il lər kəskin enməsi nəticəsində Azərbaycan döv ləti gündə 18 milyon dollar, ayda 550 milyon dollar və ildə 5 -6 milyard dollar vəsait itirdiyi bir şəraitdə, yuxarıda sadalanan iqtisadi göstə riciləri dünyada 2007-2008-ci illərdən davam edən maliyyə iqtisadi böhran fonunda böyük nailiyyət hesab etmək olar. Azərbaycanda neft ixracından itirilən gə lirlərin azaldılması üçün qeyri-neft məhsulla rının ixracının artırılm asına böyük ehtiyac duyulur. Bunun da ən yaxşı və qısa yollarından biri ölkədə aqrar sektorun modemizasiyası və burada intensiv texnologiyaların, innovasiyalann daha geniş tətbiq edilm əsidir [4; 5]. Azər baycanda aqrar sektorun inkişafı və moderni- zasiyası kənd təsərrüfatı məhsullarının ixrac payını kəskin artırar və bu da ölkəyə valyuta idxalını çoxaldar. Məlumat üçün bildirək ki, məsələn, 2012-ci ildə Azərbaycanda məşğul əhalinin 38%-i aq rar sektorda çalışıbdır, dünya üzrə orta göstə rici isə 35%-dir. Lakin inkişaf etmiş ölkələrdə isə bu göstərici 5%-dir. Məsələn, Belçikada 2%, Kanadada 2%, ABŞ-da 1%-dir. Lakin Kanadada bu 2% əhali ölkə ÜDM-nin 2,2%-ni, ABŞ-da 1% isə ÜDM-nin 1,2%-ni istehsal edir. Azərbaycanda isə aqrar sektorda çalışan 38% əhali ÜDM-nin cəmi 5%-ni istehsal edir. Göründüyü kimi, Azərbaycanda aqrar sektor əsaslı şəkildə modernizasiya olunmalıdır [3]. Son illər Azərbaycanda informasiya-kom munikasiya texnologiyalarının (İKT) inkişaf etdirilməsi sahəsində də əhəmiyyətli tədbirlər həyata keçirilir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə 2015-ci ilin altı ayı ərzində informasiya və rabitə müəssisələri əhaliyə, müəssisə və təşkilatlara 771,8 milyon manatlıq ■ 184 ■ ------------------------------------------------------- xidmət göstərmişdir. Ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə informasiya və rabitə xidmətləri nin həcmi 10,7% artmış, xidmətlərin 72,5%-i əhaliyə göstərilmiş və əldə edilmiş gəlirin 80%-i qeyri-dövlət sektorunun payına düşmüş dür [1]. Azərbaycanın gələcək iqtisadi tərəqqisi və davamlı inkişafı, xüsusən də qeyri-neft sekto runun inkişafı özəl bölmənin fəaliyyətindən çox asılıdır və hazırda ölkə iqtisadiyyatının 83%-i özəl sektorda istehsal edilir. Son illər respublikada yaradılmış əlverişli biznes mü hiti, özəl sektora dövlət dəstəyinin getdikcə artırılması ölkədə sahibkarlığın sürətlə inkişa fına səbəb olüb. “ Sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Prezident fər manına uyğun olaraq ötən il ölkədə biznes və investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırıl ması, o cümlədən prosedurların sadələşdiril məsi, elektron xidmətlərin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi, əsassız müdaxilələrin qarşı sının alınması və digər istiqamətlər üzrə işlər davam etdirilib. Sahibkarlığın inkişafına dəs tək olaraq 2015-ci ilin altı ayında Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə iqtisadiyyatın m üxtəlif sahələri üzrə 2972 sahibkara 96 mil yon manat həcmində güzəştli kreditlər verilib. Bütövlükdə isə fond tərəfindən maliyyələşdi rilmiş güzəştli kreditlər hesabına ölkədə çox saylı iri istehsal, emal və infrastruktur müəssi sələri istifadəyə verilib. Məlum olduğu kimi, ölkəmizin davamlı sosial-iqtisadi inkişafının təmin olunmasında, makroiqtisadi tarazlığın qorunmasında iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi siyasətinin prioritet istiqamətlərindən olan regionların inkişafı strategiyasının müstəsna əhəmiyyəti var. Respublikada 2004-cü ildən uğurla icra olunan regionların sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramları rayonların iqtisadi potensialının artmasına, infrastruktur təminatı nın, kommunal xidmətlərin keyfiyyətinin daha da yüksəlməsinə, biznes və investisiya mü hitinin və əhalinin rifahının yaxşılaşdırılmasına səbəb olmuşdur. Bu baxımdan 2 0 1 5 -2 0 16-cı illərdə “Azərbaycan Respublikası regionları nın 2 0 1 4 -2 0 18-ci illərddə sosial-iqtisadi inki şafı Dövlət Proqramı” çərçivəsində mühüm ■ Yanvar - Fevral - M a rt ■
■ Dövlət idarəçiliyi: nəzəriyyə və təcrübə ■ işlər görülmüş, bir sıra uğurlu layihələr həyata keçirilmiş, regionların inkişafına bütün mən bələr hesabına kifayət qədər vəsait yönəldil mişdir və bu məsələlər ölkə başçısı Prezident İlham Əliyevin daim diqqət mərkəzində və nə zarətindədir. Qeyri-neft sektomnun ÜDM-də payı 2012-ci ildəki 52,7%-dən 2017-ci ildə 72%-ə yüksəl məsi gözlənilir. Bu dövr ərzində dövlət büdcə sinin gəlirlərinin formalaşmasında neft sekto runun payı nəzərə çarpacaq dərəcədə aşağı enəcək ki, bu da iqtisadiyyatımızın neftdən asılılığının ildən-ilə azaldığını göstərməklə iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi hesabına qeyri- neft sektorunun davamlı inkişaf etdirilməsi Ədəbiyyat: 1. Azərbaycanın statistik göstəriciləri. 2014- 2016-cı illər. 2.
Ələkbərov U. İnnovativ idarəetmə siyasəti Azərbaycan Respublikasının iqtisadi və so sial inkişafının təminatçısı kimi. Dövlət İda rəçiliyi, nəzəriyyə və təcrübə jurnalı (xüsusi buraxılış). Bakı, 2016, №4. 3.
V. İqtisadi modemizasiya. Bakı, 2014. sahəsində həyata keçirilən genişmiqyaslı fəa liyyətin nəticəsi kimi qiymətləndirilə bilər. Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfin dən həyata keçirilən tarazlaşdırılmış unikal iqtisadi siyasət hal-hazırda Azərbaycanda iqti sadiyyatın innovativ inkişafı və dərindən şaxə ləndirilməsi nəticəsində istehsal edilən qeyri- neft məhsulları, o cümlədən elektrik maşınları və avadanlıqları, onların ehtiyat hissələri, müxtəlif çeşidli maşınqayırma məhsulları, kimya səna yesi məhsulları, əczaçılıq məhsulları, tikinti ma terialları, toxuculuq məmulatlan, çoxçeşidli kənd təsərrüfatı məhsulları və s. bir çox dünya dövlət lərinə ixrac edilir, ölkəyə valyuta idxalı artır və son nəticədə iqtisadiyyat davamlı inkişaf edir. 4.
Modernləşmə xətti yenə də gündəlikdədir, Bakı, 2008. 5.
İnkişafın Azərbaycan modeli, Bakı, 2010. 6.
Aqrar sektorun innovasiyon inkişafı. AZETKTİ və Tİ Elmi əsərləri, 2012,4. 7. sc@azstat.org 8. www.economy.gov.az 9. http:Avww.azerbaijan-news.az Açar sözlər: modemizasiya, şaxələndirmə, davamlı inkişaf, strategiya, innovasiya, intensiv texnologiya Key words: modernization,diversification, sustainable development, strategy, innovation, in tensive technology Ключевые слова: модернизация, разветвление, устойчивое развитие, стратегия, ин новация, интенсивная технология • 1 (57) 2017 в ■ 185
в ■ Y.Zeynalov ■ Yusif Zeynalov The Academy o f Public Administration under the President o f the Republic o f Azerbaijan, Plead o f the Department State Regulation o f the Economy, PhD in Agricultural Sciences, Associate Professor DEVELOPMENT OF THE NON-OIL SECTOR IN AZERBAIJAN AS THE UNIQUE ECONOMIC POLICY IMPLEMENTED BY PRESIDENT ILHAM ALIYEV SUMMARY The article explores the basis o f sustainable economic development in Azerbaijan, industrialization o f the country, especially improving the non-oil sector through diversification o f the economy. The volume o f industrial production in the country increased by 6.9 times in the last decade, the non-oil sector increased by 3.3 times. In Azerbaijan average share o f manufactured products exceeds by 30.5% the world indexes, and its about 55.4%. Unique socio-economic policy carried out by the President o f the Republic o f Azerbaijan Ilham Aliyev ensured the sustainable economic development in the last 10 years in Azerbaijan. Economic growth was due to non-oil sector and proportions o f GDP is 70%. For example, during the first six months in 2015, GDP calculated 26.3 billion manats, 17.6 billion manats or 67% o f which accounts for non-oil sector. Declaring o f 2014 as the «Year o f Industry» and the «Year o f Agriculture» o f 2015, by President Ilham Aliyev in Azerbaijan stimulated the development o f non-oil sector and diversification o f economy in the country. As a result, in Azerbaijan 2.4 million tons o f grain were harvested from 915 thousand hectares o f grain field, the growth reached 30.7 centners per hectare, which became a record index in the history o f the country. In the republic growth o f GDP was 1.1%, while growth o f non-oil sector was 8.4% in 2015.
■ Yanvar - Fevral - M art ■ ■ Б оу Ш 1йагацПуГ пагэпууэ уэ 1эсгиЬэ ■ Юсиф Зейналов Заведующий кафедрой Государственное регулирование экономики Академии Государственного Управления при Президенте Азербайджанской Республики, доктор философии по сельскохозяйственным наукам, доцент РАЗВИТИЕ НЕНЕФТЯНОГО СЕКТОРА В АЗЕРБАЙДЖАНЕ КАК УНИКАЛЬНАЯ ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ПОЛИТИКА, ОСУЩЕСТВЛЯЕМАЯ ПРЕЗИДЕНТОМ ИЛЬХАМОМ АЛИЕВЫМ РЕЗЮМЕ В статье уделяется большое внимание индустриализации, особенно развитию ненефтя ного сектора путем разветвления экономики в стране как основы устойчивого экономиче ского развития Азербайджана. За последние 10 лет в республике объем промышленной продукции вырос в 6,9 раза, в том числе в ненефтяном секторе в 3,3 раза. Проведенный ана лиз показывает, что в Азербайджане средний показатель удельного веса промышленности превышает на 30,5% общемировой уровень и составляет 55,4%. За последние 10 лет, благо даря дальновидной политике Президента Ильхама Алиева, претворяющего в жизнь уникаль ную социально-экономическую политику, достигнуто устойчивое развитие экономики в стране. Экономический рост в основном был достигнут за счет ненефтяного сектора и его удельный вес в общем объеме ВВП составил 70%. Таким образом, видно, что в Азербайджане за шесть месяцев 2015 года было произведено ВВП на 26,3 миллиарда манат, из них на долю ненефтяного сектора приходилось 17,6 мил лиарда манат или 67%. Именно благодаря политике Президента Ильхама Алиева и его дальновидности 2014 год был объявлен «Годом промышленности», а 2015 год - «Годом сельского хозяйства», которые впоследствии стимулировали развитие ненефтяного сектора и развитие всей экономики страны. В итоге в 2015 году в Азербайджане с 915 тысяч гектаров зерновых посевов было собрано 2,4 миллиона тонн зерна, продуктивность которых составила 30,7 центнера с каж дого гектара, что стало рекордом в истории страны. В целом, по республике общий рост ВВП в 2015 году составил 1,1%, а на долю ненефтя ного сектора - 8,4%. ■ 1 (57) 2017 ■ ■ 187 ■ Yüklə 269,61 Kb. Dostları ilə paylaş:
|