Şah İsmayil Xətai əsərləri

_________________________________________________________________________________________ 
www.ocaq.net 
 
 
 
158
Fərhad ölür zi-dərdi-Şirin. 
Pərvərdə bularmı cismi-biruh? 
Olmasə gəmisi qərq olur Nuh. 
3ar oldu bə-dərdi-eşq Əyyub, 
Səbr eylədi həm fəraqə Yəqub. 
Gər hicr yüki düşər bəirə, 
Kafər xaçan ubraşur səirə. 
Gəp yükləsə hicr odun cibalə, 
Çovbundan olur zühur nalə. 
Gər firqəti salsan asimanə, 
Göylərdə fələk cəmisi yanə. 
Hicran odu gər düşə zəminə, 
Yandıra zəmini-həftüminə. 
Gər hicrin odu düşərsə bəhrə, 
Bəhr ola çü bər düşüb bə qətrə. 
Gər olmasa firqətü bəla, bil, 
Olmazdı həzar nitqə qabil. 
Pərvanə əgər fəraqə yanmaz, 
Bəltan oluban oda boyanmaz. 
Eşq əhli fəraqə düşməsəydi, 
Məşuqə biri qavuşmasaydı, 
Məndən sorar idi yari-cani, 
Sevməkdə qılurdu imtəhani. 
Depdim, mən onu neçük qılım ədd, 
Sevməkdə səni qılamazam hədd. 
Yanımda həzar hür olursa, 
Yüz işvəvü naz əgər qılursa, 
Hər biri də səd girişmə bulsa, 
Alışma ilə verişmə bulsa; 

---

_________________________________________________________________________________________ 
www.ocaq.net 
 
 
 
159
Bir dərdü xəyalın olsa dildə, 
Ya mehrü cəmalın olsa dildə, 
Qılmayım olara könlü mayil, 
Olmaya yüzün xəyalı zayil. 
Hər gözüm, əgər, olursa, yüz göz, 
Bir yüzüm, əgəp, olaydı yüz-yüz. 
Səndən kəsəmən o gözlərimni, 
Sallam ayabuna yüzlərimni. 
Hər əldə həzar barmab olsa, 
Birində həzar dırnab olsa, 
Yazər sifətin həzar barmab, 
Pak edə qələmni, tökə dırnaq. 
Hər payim üçün gər olsa yüz pam, 
Səd dəst ola gər bu dəsti-yektam. 
Eşqinə oları basmasaydım, 
Daməndən əlimi kəsməsəydim. 
Bir abzıma gər olaydı yüz dil, 
Bir qəlbim əgər olaydı min dil, 
Bullar sifətin sözün deyəydi; 
Ollar bəmi-eşqiniz yeyəydi. 
Hər başda həzar başım olsa, 
Hər gözdə həzar yaşım olsa, 
Başları yolunda oynadaydım, 
Yaşları sana nisar edəydim. 
Bir təndə həzar ruhum olsa, 
Hər birinə ömri-Nuhum olsa, 
Ruhumu qılam qaşına qurban, 
Cismimni qılım türabə yeksan. 
Bir dişdə həzar dişim olsa, 

---

_________________________________________________________________________________________ 
www.ocaq.net 
 
 
 
160
Hər dəmdə həzar işim olsa, 
Dutam ləbini o diş ilən mən; 
Hökmində olam hər iş ilən mən. 
Ol gecə nə buldu yarilən hal, 
Dilim deyəməz süfati-əfal. 
Zövqü tərəbü hüzurü vəhdət, 
Əfsaneyi-hicrü qövli-həsrət. 
Qorxardı bu könlüm əz-səhərgah, 
Pozmaya, gəlib, hüzuri, nagah. 
Gözüm baxar idi suyi-rövzən, 
Dayim siyəh ola ruyi-rövzən. 
Yarəb, uzun eylə leyli-vəsli, 
Üşşaqə budur mürad əsli. 
Faş eylə müdam ruyi-kövkəb, 
Rəf etmə həmişə pərdeyi-şəb. 
Xyrşidi müdam dər-hicab et, 
Bəmmaz gözünü dər-niqab et. 
Əşya gözidən götürmə xabi, 
Aşiq qılur ondan ictinabi. 
Bu sözdə idim nigar dərbər, 
Oxudu müəzzin: "allahü əkbər" 
Dedim ki, dirib, gecə keçdi! 
Heç biləmədim ki, necə keçdi! 
Baz oldu fəraq ruzi-vəslət, 
Kam almadı dil bə-vəqti-fürsət. 
Ah eyləridim ki, düşməyim dur, 
Uyqudan oyandı çeşmi-məxmur. 
Aydıp, nədir, ey vüsalə məhrəm, 
Ahın nədir, ey yanımda həmdəm? 

---

_________________________________________________________________________________________ 
www.ocaq.net 
 
 
 
161
Xud vəslə səni hərəm qılıb mən, 
Babrın qanilən gözün silib mən? 
Dedim, nə sorarsan ey pəri-çehr, 
Angil, gün irişdi, dər şəbi-mehr. 
Gündüz nə bilir bu sirri xali, 
Əbyarə zühur edir xəyali. 
Gecə irişür həbibə məhbub, 
Talib gecə buldi kamü mətlub. 
Ol fəxri-cəhanü nuri-fürqan, 
Həm gecə irişdi nəzdi-sübhan. 
Şəb çıxdı bəkuyi-Tur Musa, 
Şəb axdı fələk yüzünə Isa. 
Vəh-vəh ki, tükəndi vədeyi-vəsl, 
Göründü mənə bu ruzi-biəsl. 
Üstümə lihafi eyləyib puş, 
Aldım yarı bir dəxi dərabuş. 
Qoydum ləbi-ləb bə-sinə-sinə, 
Qucdum qamu puz köynəsinə. 
Matəmdə idim ki, aypılım, ah! 
Göstərdi yüzün gün əz-nəzərgah. 
Xavər şəhi yaxə çak qıldı, 
Göylər təbəqini pak qıldı. 
Pak etdi günəş yüzünü əz-xun, 
Qoşdu atını bu çərxi-gərdun. 
Göylər qədəmində rəqsə düşdü, 
Səyyarə şüai nəqsə düşdü. 
Çin ləşgərini dabıtdı zülmət, 
Islam çərisin etdi dəvət. 
Hər Müştəri buldu ona Zöhrə, 

---

_________________________________________________________________________________________ 
www.ocaq.net 
 
 
 
162
Rəqs etdi bu bəzmə çərxi-möhrə. 
Gər, gündüzə xəlq müştəriydi, 
Əmma, mənə gecə xoştər idi. 
Çün gün dobuşu buraxdı tələt, 
Mən xəstəyə yenə düşdi firqət. 
Həzl eylədim ol dəm afitabi, 
Kim, nişə götürdi bu niqabi! 
 
 
ŞER DƏR BABI-HƏZLI-AFITAB 
 
(Günəşə etiraz şeri) 
 
Çıxdı yenə mana zur edən gün! 
Məsturləri zühur edən gün! 
 
Bu sirri cəhanə söyləməzmi, 
Bir zərrəni pür zinur edən gün. 
 
Xəffaş-şikəstə ruzə aşiq, 
Çeşmin həsəd ilə gur edən gün. 
 
Gər, düşməz araya şəb niqabi, 
Hər qatda vücudə zur edən gün. 
 
Olmuşdu Xətai yarə vasil, 
Yardan yenə anı dur edən gün! 
 
 

---

_________________________________________________________________________________________ 
www.ocaq.net 
 
 
 
163
DƏSTUR DADƏNI MƏŞUQ AŞIQRA 
 
(Məşuqənin Aşiqə tapşırıbı) 
 
Düşmən, dedi dust dər-gəmindir, 
Vəslim günü bu idi, həmindir. 
Bir busə mənə verib pərizad, 
Dedi, bu sana yetər, yeri rad. 
Yar, etmə, dedim, bizi fəramuş, 
Durdum ki, gedim nəzarü bihuş; 
Göy qübbəsidən asıldı qəndil, 
Yüzündən alıb niqabü məndil. 
 
 
ŞER DƏR BABI-VIDAI MƏŞUQ 
 
(Məşuqə ilə vidalaşma) 
 
Ey, suvlu nigar, sən qal imdi! 
Ey işvəli yar, sən qal imdi! 
 
Vəslindən irab ahü vaylı, 
Dilxəstəvü zar, sən qal imdi! 
 
Hicranın odunda gecə gündüz, 
Dil yenə yanar, sən qal imdi! 
 
Bəm qışı mənə cəfalər eylər, 
Ey tazə bahar, sən qal imdi! 

---