Şablon template

214                                                                                                                

  Biyoloji Öğretmen Adaylarının Evrim…  

                                                  

Misconceptions of Prospective Biology… 

NEF-EFMED Cilt 11, Sayı 2, Aralık  2017/ 

NFE-EJMSE Vol. 11, No. 2, December  2017

 

muhakeme  yeteneğini  daha  iyi  ölçebilmek  ve  daha  önce  belirlenen  yanılgılardan  farklı 

alternatif  kavramaların  olup  olmadığını  tespit  edebilmek  amacıyla  açık  uçlu  bir  yapıda 

düzenlenebilmektedir    (Mann  ve  Treagust,  1998;  Voska  ve  Heikkinen,  2000;  Akt.  Karataş, 

Köse ve Coştu, 2003). 

Biyoloji  öğretmen adaylarının evrim  teorisinin  ne  olduğuna dair  kavram  yanılgılarının 

tespitinde test maddelerinin doğru-yanlış kısımları için frekans, yüzde dağılımları kullanılmış 

olup  cevap  verme  nedenlerinin  yazıldığı  kısım  için  nitel  veri  analiz  tekniklerinden  betimsel 

analiz kullanılmıştır. 

Bulgular:  14  sorudan  2  tanesinde  biyoloji  öğretmen  adaylarının  yaklaşık  %80’i  yanlış 

cevap  seçeneğini  işaretlemişlerdir  (5.  ve  9.  sorular).  14  sorudan  3  tanesinde  ise  yaklaşık  % 

70’i yanlış cevap seçeneğini işaretlemişlerdir (3., 7. ve 8. sorular). 14 sorudan 1 tanesinde ise 

yaklaşık  %  50’si  yanlış  cevap  seçeneğini  işaretlemişlerdir  (1.  soru).  Yani  6  soruya  biyoloji 

öğretmen adaylarının yarısından fazlası yanlış cevap vermişlerdir. Kalan 8 soruya ise biyoloji 

öğretmen  adayları  %50’nin  altında  yanlış  cevap  seçeneğini  işaretlemişlerdir.  14  sorudan  1 

soruya ise biyoloji öğretmen adaylarının yaklaşık %81’i doğru cevap vermişlerdir (10. soru). 

Evrim  teorisinin  ne  olduğuna  dair  kavram  yanılgısı  tespit  testine  verilen  doğru-yanlış 

cevapların  gerekçeleri  ise  teker  teker  okunmuş  ve  kavram  yanılgılı  ifadeler 

kategorileştirilmiştir. 

Tartışma  ve  sonuç:  Elde  edilen  sonuçlara  göre  kavram  yanılgıları  tespit  testinde 

biyoloji  öğretmen  adaylarının  çok  fazla  yanlış  cevap  seçeneğini  işaretledikleri  ve  cevap 

gerekçelerinden ise birçok kavram yanılgılarına sahip oldukları gözlenmiştir. 

Öğrencilerin büyük bir kısmının biyolojik evrimin dünyanın nasıl oluştuğunu açıklayan 

bir teori olduğu, evrim teorisini tamamen şansa bağlı gerçekleştiği, basitten karmaşığa doğru 

bir  evrim  olduğu,  canlılarda  meydana  gelen  değişimlerin  çok  eskiden  beri  olduğunu  bu 

sebepten  bunların  gözlemlenemeyeceği,  evrim  teorisini  destekleyen  delillerin  var  olmadığı, 

türler arası geçiş fosillerinin bulunmadığını, evrim teorisinin deliller ile desteklenmediği veya 

deliller  ile  çürütüldüğü,  evrim  teorisini  kabul  etmenin  dinsizlik  olduğu,    bireylerin  bazında 

evrim  geçirdiği,  türlerin  ortak  bir  ataya  değil  her  türün  kendi  atasına  sahip  olduğu  kavram 

yanılgılarına sahip oldukları görülmüştür. 

Temel evrim  teorisi  ve  temel  kavramlar  ile  ilgili  literatürdeki çalışmalara bakıldığında 

araştırma  sonuçlarını  destekleyen  çalışmalar  görülmektedir  (Asghar,  Wiles  ve  Alters,  2007; 

BouJaoude  ve diğerleri, 2011; Deniz, Donelly, ve  Yılmaz, 2008; Fahrenwald, 1999; Graf ve 

Soran, 2011; Kim ve Nehm, 2010; Pazza, Penteado ve Kavako, 2010; Smith, 2010; van Dijk 

ve Reydon, 2010).  

---

KESKİN, B. & ÖZAY KÖSE, E.

 

 

215  

 

Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi 

Necatibey Faculty of Education, Electronic Journal of Science and Mathematics Education

 

Evrimsel  süreci  açıklayan  kavramlara  yönelik  kavram  yanılgılarının  olduğu  dikkati 

çekmektedir (Shtulman, 2006). Derslerde öğrencilere bilimsel dili kullanmaları için daha fazla 

olanak  sağlanması  durumunda,  öğrencilerin  bu  kavramların  bilimsel  içeriklerine 

yoğunlaşacakları  ve  günlük  kullanımın  etkisinden  kaynaklanan  kavram  yanılgılarının 

azalacağı düşünülmektedir (Dagher, Brickhouse, Shipman ve Letts, 2004). 

Bilimin doğasını detaylı ve kapsamlı bir şekilde anlamak, evrimi destekleyen gözlem ve 

kanıtlar, evrim ile ilgili çalışmalarda kullanılan yöntemler, evrimin açıklayıcı ve tahmin edici 

gücü  evrim  teorisinin  bilimsel  statüsünün  anlaşılmasında  daha  etkili  olacaktır  (American 

Association for the Advancement of Science [AAAS], 1993; NAS, 2008; NSTA, 2000). 

Eğitimcilerin, kavram yanılgıları her ne kadar düzeltilmeye karşı çok dirençli olsa da, bu 

kavram yanılgılarını doğru bilimsel bilgiye çevirecek yolu bulmaları gerekiyor. 

Evrim  öğretiminde  alternatif  metotlarda  kullanılabilir.  Örneğin  evrim  konulu  tek  bir 

müze  gezisinin,  bilgisayar  destekli  simülasyon  ile  oluşturulan  doğal  seleksiyon  konusu, 

öğrencilerin  öğrenmelerini  olumlu  yönde  etkileyebilir.  Bu  tip  yapısalcı  alternatif  öğretim 

metotları günümüz klasik evrim öğretimine alternatif olabilirler (Weeks, 2013).  

Wescott  ve  Cunningham  (2005)’ın  tavsiye  ettiği  üzere  her  öğretmenin  elinin  altında 

öğrencilerin  sahip  olabilecekleri  kavram  yanılgılarını  belirleyecek  bir  test  olmalıdır.  Uygun 

testler  kullanılarak  belirlenen  kavram  yanılgıları  öğrenciler  ile  paylaşılmalı  ve  onlara  bu 

kavram  yanılgılarının  yerine  doğru  bilimsel  bilgileri  koyma  fırsatı  verilmelidir  ki 

öğrencilerimizin evrimi anlama düzeyleri gelişebilsin. 

Dobzhansky (1973)’in söylediği gibi “evrim teorisi biyoloji biliminin temelini oluşturur 

ve evrimin açıklayıcı etkisi olmadan biyolojide hiç bir şey mantıksal çerçeveye oturtulamaz” 

sözü  düşünüldüğünde  biyoloji  öğretmen  adaylarında  görülen  kavram  yanılgıları  daha  da 

önemsenmesi gereken bir hal almaktadır. Eğer öğretmen adaylarımız evrim teorisini yeterince 

iyi anlamamış ise ileride öğretmen olduklarında evrim teorisini öğrencilerine etkili bir şekilde 

anlatamayacakları  açıktır.  Hatta  öğretmen  adaylarımıza  bu  gibi  araştırma  sonuçlarını 

göstererek  onlara  ilerde  neler  ile  karşılaşabilecekleri  hakkında  bilgi  sahibi  yapmak  onların 

ilerde kendi öğrencileri içinde daha iyi öğrenme ortamları oluşturmalarını sağlayabilir. 

 

---