Rasim gəNZƏLİ qizil türkləRDƏN
Yüklə 9,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
165 Müəllifi olduğu, tərtib etdiyi, Azərbaycan türkcəsinə çevirdiyi kitabların sayı-hesabı yoxdu. Öz kitabları dünyanın bir çox dillərinə tərçümə edilib. Bütün bunlar isə Azərbaycanın müstəqilliyi illərində bizim ədəbi mühitdə həqiqətən tarixi hadisədir. Elçin İsgəndərzadənin zəngin bioqrafiyasının təkcə xronoloji hissəsi ilə tanış olduqca düşünürsən ki, insan istəsə, az bir müddətdə dağı dağ üstə qoya bilər. Mən eşidəndə ki, Gəncə şəhərində yaşayıb-yaradan görkəmli, koloritli bir yazıçı Qərib Mehdinin əsərlərinin oncildliyini (əlyazmasından tutmuş mətbəə proseslərinə qədər) Elçin İsgəndərzadə nəşr etdirib, sonra da o cildləri müəllifin özünə hədiyyə edib. Mən də gəncəli Qərib qardaşım qədər sevindim. Yaxud Xudu Məmmədovun adına elm sahəsində, Şahmar Əkbərzadə adına isə ədəbiyyat sahəsində Beynəlxalq mükafatlar təsis edib və 10 ildən çoxdur ki, laureatların 50- dək kitabları hədiyyə olaraq bir-birinin ardınca işıq üzü görür. Kitab nəşri sahəsində bu, bütöv bir ədəbi hərəkatdır. Elçinin Xudu Məmmədovun və Şahmar Əkbərzadənin xatirəsinə həsr etdiyi poemaları da minnətdarlıqla oxudum. Xudu Məmmədov o vaxt biz gənclər üçün paklıq, azərbaycançılıq məktəbi idi. Bir şeyə indi də heyfsilənirəm. “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinə yenicə baş redaktor təyin olunmuşdum. Qəzet iri formatda, həftədə bir dəfə səkkiz səhifə çıxırdı. Nigarançılıq keçirirdim. Qəzet həm də iki böyük təşkilatın – Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının və Respublika Mədəniyyət Nazirliyinin orqanı idi. Yolda, indiki İstiqlal küçəsində Xudu müəllimlə rastlaşdıq – Səni görmək istəyirdim, - dedi. – Papkasından 166 göy rəngli bir şagird dəftəri çıxartdı. On iki səhifənin hamısı əlyazması ilə dolmuşdu. – Ədəbiyyat, incəsənət məsələlərini demirəm, elmə aid problem məsələləri yazmışam. Qəzetin ətrafına yaxşı müəlliflər topla...” Mən o şagird dəftərini itirməyim deyə, sonra haraya qoydumsa, hələ də tapa bilmirəm. İndi “Bu qala bizim qala” poemasını məmmunuyyətlə oxuyanda o böyük insanın mələk siması yenidən gözlərim önünə gəlir. ...Dünya talan dünyadı, Gün gəlincə, verdiyini Geri alan dünyadı. Sən taleyin gecəsini Gündüzünü görmüşdün. Göy qübbəsi altında Bu dünyanın hər üzünü görmüşdün. Sən dünyaya uymadın, Sən mərd oğlu mərd idin. Sən gül ləçəyindən yumşaq, Qranitdən sərt idin. ...Çiçək ömrü, yarpaq ömrü yaşadın, Yüzillik çinarlar sənin yaşıdın. Çiçək ömrü, Yarpaq ömrü, Bulaq ömrü, Mələk ömrü yaşadın. Poemadan köçürdüyüm bu misralar Xudu müəllimin portret cizgilərini çəkmək üçün ən münasib, ən seçmə sözlərdi. Əgər o yaşadısa, həqiqətən “çiçək ömrü, yarpaq ömrü, bulaq ömrü, mələk ömrü” yaşadı. 167 Müəllifin poemada real boyalarla verdiyi kristal haqqında söhbət Xudu Məmmədovun elmi axtarışları və tapıntıları ilə bağlıydı. Hacansa qədim insan, Bəlkə qutlu bir şaman Öz içində bərq vuran Bir daş – kristal tapdı. Başqa bir qədim insan Kristalı onun əlindən qapdı. İki qardaş savaşdı, İnsan qanı töküldü. Şeytan bunu görürdü, Şeytan əl çalıb güldü. Və qədim insan birdən durdu. Daş alətlə kristala bir zərbə vurdu. Və bərq vuran kristal insanı ovsunladı. ....Və bir gün qədim insanın tapdığı ilk kristal Xudu Məmmədovun əlinə düşdü. O da məftun oldu bərq vuran kristala. O, alimlər rəssamıydı – Kristalın sirrini mozaik qravürlərlə, naxışlarla çözürdü. Kainatın rəmzi idi onunçun kristal – Mozaik naxışların nə əvvəli, nə sonu var. Xudu Məmmədov kristallar barədə Londonda ingilis dilində doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdi. 168 Eşitmişdim ki, azərbaycanlı alim Xudu Məmmədov bizim ulu nənələrin toxuduğu xalıların, kilimlərin üstündəki naxışların izini yerin səkkizinci qatına aid olan kristal kəsiyində görübdü. Olduqca maraqlı bir elmi kəşfin müəllifinə taleyi yaşamaq üçün möhlət vermədi. O, dünyasını qəfildən dəyişdi. Ürəyimdə hələ dərddi gül açan, Novruzgülün mənim kimi bağrı qan. Xarıbülbül, qovuşarıq bəs haçan? Qarabağa bizsiz gəlir bu yaz da, - deyə könül çırpıntılarını oxucusu ilə bölüşən müəllif indi də “Şahmar şikəstəsi” poemasında dünyasını vaxtsız dəyişən şair Şahmar Əkbərzadənin yadda qalan detallarla bədii obrazını yaradır. Burada şairin “48 ölçülü qadın paltarı” məşhur hüznlü şeiri, Şahmarın “Topxanaya, Armud ağacına yazdığı məktub”un ermənilər tərəfindən güllələnməsi xatırlanır; taleyi bir-birinə bənzəyən qələm dostlarının Bişkekdə görüşü də unudulmur: Eyvandan qaranquşlar Xəbər verir ilk bahardan. Mir Cavadın rəsmləri Asılmışdı divardan. Kitab dolablarında Çingiz ağanın kitablarıyla yan-yana, çiyin-çiyinə Bizim Bəxtiyar, Şahmar, Anar. Siz sonuncu Ordaçılar idiniz, - Yüklə 9,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|