Qadin-kisi munasib?TL?RI

 

5

Cədvəl 2 

 

Qadınlar keçid dövründə daha çox hansı problemlərlə qarşılaşırlar? 

(rəqəmlər faizlə göstərilib) 

Ərazi  Ailə-

məişət 

məsəl

ələrin

də 

Ailəd

ə 

psixol

oji 

sabitli

yi 

saxla

maqd

a 

İşlə 

təmin 

olun

maqd

a 

Sağlamlı

ğ 

müalicə, 

analıq 

imtiyazla

rının 

realaşma

sında 

Təhsil 

və 

peşəyə 

yiyələn

məkdə

Sosial 

müdafiə 

sahəsind

ə 

Digər 

fikirlər 

Cavab 

verməyənlər

Cəmi

Masall

ı 

24,2  15,1  19,7  10,6 

10,6 

13,5 

6,3 

- 

100 

Ağsu-

Göyça

y 

22 

10 

18 

15 

15 

15 

3,5 

1,5 

100 

Zaqat

ala 

31,5  21,6  18,3 ,  14,4 

3,7 

8,5 

- 

2 

100 

"Qadın 

və 

hüquq

" 

Konfra

nsı 

10,4  10,8  22,8  13 

9,7 

20,6 

11,9 

0,4 

100 

Bakı 

22,5  11,6  11,6  10 

3,3 

8,3 

29,1 

3,6 

100 

Yekun  22,2  13,8  18 

12,6 

8,4 

13,1 

10,7 

1,2 

100 

 

2-ci cədvəldən göründüyü kimi, aşağı faiz dərəcələri təhsil və peşə sahəsindədir. 

Cavablardan aydın olur ki, qadınlar bu sahədə ciddi problemlərlə üzləşmirlər. 

Repsodentlərdən bir qismi pullu təhsillə bağlı dövlət səvyyəsində güzəştlər edilməsi 

(şəhid ailəsi, yetim uşaqlar və s. ) fikrini qeyd etmişlər. Sualın bu bəndi ilə bağlı verilən 

cavablarda yüksək göstərici Ağsu-Göyçay ərazisində qeydə alınmışdır - 15%. Bu rəqəm 

Masallıda - 10,6%, "Qadın və hüquq Konfransında - 9,7%, Zaqatalada - 3,7%, Bakı 

şəhərində - 3,3% olmuşdur. 

"Sağlamlıq, müalicə, analıq imkanlarının reallaşması" sahəsindəki problemlərlə 

bağlı suala isə, repsodentlərin 12,4%-i cavab vermişdir. 

18% repsodent isə, bu fikirdədir ki, əksər problemlərin  əsasını "işlə  təmin 

olunmamaq" təşkil edir. 

Eyni zamanda, sorğudan bəlli olur ki, işlə  təmin olunmayanların  əksəriyyəti 

ziyalılardır - 22,8%. Digər diqqət yetirməli bir məsələ  də  kənd  əhalisinin bir qisminin 

torpaq problemidir. 

Keçirilən sorğuda  əsas məqsədlərdən biri də respondentlərin qender 

münasibətlərini necə başa düşmələrini öyrənmək idi. Təbii ki, terminoloji çətinliyi nəzərə 

alaraq, həmin ifadəni daha aydın və daha sadə formada - açıq sual şəklində qoyduq. Bu 

da yaxşı nəticə verdi, çünki, "qender" termini əksəriyyət üçün anlaşıqlı deyildi. 

Cinslər arasındakı münasibətlərin bioloji və sosial anlayışları arasında olan fərq 

böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu qəbildən olan müzakirələrdə istər yaşlılar, istər gənclər, 

istər ziyalılar, istər  əməkçi  şəxslər, istər kişilər, istər qadınlar,  əsasən, cinslərin 

bərabərliyi prinsipini əsas götürərək,  əxlaqi dəyərləri, mənəvi təmizliyi sosial-ictimai 

fəaliyyətin məcmusu kimi xarakterizə etdilər. Cinslərin qarşılıqlı münasibətlərinin 

---

 

6

məzmunu və forması onların şəxsiyyəti ilə nizamlanır. Kişi-qadın münasibətlərinin yalnız 

bu aspektdə, yəni,  şəxsiyyətlərin qarşılıqlı münasibəti kimi - daha geniş istiqamətdə 

təhlilini aparmaq olar. Bunu belə izah etmək olar ki, "kişi" və "qadın" məfhumları cins 

bildirməklə yanaşı, həm də ictimai varlıqdır,  şəxsiyyətdir, onların qarşılıqlı  əlaqəsi isə, 

sosial münasibət məsələsidir. Məhz bunu nəzərə alaraq, qender kontekstində qadın 

problemlərini öyrənmək üçün sorğularda hər iki cinsin nümayəndələrinin iştirakı  təmin 

edilmişdir. 

İkinci sualımız belə idi: "Ailədə, məişətdə, kollektivdə, ictimai sahədə kişi və 

qadın münasibətlərini (qender) necə başa düşürsünüz? Məqsədimiz elmdə  təzə-təzə 

rast gəldiyimiz "qender məfhumu ilə bağlı suallara cavab almaq idi. Alınan cavablardan 

belə nəticə çıxarmaq olar ki, repsodentlərin qender sahəsində müəyyən anlayışları olsa 

da, qaldırılan məsələyə  bələdlikləri, bilikləri lazımi səviyyədə deyildir. Verilən cavablar 

çoxçalarlığı ilə seçilir. Sosioloji anket vərəqələrindəki cavablardan aydın olur ki, 

repsodentlər qenderi daha çox qarşılıqlı  bərabərlik, mehribanlıq, səmimi münasibət, 

ailədə hörmətcillik kimi başa düşürlər. Cavablarda kişilərin üstünlüyü, qadınlar 

tərəfindən onlara hörmətin təlqin olunması da özünü büruzə verir. Bu suala alınan 

cavabları aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: 

 

IQRUP 

BƏRABƏRHÜQUQLULUQ 

 

• ictimai həyatda hüquq bərabərliyi; 

• hər bir sahədə hər iki cins arasında qarşılıqlı hörmət və anlaşmanın olması; 

• qarşılıqlı güzəştin olması; 

• kişi və qadının bir - birini başa düşməsi; 

• ailədə bərabər öhdəliklərin olması; 

• hər sahədə balansın yaranması; 

• qadınların təşəbbüslərinin dəstəklənməsi; 

• hüquqi imkanların qorunması; 

• bərabər hüquqların formal şəkildə qalmaması; 

• bütün sahələrdə kişi və qadın bərabərsizliyi ilə bağlı problemləri həll etməyin 

gərəkliliyi; 

• hüquqi, əxlaqi və sosial bərabərliyi təmin edən münasibətlərin yaranması; 

• qadın ilə kişi arasında fiziki, mənəvi, siyasi, psixoloji və bu qəbildən olan digər 

münasibətlərin əhatə edilməsi. 

 

IIQRUP 

HƏRƏ ÖZ YERİNİ BİLMƏLİDİR 

 

• bütün münasibətlərdə qadın zərifliyinin,  şərəfınin və azadlığının nəzərə 

alınması; 

• qadını psixoloji cəhətdən sıxışdırmaq  əvəzinə, mənəvi cəhətdən kömək 

edilməsi; 

• qadının zorakılıqdan qorunması; 

• həm kişi, həm qadının öz yerini, vəzifəsini bilməsi; 

• qadına qadın, kişiyə kişi münasibətinin göstərilməsi. 

 

IIIQRUP 

QADINLAR KİŞİLƏRDƏN ÜSTÜNDÜR 

 

• qadının öz hüquqlarını bilməsi; 

• qadının hüquqlarının daha çox tapdalanması; 

---