Prakseologiczne
Yüklə 218,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- PRAXIS CHRYSTUSA JAKO FUNDAMENT LUDZKIEJ EGZYSTENCJI
BARTOSZ MITKIEWICZ 170
[10] o nie walczyć i obywatelom je zapewnić” 19 . Realizacją tego jest troska o równowagę między dyferencją a indyferencją. W przeciwnym razie wspólnocie grozi stoczenie się w chaos i bezpardonowa rywalizacja o wpływy i władzę. Jeszcze raz podkreślam, że indyferencja nie oznacza rezygnacji z własnych poglądów czy przekonań. Słuszne zatem wydają się zachęty kardynała Wyszyńskiego do tego, aby katolicy włączyli się w życie spo- łeczne: „Bo społeczeństwo jest po to, by każdy kto myśli po swojemu, mógł ten swój pogląd przedstawić” 20 .
rze wolności, w której nie różnimy się między sobą, są odmienności zdań i stanowisk motywowane względami religijnymi. Pozytywne rozu- mienie indyferencji zachęca do tego, aby również w przestrzeni wiary, która z punktu widzenia państwa nie może nigdy stać się sprawą wy- łącznie osobistą, szukać tego, co wspólne; aby szukać dróg dla dialogu. Niestety, obecny dialog religijny na forum publicznym natrafia na spore trudności, ponieważ podaje się różne, niekiedy nawet skrajnie przeciw- stawne interpretacje tego, na czym on właściwie polega. Jak wiemy, podstawą każdego dialogu jest gotowość zrozumienia interlokutora, ce- lem zaś osiągnięcie porozumienia Doświadczenie uczy jednak, nie jest ono wcale takie łatwe. By zatem móc mówić o partnerstwie w dialogu, konieczne jest odnalezienie wspólnej płaszczyzny. Jako ludzie różni- my się między sobą podejściem do wiary, wyznawanymi i popieranymi systemami politycznymi, ale nie różnimy się tym, że możemy myśleć, że posiadamy rozum, który może okazać się skutecznym narzędziem porozumienia w kwestiach wiary 21 .
S. Wyszyński, Chrystusowa odnowa społeczna świata, [w:] tenże, Idzie nowych, dz. cyt., s. 158. 20 Tamże.
21 W tym miejscu należy wspomnieć, że szukanie dialogu wiąże się u Wyszyńskie- go z myślą tomistyczną, która w dwudziestoleciu międzywojennym przeżywała odro- dzenie. Jak wiadomo, średniowieczne traktaty były pisane w pewien charakterystyczny sposób. Składały się zawsze z zarzutów, odpowiedzi na nie i konkluzji. W takim ukła- dzie zawiera się, moim zdaniem, pewne przesłanie. Prowadząc dialog, trzeba najpierw spojrzeć na daną tezę oczyma strony przeciwnej, podjąć wysiłek zrozumienia jej wątpli-
MYŚLENIE PRAKSEOLOGICZNE. .. 171 [11] W kwestii dialogu należy zaznaczyć, że Wyszyński zawsze był otwar- ty na argumenty myślących inaczej niż on. Nadrzędnym celem było dla niego dążenie do dobra człowieka. Prymasowska koncepcja dialogu zmierzała do budowania świata, w którym wszyscy – tak wierzący, jak i niewierzący – uzgadniają ze sobą sprawy dotyczące życia w tym sa- mym świecie. W dniach Millenium Chrztu Polski 15 sierpnia 1966 roku na Jasnej Górze zachęcał: „Wobec myślących tak samo jak my i wobec myślących inaczej musimy okazywać miłość! Bo mamy dostrzec czło- wieka, który jest stworzony z Miłości. Dostrzec człowieka i umiłować go po Bożemu” 22 . Dotychczasowe rozważania pozwalają na pierwsze podsumowanie. Wartość czynów człowieka jest związana z dążeniem do dobra. Jak za- uważa Wyszyński: „Każda praca jest współpracą, pracą z innymi i nie uda się jej rozwinąć bez usposobienia społecznego, bez łatwości i umie- jętności wychodzenia ku bliźnim” 23 . Jasno z tego wynika, że dość po- wszechny dziś apateizm jest zaprzeczeniem podejścia Wyszyńskiego, który, nawołując do przyjęcia postawy prospołecznej, zachęcał do po- szukiwania tego, co łączy, bez tuszowania różnic, które w nieunikniony sposób dzielą ludzi, m.in. pod względem religijnym. PRAXIS CHRYSTUSA JAKO FUNDAMENT LUDZKIEJ EGZYSTENCJI Ludzkie działanie i myślenie łączą się ze sobą przez refleksję. Termin ten pochodzi od łacińskiego reflexio i posiada następujące znaczenia: „głębszy namysł” i „myśl będąca wynikiem, owocem rozmyślania, medytacji” 24 . Przedstawione na wstępie pojęcie praxis zasadza się na wości i zarzutów. Kto posiadł tę umiejętność, będzie potrafił adekwatnie odpowiedzieć na stawiane zarzuty i wyciągnąć konkluzję. Wydaje się, że przypomnienie Tomaszowe- go sposobu myślenia uświadomiło kardynałowi Wyszyńskiemu wartości zdania strony przeciwnej. Wrócę do tej myśli w związku z implikacjami pedagogicznymi. 22 S. Wyszyński, Poszerzajmy granice serc i miłości, [w:] tenże, Idzie nowych, dz. cyt., s. 210. 23 S. Wyszyński, Duch pracy, myśli o wartości pracy, Soli Deo, Warszawa 1991, s. 43. 24 Por. W. Kopaliński, Refleksja, [w:] Słownik, dz. cyt., s. 433. BARTOSZ MITKIEWICZ 172
[12] refleksyjnej spójni między działaniem a myśleniem. Mówiąc językiem współczesnym, jest to działanie refleksyjne 25 . Pytając o to, kim jest człowiek, można pójść dwiema drogami. Pierwsza wychodzi od definicji istoty ludzkiej ustalonej przez antropo- logię filozoficzną, druga natomiast koncentruje uwagę na czynie czło- wieka, który – moim zdaniem – utożsamia się z praxis. Którą z tych dróg podążał Wyszyński? Lektura dzieł Kardynała skłania mnie do wniosku, że jego podejście ogniskowało się przede wszystkim na dzia- łaniu (praxis). Główny zarzut wysuwany dotychczas przeciw praxis wiązał się z utożsamianiem jej z praktyką życiową. Konsekwencją takiego rozu- mienia było rozdzielanie działania od myślenia, co jest zasadniczym błędem i wypaczeniem sensu praxis. We wspomnianym na wstępie artykule Kożyczkowska wykazała, na podstawie dzieł Wyszyńskiego, że myślenie i działanie nie były dla Prymasa czymś oddzielonym, lecz dwoma koniecznymi i wzajemnie przenikającymi się momentami jed- nej i tej samej praxis. Jak to już wyżej zasygnalizowałem, współczesny człowiek ulegający entropii działania i atrofii myślenia poszukuje rów- nowagi, którą daje właściwie zrozumiana praxis. Ujmowana w perspek- tywie całego życia człowieka naprowadza ona na inne jeszcze pojęcie. Jest nim przeznaczenie, albo trafniej – powołanie. W potocznym rozumieniu słowo „powołanie” oznacza odnalezienie w sobie określonego daru do wykonywania jakiejś czynności przez więk- szość życia. Innymi słowy jest to pragnienie osiągnięcia życia szczęśli- wego i pozwalającego na spełnienie siebie. Słowo to nabiera dodatko- wego znaczenia na gruncie religii. W chrześcijaństwie przez powołanie rozumie się najczęściej wezwanie człowieka przez Boga do wejścia z Nim w bliższą zażyłość przez przyjęcie określonej formy życia, czy to w samotności, czy w małżeństwie, czy w kapłaństwie. Niezwykle istot- ne w tym kontekście jest zwrócenie uwagi, że to nie człowiek decyduje o tej relacji, lecz Bóg sam ją oferuje człowiekowi. Będąc stworzenia- 25 Por. D. Stępkowski, (R)ewolucja prakseologiczna w myśleniu i działaniu pedago- gicznym według Dietricha Bennera, „Seminare” 24(2007), s. 419. Yüklə 218,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|