Poyraz tacoglu tugca

 

 

 

 

 

 

121 

çocuklarının evlenme  ekli konusundaki dü ünceleri gibi açık uçlu sorulara 

yer verilmi tir. 

 

 

2.1.Örneklem ve Veri Toplama Teknikleri 

Ara tırma  2007  yılı  süresince,  incelenen  evlilik  çe itlerinin  yaygın  olarak 

görüldü ü  illere  gidilerek  evli  çiftler  ve  yakın  akrabalarına  yarı 

yapılandırılmı   görü me  tekni i  uygulanması  yoluyla  gerçekle tirilmi tir. 

Örneklem  seçiminde  tesadüfî  örnekleme  tekni i  kullanılmı tır. 

Ara tırmanın örneklemini 9’u kadın, 16’sı erkek olmak üzere toplam 25 ki i 

olu turmaktadır.

1

 

3. Geleneksel Evlilik Çe itlerinin Yapısı, Nedenleri ve Özellikleri 

3.1. Taygeldi Evlili i 

Yaygın  olarak  ç  Anadolu  Bölgesi’nde  rastlanan  taygeldi  evlili inde, 

dul  çiftin  çocukları  arasında  karde lik  durumunu  ortadan  kaldırmak  için 

anne-baba  evlenmeden  önce  çocuklara  imam  nikâhı  kıyılması  gelene i 

yaygındır.  Yasa  (1962)  da  ilerde  evlenmeseler  dahi  ayrı  cinsteki  yeti kin 

veya  küçük  ya taki  çocuklara  dini  nikâh  kıydırılarak,  hiç  olmazsa  söz 

kesilerek  köylülerin  dedikodu  ve  baskısının  önlenmi   olaca ını  ifade 

etmektedir. Nev ehir’in Ürgüp ilçesinden seçti imiz örne imizde e lerden 

erkek olan  .Y altı ya ındayken annesini kaybetmi  ve babası altı ay sonra 

.Y’nin  e i  olan  L.Y’nin  annesiyle  evlenmi ;  çiftler  evlenmeden  önce  ise 

çocukları arasında imam nikâhı kıydırmı lardır.  .Y bu konuyu  u  ekilde 

ifade etmi tir: 

“Anne ve babamız evlenmeden önce bizim aramızda imam nikâhı kıyılması 

âdetini  biz  çocuklukta  bilmiyorduk.  Bize  denen  ‘annenizin  ve  babanızın 

nikâhından önce sizin nikâhınız kıyıldı’  eklindeydi. Biz böyle bir  ey var 

mı diye ailemize sordu umuzda karde  olmayalım diye bizden gizli nikâh 

kıyıldı ını söylediler. 17 ya ında da resmi nikâhımız kıyıldı” 

                                                 

1

  Ara tırmada  ele  alınan  evlilik  çe itlerinin  dı arıya  kapalı  ve  geleneksel  toplum  yapısı  sergileyen  yerlere  özgü 

olması,  örneklem  grubuyla  ilgili  detaylı  bilgiler  vermeyi  sınırlamaktadır.  Bu  nedenle  çalı mada  örneklem 

grubunun ki isel özellikleriyle ilgili detaylı bilgilerden çok, genel bilgilere yer verilmesi uygun görülmü tür. Buna 

göre örneklem grubunun e itim düzeylerine bakıldı ında; en çok ilkokula kadar okudukları dikkat çekmektedir. 

Örneklem  grubumuzu  olu turan  kadınlardan  sadece  birisi  ilkokul  mezunudur.  Örneklem  grubumuzu  olu turan 

kadınlardan  be i  okuma-yazma  bilmemektedir.  Örneklem  grubumuzun  evlilik  ya larına  baktı ımızda  ise  erken 

ya ta evlenmeleri dikkat çekmektedir. Kadınların için ya  aralı ı 13-17 iken (levirat için ilk evlendi indeki evlilik 

ya ı göz önüne alınmı tır); erkekler için ya  aralı ı 17-23 ya tır. 

---

 

 

 

 

 

 

122 

Ülkemizde  genelde  kırsal  toplumsal  alanlarda  yaygın  olan  taygeldi 

evlili in nedenlerine baktı ımızda; temel nedenler olarak sosyo-kültürel ve 

ekonomik  nedenler  kar ımıza  çıkmaktadır.  Balaman  (2002:  48),  bu  tür 

evlilikleri  bir  çözümün  ve  kimi  gereksinmelerin  sonucu  olarak 

görmektedir. Buna göre, gerek e in ölümüyle gerekse bo anmalarla ortaya 

çıkan dulluk olgusu, olması gereken düzenli bir ya am içerisinde düzensiz 

bir  durumdur.  Dulluk,  bir  üretim  birimi  olma  niteli indeki  ailenin 

sakatlanması,  insan,  insan  gücü  kaybı  ve  yeterlilik  ö esinin  zor  i lemesi 

demektir. E li, çift ve aile birimi içinde ya amaya alı mı  bireyin, yalnızlı ı, 

biyolojik  ve  fizyolojik  doyumsuzlu u  ve  güvensizlik  kaygısı  onda  denge 

bozuklu u yaratacak; daha da ötesi, ekonomik kaygıyı yo unla tıracaktır. 

Herhangi  tip  bir  evlilikte  dulluk  olgusunu  çözümlemek,  toplumsal 

ya amın süreklili i, devinimi, uyum ve dengesi için bir zorunluluktur. 

Benzer  olarak  Yasa  (1962)  taygeldi  ailesini,  herhangi  bir  sebeple 

aralarındaki  ba lar  çözülen  aileleri  çe itli  yollarla  birbirine  ba lamaya 

çalı an  bir  evlenme  ekli  olarak  belirlemektedir.  Ona  göre  taygeldi,  daha 

çok  orta  ya ta  olan  veya  ya lanmı   bulunan  ayrı  cinsten  çocuklu  dulların 

eski  ailelerindeki  ya ayı   ve  alı kanlıklarını  kesintisiz  olarak  devam 

ettirmek istemelerine dayanır. Ba ka bir sebebi de dul kimselerin gerek köy 

içinden,  gerekse  ba ka  köylerden,  hele  fakir  ve  çocuklu  iseler,  evlenme 

anslarının  pek  az  olmasıdır.  Ayrı  cinsten  çocuklu  dulların  bu  tarz  bir 

evlenmeye  ba vurmaları  halinde  çocukların  ve  dulların  birbirlerine  kar ı 

durum  ve  münasebetleri  üvey  karde lik  ve  üvey  ana-babalık  olması 

gerekecektir.  Üveylik  durumunun  aile  içi  münasebetlerde  üyelerden  her 

biri için ne gibi ho  olmayan hallere, anla mazlıklara kavgalara yol açaca ı 

herkesçe  bilinen  gerçeklerdendir.  Yasa  taygeldinin  ba ka  bir  sebebinin  de 

toplumsal  baskı  oldu unu  ifade  etmektedir.  ki  dulun  yeti mi   ve 

yeti mekte  olan  ayrı  cinsten  çocuklarla  bir  çatı  altında  ya adıkları  sürece 

çocukların birtakım uygunsuz hareketlerde bulunabilmeleri hatıra gelebilir. 

Konu  kom u  ve  köy  halkı  arasında  bu  gibi  ihtimaller  sık  sık  dedikodu 

konusu  yapılır.  Bu  gibi  haller  aileyi  zor  durumlara  sokar.  Taygeldi 

eklindeki evlenmelerde bütün bu dedikodu ihtimalleri ortadan kalkar.   

Örne imize  döndü ümüz  zaman  taygeldi  evlili inin  sosyo-kültürel 

nedenlerine  baktı ımızda,  evlili in  her  iki  evlenen  çifte  sa layaca ı 

avantajlar  ve  dezavantajlar  dikkat  çekmektedir.    Evlendiklerinde  .Y’nin 

babasının  ve  L.Y’nin  annesinin  iki  çocu u  bulunmaktadır.  .Y’nin 

ifadelerine  göre  17  ya ına  geldi inde  ablası  ve  kayınvalidesi  ona  L.Y  ile 

evlenme fikrini açmı lardır. Onun ilk tepkisi “aynı evde karde  gibi büyüdük, 

hem yarın biz huzursuz oldu umuzda, sizin evlili iniz ne olur. Bizimki yıkıldı mı, 

sizinki  de  yıkılır”  eklinde  olmasına  ra men,  “evde  senin  o lun,  benim  kızım 

---