O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 14- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
14-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.12.2022
m a tomonlari birbiri bilan o'zaro bog'langan bo'lib, o'qitishda buni albatta hisobga 
olish kerak. 
3. Tilga sezgirlikni o'stirish tamoyili. Til — juda murakkab hodisa, uning 
tuzilishini, izchil tizimini fahmlab olmay turib, sal bo'lsa-da, uning qonuniyatlarini, 
o'xshashliklarini o'zlashtirm ay turib, uni yodda saqlab bo'lmaydi. Bola gaplashish, 
o'qish, eshitish bilan til materiallarini yig'adi, uning qonunlarini o'zlashtiradi. Natijada 
kishida tilga sezgirlik (til hodisalarini tushunish) xususiyati shakllanadi. 
4. Nutqning ifodaliligiga baho berish tamoyili. Bu tamoyil til hodisalarini tushunm 
ay turib savodli yozish, nutq madaniyati vositalarining xabar berish vazifasini 
tushunish bilan bir qatorda, uning ifodaliligini (uslubga oid) tushunishni, m azm 
uninigina emas, balki so'z va nutq birliklarining, tilning boshqa badiiy-tasviriy 
vositalarining hissiy bo'yoqdorligini ham tushunishni ko'zda tutadi. Bu tamoyilga amal 
qilish uchun, birinchi navbatda, badiiy adabiyotlardan, shuningdek, tilning uslubiy 
xususiyatlari aniq ifodalangan boshqa matnlardan foydalanish talab etiladi. Bu esa m 
atn m azm uni va uning o'ziga xos ,,noziklik“larini ham anglab yetishga yordam beradi. 
5. Og'zaki nutqni yozma nutqdan oldin o'zlashtirish tamoyili. Bu tamoyil ham 
kishi nutqining rivojlanishiga ta ’sir etadi va til o'qitish metodikasini tuzishda xizmat 
qiladi. Metodika tamoyillari, didaktika tamoyillari kabi, o'qituvchi bilan o'quvchining 
maqsadga muvofiq faoliyatini belgilashga, ularning birgalikdagi ishlarida qulay 
yo'nalishni tanlashga yordam beradi, metodikaning fan sifatida nazariy asoslash elem 
entlaridan biri bo'lib xizmat qiladi. Amaliy fanlar uchun amaliyot muhim rol o'ynaydi. 
Ona tili o'qitish metodikasi ham amaliy fanlar sirasiga kiradi. Har qanday amaliy 
xulosalar ishonarli bo'lishi, yuqori ilmiy darajada, ya’ni puxta va asosli bo'lishi lozim. 
Metodika tavsiyalarining ilmiy darajasi, nazariy tasdiqlanishi yuqori saviyada bo'lishi 
tekshirish metodlarining puxtaligiga ham bog'liq. 
Tekshirish metodlari 2 xil: 
1. Nazariy tekshirish metodlari. U quyidagi hollarda tatbiq etiladi: a) biror 
hodisaning m etodik asosini, unga bog'liq boshqa fanlarni o'rganish, qo'yilgan 
gipotezani asoslash, izlanishning asosiy yo'nalishini belgilashda; b) masala tarixi, 
xorijiy m aktab tajribalari va mavzuga doir adabiyotlarni o'rganish, tajribani tahlil 
qilish, m asalaning isbotlanmagan va hal qilinm agan o 'rinlarini aniqlash, ilgarigi 
tajriba bilan hozirgi ahvolni taqqoslash, hozirgi kun talabi bilan baholashda; d) bir-
biriga yaqin fanlar (psixologiya, lingvistika, sotsiologiya) ning tekshirish metodlarini, 
olimlarning tekshirish ishlari tajribasini o'rganish, qulay metodlarni tanlash, o'zining 
yangi eksperimental metodikasini yaratish, materiallarni tayyorlash maqsadida; e) 
empirik tajriba yo'li bilan olingan materiallarni tahlil qilish va umumlashtirish, 
o'qituvchilarning ish tajribasini o'rganish, eksperim ent natijasini tahlil qilish, amaliy 
tavsiyanomalarni shakllantirishda. 
2. Empirik metod (tajribaga asoslangan metod). Bu metod quyidagi maqsadlarda 
qo'llanadi: a) bu m etod o'qituvchilarning ish tajribasini o'rganish, yangiliklarini 
tanlash, umumlashtirish, baholash va ommalashtirish, o'qituvchi va o'quvchilar 

---