O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 14- son ilmiy tadqiqotlar jurnali

O‘ZBEKISTONDA
 
FANLARARO
 
INNOVATSIYALAR

VA 
14-
SON

ILMIY
 
TADQIQOTLAR
 
JURNALI
20.12.2022
faoliyatining darajasini aniqlash; b) o'quvchilarni o'qitish jarayonini maqsadga 
muvofiq kuzatish (dars, uning biror qismini, o'quvchilam ing javobi, hikoyasini, yozma 
ishini tekshirish), o'qituvchi va o'quvchilam ing faoliyatini so'rovnom a orqali 
tekshirish; d) eksperiment (tajriba) m etodidan foydalanish. 
Hozirgi kunda keng tarqalgan bu usulda deduktiv yo'ldan boriladi, ya’ni gipoteza 
qo'yiladi, mavzuga asosan eksperiment uchun material (o'quv materiali) tayyorlanadi. 
Eksperiment bir necha marta takrorlanadi, bir necha sinf va bir necha guruhlarda 
o'tkaziladi. Eksperimentda 2 ta sinf tanlanadi. Biri tajriba sinfi, ikkinchisi taqqoslash 
uchun tanlan- gan tekshiruv sinfi. Tajriba sinfida yangi m etod, yangi darslik, yangi 
ishlanmadan foydalanilsa, tekshiruv sinfida amaldagi m etod, darslik, ishlanmadan 
foydalaniladi. Ikkinchi marta sinflar almashtiriladi, bu chaprost deb nom lanadi. Har 
ikki holda ham natija yuqori bo'lsa, demak, ish usuli foydali sanaladi. Eksperimental 
tekshirish o‘z maqsadining kengligi bilan farqlanadi: ayrim m etodik usullami 
tekshirishda ommaviylik talab qilinmaydi, am m o yangi dastur, yangi darsliklarni 
tekshirishga butun tum an, viloyat jalb qilinadi. Eksperiment vazifasiga ko'ra quyidagi 
hollarda o'tkaziladi: 
1) yangi metod, yangi darslikning muvofiqligini tekshirishda; 
2) metod yoki qo'llanmaning qay darajada foydaliligini tekshirishda; 
3) metod yoki qo'llanm aning muvofiqligini va samaradorligini aniqlashda. 
Eksperiment natijasini chiqarishda belgilangan baho m e’yoriga amal qilinadi. 
Bunday m e’yor aniq, barcha holatlar uchun ham bir xil bo'lishi lozim. Ona tili 
metodikasida yozma ishlarda yo'l qo'yilgan xatolar soni va xarakteri, m a’lum bir 
vaqtda o'qilgan yoki yozilgan so'zlar soni, og'zaki hikoya va yozma inshoning hajmi va 
izchilligi me’yoridan foydalaniladi. 
Boshlang'ich sinflarda ona tili o'qitish metodikasi o'z predmeti va vazifalariga 
mos ravishda empirik tekshirish metodidan quyidagi ishlarda ham foydalanadi: 
1.Ilg'or o'qituvchilar ish tajribasini um um lashtirishda. Buning uchun ilg'or 
o'qituvchilarning ish-tajribalari o'rganiladi, tahlil qilinadi, eng foydali jihatlari 
aniqlanadi va umumlashtiriladi. Bu metodika fani nazariy xulosalarining to'g'riligini 
tekshirishda asosiy mezon bo'lib xizmat qiladi, bu fanni yangiliklar bilan boyitib 
boradi. 
2. Boshlang'ich sinflarda ona tili o'qitish metodikasi sohasidagi meros va 
yangiliklarni o'rganishda. 
3. T a’lim berishning u yoki bu usullari va vositalarining foydali ekanini 
tekshirishda. 
4. Ona tilidan o'quvchilam ing o'qishlari, yozuvi, mustaqil va ijodiy ishlari ustidan 
kuzatish olib borishda. 
5. O'quvchilar ijodiy faoliyatining natijalarini og'zaki qayta hikoyalash, yozma ish 
kabi usullar yordamida tahlil qilishda. 
Yuqoridagi tekshirish metodlari ushbu fanning davr talabidan kelib chiqib 
rivojlanishida katta ahamiyat kasb etadi. Boshlang'ich sinflarda ona tili o'qitish 

---