3-rasm. Tarmoqlanishning umumiy ko‘rinishi
Berilgan shart romb orqali ifodalanadi, r-berilgan shart.
Agar shart
bajarilsa, "ha" tarmoq bo‘yicha a amal, shart bajarilmasa "yo‘q" tarmoq bo‘yicha b
amal
bajariladi.
Tarmoqlanuvchi algoritmga tipik
misol
sifatida quyidagi sodda
misol
ni qaraylik.
1- Misol
:
Berilgan x ning qiytmatiga bog‘lik holda, agar u musbat bo‘lsa «ha»
tarmoq
bo‘yicha
y=x
2
funksiyaning
qiymati,
aks
holda
y=-x
2
funksiyaning qiymati hisoblanadi.
4-rasm. Interval ko‘rinishidagi funksiya qiymatini hisoblash algoritmi
Ko‘pgina masalalarni yechishda, shart asosida tarmoqlanuvchi
algoritmlarning ikkita tarmog‘idan bittasining, ya’ni yoki «ha» yoki «yo‘q» ning
bajarilishi yetarli bo‘ladi. Bu holat tarmoqlanuvchi
algoritmning xususiy holi
sifatida aylanish strukturasi deb atash mumkin. Aylanish strukturasi quyidagi
ko‘rinishga ega:
5-rasm. Aylanish strukturasining umumiy ko‘rinishi
Takrorlanuvchi algoritmlar
.Agar biror
masalani yechish uchun
tuzilgan zarur bo‘lgan amallar ketma-ketligining ma’lum bir qismi biror parametrga
bog‘liq ko‘p marta qayta bajarilsa, bunday algoritm takrorlanuvchi algoritm yoki
siklik algoritmlar deyiladi. Takrorlanuvchi algoritmlarga tipik
misol
sifatida odatda
qatorlarning yig‘indisi yoki ko‘patmasini hisoblash jarayonlarini qarash mumkin.
Quyidagi yig‘indini hisoblash algoritmini tuzaylik.
Bu yig‘indini hisoblash uchun i=0 da S=0 deb olamiz
va
i=i+1
da
S=S+i
ni hisoblaymiz. Bu yerda birinchi va ikkinchi qadamlar uchun
yig‘indi hisoblandi va keyingi qadamda
i
parametr
yana bittaga orttiriladi va
navbatdagi raqam avvalgi yig‘indi
S
ning ustiga qo‘shiladi va bu jarayon shu
tartibda to
i
sharti bajarilmaguncha davom ettiriladi va natijada izlangan
yig‘indiga ega bo‘lamiz. Bu fikrlarni quyidagi algoritm sifatida ifodalash mumkin:
N
–berilgan
bo‘lsin,
i=0
berilsin,
S=0
berilsin,
i=i+1
hisoblansin,
S=S+i
hisoblansin,
i
tekshirilsin va bu shart bajarilsa, 4-satrga qaytilsin, aks holda keyingi qatorga
o‘tilsin,
S
ning qiymati chop etilsin.
6-rasm. 1 dan
n
gacha bo‘lgan sonlar yig‘indisini hisoblash algoritmi
Yuqorida keltirilgan algoritm va blok sxemadan ko‘rinib turibdiki amallar
ketma-ketligining ma’lum
qismi parametr
i
ga nisbatan
N
marta takrorlanayapti.
Yuqorida ko‘rilgan yig‘indi blok sxemalaridagi takrorlanuvchi qismlariga (aylana
ichiga olingan) quyidagi sharti keyin berilgan siklik struktura mos kelishini ko‘rish
mumkin. Yuqoridagi blok sxemalarda shartni oldin tekshiriladigan holatda chizish
mumkin edi. Masalan, yig‘indining algoritmini qaraylik. Bu blok sxemaning
takrorlanuvchi
qismiga quyidagi, sharti oldin berilgan siklik strukturaning mos
kelishini ko‘rish mumkin.
7-rasm. 1 dan
n
gacha bo‘lgan sonlar yig‘indisini hisoblash algoritmi
Blok
sxemalarining
takrorlanuvchi
qismlarini,
quyidagi
parametrli takrorlash strukturasi ko‘rinishida ham ifodalash mumkin.
8-rasm. Parametrli takrorlash operatorining umumiy ko‘rinishi
Parametrli
takrorlash
operatoriga
misol
sifatida
berilgan
x=1,2,3,.....10
larda
funksiyasining qiymatlarini hisoblash blok
sxemasini qarash mumkin.
9-rasm. Parametrli takrorlash operatoriga doir
algoritm
Dostları ilə paylaş: