Nikel tarih boyunca varlığı yakın zamanlara kadar bilinmiyen maddelerden biri olarak
Yüklə 267,67 Kb. Pdf görüntüsü
|
de tatbik edilebileceği gibi, metal sıcak iken in ce bir nikel levhası ile de kaplanabilir. Sn çok kullanılan nikelaj metodu elektroliz metodudur. Nikelaj bazen istenilen neticeyi vermiyebilir. Bunun sebebi tabakanın çok ince olması, ka lınlığının gayrimuntazaml olması ve kaplama dan evvel alınması gereken tedbirlerin alınma ması gibi bir takım teknik hatalardır. Teknik şartlar yerine getirildiği takdirde nikélaj gayet tesirli bir koruma vasıtasıdır. Korumanın daha tesirli olması için çelik önce bir bakır tabakası ile kaplanır ve sonra nlkelaj tatbik edilir. Bir müddet nikelden ziyade krom kullanmanın ça releri aranmıştır. Zira nikel hava İle temas edin ce parlaklığını kaybetmektedir. Kromda ise böy le bir problem yoktur, önceleri kromajın, nike- lajın yerini alması için çalışmalar yapılmış fa k a t memnun edici neticeler alınamamıştır. Bu nun üzerine kalınca bir nikel tabakasının üs tüne ince bir krom tabakası koymak cihetine gidilmiştir. F a k a t sonra nikelaj ve kromajın be raber kullanılmasının da bir takım mahsurları olduğu görülmüştür. Kromun ince çatlak ve porozite boşluklarında aşınmalar olmuş ve bu nun kromun katod, nikelinde anod rolünü oyna dığı elektroşimik bir olay neticesi meydana gel diği anlaşılmıştır. Aynı zamanda, aşınmanın kü kürt emareleri ihtiva eden parlak nikel üzerinde de meydana geldiği görülmüş ve bu nedenle çe lik ile parlak nikelin arasında y a n parlak bir nikel tabakasının yer alması ile mfeydana gelen ve «duplex» denilen metod gerçekleştirilmiştir. Nikelaj, bilhassa çelik üzerine tatbik edil mekle beraber pirinç, alüminyum ve aluminyum- lu alaşımlar üzerine de tatbik edilmektedir. — Paslanmaz çelik Bu alaşım demir krom ve nikel almak üze re başlıca üç metalden meydana gelir. Krom miktarı % 14-20 arasında, nikel miktarı % 8-12 arasında değişir. Bunun yanında silisyum, man ganez, titan, molibden gibi elemanlar dà mev cuttur. Pek çok çeşidi olmakla beraber en çok kullanılanı % 18 krom ve % 8 nikel ihtiva ede nidir. Bu alaşım metalürjistler tarafından çelik 18/8 olarak isimlendirilmiştir. Atmosferik aşın* maya karşı son derece dayanıldı olduğundan ve parlaklığını kaybetmediğinden çok çeşitli yer lerde kullanılmaktadır. Nikel istihsalinin aşağı, yukarı yansı bu sahada kullanılır. — Enkonel : Bu alaşım paslanmaz çelik ile aynı kalitede dir. Bileşimi % 80 nikel, % 14 krom ve % 6 de mirdir. Atmosferden hiçbir şekilde mütessir ol maz, îç ve dış dekorasyonda kullanılır. Fiyatı nın yüksek olması fazla kullanılmasını kısıtlayan, bir sebeptir. —i Küpro - nikeller : Bu sııufdakl alaşımlar atmosferden bir mik t a r müteessir olurlar. Parlaklıklarım kaybederler, yağmur suyunda leke olurlar. Görünüşleri pas lanmaz çelikden daha güzel olduğu için bilhassa iç dekorasyonda kullanılırlar. En çok kullanılanı «monel» olup % 67 nikel ve % 3 3 bakır ihtiva eder, «Silveroid» % 45 nikel, «mayşor» % 30 nikel ihtiva ederler. Bütün nikel alaşımları Ve saf nikel saf suya karşı gayet dayanıklıdırlar. F a k a t kimyevi ba kımdan saf olan su pek nadir, olduğundan her cins su için ona en mukavim alaşımı bulmak ge rekmektedir. Nikel, hidrojen sülfür veya serbest asit karbonik ihtiva eden sulara karşı dayanık lıdır. Karbonat veya klorür ihtiva eden sulardan ise mütessir olur. Bu tip sulara karşı monel daha dayanıklı olduğundan su sayaçlarında, pompa larda ve sıcak su depolarında daha fazla kulla nılır. Tatlı suların çoğuna karşı paslanmaz çelik de dayanıklıdır. Saf olmıyan sulara karşı en da yanıldı olan alaşım ise enkoneldir. Deniz suyuna en dayanıklı olan alaşım gene enkoneldir. Ancak su çok durgun olduğu takdir de aşındırıcı tesirini gösterebilir. Deniz suyuna karsı saf nikel de oldukça dayanıklıdır. F a k a t paslanmaz çelik hareketli deniz suyundan bile müteessir olmaktadır. Buhar ırnevzuubahis olunca kısmen dayanıklı olan monel hariç, başka alaşımlar kullanmak ge rekmektedir. Buharın aşındıncı tesirlerine kar şı en dayanıldı olan alaşım alüminyumlu Mr küpro-nikel olan monel K dır. Bu alaşjm % 68 nikel, % 28 bakır ve % 4 alüminyum ihtiva eder. Bu sahada kullanılan diğer bir alaşımda A. T. V. olup ı% 34 nikel, bir çelik tipidir. Gıda sanayiindeki yeri Bu sahada kullanılan malzemeler organik asitlere karşı son derece dayanıldı olmalıdırlar. Nikel ve alaşunlan birçok hallerde bu ihtiyaca karşılayabilmektedir. Saf nikel çok yüksek sı caklıklarda asetik, formik ve tartarik asitler den müteessir olmakla beraber bir çok gıda maddelerine karşı dayanıklıdır. Müşahade edi len bir husus da sütün, ısıtılırken nikele tesir etmemesi, buna mukabil soğuma esnasında tesir etmesidir. Monel asetik asit ve organik asitlerin çoğuna karşı şaf nikelden daha dayanıklıdır. Bu nedenle konserve sanayiinde geniş çapta kulla ndır. Enkonel, bilhassa süt ve meyva sulan gi bi gıda maddelterinin tesirine mukavemet etmesi için bulunmuştur. Organik asitlere karşı son de- 44 Madencilik rece dayanıklıdır. Ancak konsantre ve sıcak ase tik asit ve formik asitten müteessir olur. Kon serve sanayiinde, sirke ve şarap imalinde, sütün pastörize edilmesi ve naklinde kullanılır. Kimya sanayiindeki yeri : Klorhidrik asit ve hipokloritlere en dayanık lı alaşım % 3 molibdenli paslanmaz çeliktir. — Hastelloy : Molibden, krom, demir, bakır, alüminyum, silisyum ve *%> 55 - 85 nikel ihtiva eden bir ala şımdır. Sülfurikasit ve klorhidrik asitten çok az müteessir olan bu alaşım kimya sanayii için özel surette hazırlanır. — Dökümler: % 13 - 20 nikel ihtiva ederler. Yüksek sıcaklık larda dahi kimyevi tesirlere karşı dayanıklıdır lar. Bilhassa petrol rafinerilerinde, madenlerde, motor silindir gömlekleri imalinde ve kimya endüstrisinde kullanılırlar. — Nikel-krom alaşımlar*': % 80 nikel, % 20 krom ihtiva ederler demirli olan tipi % 65 nikel, % 15 krom, % 20 demir ih tiva eder. Bilhassa yüksek sıcaklıklara karşı da yanıklıdırlar. — Nikel - manganez alaşımları (% 4 Mu). Bilhassa hafif sülfürlü oksitleyici sıcak gaz lara karşı dayanıklıdırlar. Yüksek Mekanik ÖzelUktari : Nikel girmiş olduğu alaşımlara dayanıklılığın yanında mekanik özellikleri bakımından da bazı avantajlar kazandırır. Kullanış sahasının bu ka dar geniş olması da bu yüzdendir. Şimdi yüksek mekanik Özellikler elde etmek amacı ile yapılan bazı nikel alaşımlarını gözden geçirelimı. — İnşaat çelikleri % 0,5-5 nikel ihtiva ederler. Çok yüksek meka nik özelliklere sahiptirler. Bazen krom, molib den ve mangenez de ihtiva edebilirler. Makina, zırh ve muhtelif aletlerin imalinde kullanılır. —• Nikel - krom - molibden ve karbonlu çelik ler % 1,5-3 nikel, % 0,5'-0,7 krom, % 0,1 0.5 molibden ve •% 0,10 - 0,20" karbon ihtiva ederler. Mekanik özellikleri çok yüksektir. Muhtelif meta lik inşaatlarda ve bilhassa gemi inşaatında kul lanılırlar. CUt : IX, Sayı : 5 — Nikel ve kromlu kalıp çelikleri % 1 - 4 nikel, % 0 - 2 krom ihtiva ederler. Me kanik özellikleri karbonlu çelikten daha üstün dür.
% 9 nikelli çelik çok düşük sıcaklıklara karşı mukavimdir. —. Perlitik strüktürlü gri dökme demirler : En fazla % 3 nikel ihtiva ederler. Mekanik özellikleri dökme demirden üstündür. — Martensitik dökme demir : % 4'-10 nikel ihtiva eder. Sertliği çok yük sek olup makina imalâtında geniş çapda kulla ndır. Nikel çelik metalürjisinde olduğu gibi alü minyum metalürjisinde de bol miktarda kulla nılmaktadır. Alüminyum - nikel alaşımlarına ge nellikle hafif alaşımlar denir. Nikel alüminyu mun mekanik özelliklerini ve sıcaklığa karşı olan mukavemetini arttırmaktadır. Bilhassa uçak ve gemi motorlarının imalinde kullanılırlar. En yüksek mekanik özelliklere sahip alaşım lar nikel yüzdesi esas olan alaşımlardır. Bun lardan % 98 nikel ihtiva eden nikel 2 alaşumi'- nın sertliği ve çekme mukavemeti çok fazladır. Genleşme özelliği : Genel olarak bütün metaller sıcaklık arttığı zaman genleşirler. Ferro-nikel alaşımlarının, bu özelliği ise çok enteresandır. % 36 nikel ihtiva eden bir ferro'-nikel alaşımı lineer olarak hiç bir genleşme göstermez. Bu nedenle değişmiyen alaşımı olarak isimlendirilmiştir. Bilhassa saat sanayiinde, jeodezi aletleri ye bazı otomobil par çalarının imalinde kullanılır. Düşük sıcaklıklardaki mukavemeti : Adi çelik - 150°O- (- 200°C) de çatlamaya baş lar. Bu olay likid gazların depolanması için ya pılan kaplarda büyük tehlikelere sebep olmuştur. Bu nedenle uzun müddet araştırmalar yapılmış ve neticede bilhassa likid metan depolarının ima li için çok düşük sıcaklıklara karşı dahi son derece dayanıklı olan, % & nikel ihtiva eden bir çelik imal edilmiştir. Nükleer enerji çalışmalarındaki yeri : Nikelli çelikler nükleer reaktörlerde struktur malzemesi (cihazın çalışmasında pasif rol oynı- yan malzeme) olarak kullanılmaktadırlar. Bil hassa içine reaktörlerin konulduğu küvler, zırh lar, soğutma sularının dolaştığı tüpler ve yam çı maddelerin muhafazaları bu alaşımlardan ya- 45
Yüklə 267,67 Kb. Dostları ilə paylaş:
|