Naxçıvan İslam mədəniyyətinin paytaxtıdır

29 

 

Bu mühüm maddi və eyni zamanda, mənəvi sərvətlərimizin sıra-

sında  muxtar  respublikanın  müxtəlif  bölgələrində  yerləşən,  pey-

ğəmbər övladlarının dəfn olunduğu imamzadələrin özünəməxsus 

əhəmiyyəti,  xüsusi  yeri  var.  Naxçıvanın  on  üç  əsrdən  artıq  bir 

dövrü

nü özündə təcəssüm etdirən bu dəyərli abidələr yalnız ölkə-

mi

zin  deyil,  bütövlükdə,  müsəlman  Şərqinin  qədim  sənətkarlıq, 

xüsusilə  də  memarlıq  ənənələrinin,  çoxəsrlik  tarixi  keçmişinin 

yadigarlarıdır. 

Rauf Kəngərli,  

AZƏRTAC-ın Naxçıvan Muxtar  

Respublikasındakı bürosunun rəhbəri 

 

Böyük  şəxsiyyətlər  yurdu  –  Naxçıvan  dünyanın  ən  qədim 

yaşayış məskənlərindən biridir. Qardaş Türkiyəyə açılan yeganə 

qapı olan bu qədim diyarda aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı 

tapılan maddi mədəniyyət nümunələri, duz mədənində aşkar edil-

miş daş duz parçasının içərisində daşlaşmış balıq silueti, Gəmiqa-

ya yazılı abidələri, dağ süxurlarının və torpaq qatlarının öyrənil-

məsi və digər tapıntılar bu məmləkətin ən qədim yaşayış məskən-

lərindən biri olduğunu təsdiqləyir. Bu diyarda Azərbaycan xalqı-

nın zəngin tarixi, elmi və mədəni irsi formalaşmışdır. 

Bəxtiyar Əsgərov, 

Bakı şəhərində Naxçıvan Muxtar  

Respublikasının Daimi Nümayəndəliyinin rəhbəri, 

filologiya üzrə fəlsəfə doktoru 

 

Naxçıvan Televiziyasında Naxçıvanın şərəfli tarixi həqiqətlə-

ri,  dünəni  və  bu  günü  haqqında  çəkilən,  istehsal  olunan  yeni 

filmlərə, müxtəlif yeni təsviri materiallara baxdıqca qəlbim fərəh 

hissiylə  dolub-daşır,  köksümə  sığmayan  sevinc  duyğuları  ilə 

naxçıvanlı  dostlara,  həmkarlarıma  minnətdarlıq  edir,  ruhumda 

yaradıcılıq uğurlarının, zəfər zənglərinin möhtəşəm qələbə səslə-

rini eşidirdim. Məni ən çox sevindirən, qəlbən rahat edən o idi ki, 

həmin filmlərdə saf, səmimi bir yaradıcı ovqat, kosmetik bəzək-

---

30 

 

düzəksiz  gerçək  bir  Naxçıvan,  Vətən  sevgisi  vardı;  bu  sevginin 

damarlarında tarixin və bu günün NAXÇIVAN HƏQİQƏTLƏRİ 

DÖYÜNÜRDÜ;  o  qəlb  döyüntülərindən  Gəmiqaya,  Əshabi-

Kəhf,  Əlincə,  Ağrıdağ  zirvələrinin,  beş  min  illik  Naxçıvan 

ŞƏHƏR  MƏDƏNİYYƏTİNİN  SƏSİ  gəlirdi;  bir  sözlə,  həmin 

filmlərdə tarixlə tarixçiliyin, sənətlə sənətkarlığın, sənətə az qala 

romantik  sevgi  ilə  rasional,  realist  professionallığın  tam,  bütöv 

vəhdətini gördüm. 

Sadıq Elcanlı, 

Əməkdar jurnalist 

 

 

 

 

 

---

31 

 

 

 

Ədəbiyyat 

 

Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin 

paytaxtı elan edilməsi ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsinin yara-

dılması  haqqında  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin 

Sərəncamı: [2 iyun 2016-cı il] //Azərbaycan.- 2016.- 3 iyun.- № 

118.- S. 2. 

 

Baxşəliyev,  V.  Naxçıvanın  tarixi  abidələri:  [dərslik]  /Vəli 

Baxşəliyev,  F.Quliyeva;  elmi  red.  A.Seyidov;  AMEA  Naxçıvan 

bölməsi, Naxçıvan Dövlət Un-ti, Naxçıvan Un-ti.- Bakı: Nurlan, 

2017.- 

212 s.: fotoşək., şək., 30 sm. 

Əlincəqala  =  Алинджагала  =  Alinjagala  /Azərb.  Resp., 

Naxçıvan  Muxtar  Resp.-  Naxçıvan:  [Əcəmi],  2016.-  303 s.: 

fotoşək., 23 sm. 

Hacıyev, İ. Naxçıvan qədim Şərq sivilizasiyaları ilə sıx bağlı 

olan  diyar  =  Нахчыван  пространство  слияния  древних  Вос-

точных цивилизаций = Nakhchivan a Land Closely Connected 

with  Ancient Eastern Civilizations /

İsmayıl Hacıyev.- Naxçıvan: 

Əcəmi NPB, 2014.- 120 s. 

Həbibbəyli,  İ.  Naxçıvan  xalçaçılığı:  ənənə  və  müasirlik  = 

Carpet Weaving in Nakhchivan: tradition and modernity = Ков-

роткачество  Нахчывана:  традиция  и  современность  /İ.Ə.Hə-

bib

bəyli,  V.A.Muradov;  rus  dilinə  tərc.:  N.Əzizov,  F.Bağırova; 

in

g.  dilinə  tərc.  D.Qasımova;  elmi  red.  N.M.Vəlixanlı; red. 

Ü.Məmmədova; foto. A.Muradov; Azərbaycan Milli Elmlər Aka-

de

miyasının Rəyasət Heyəti.- Bakı: Elm, 2017.- 284 s.- Azərbay-

can, ingilis və rus dillərində. 

Xoş  baharlı  Naxçıvanım:  almanax  /Azərb.Resp.  Naxçıvan 

Muxtar Resp.; [red. M.

Qasımzadə].-  Naxçıvan:  [Əcəmi],  2015.-

191, [1] s.: şək., 20 sm. 

---

32 

 

İsmayıl,  M.  Naxçıvan  əfsanələri:  [monoqrafiya]  /Məhsəti 

İsmayıl; red. İ.Həbibbəyli; AMEA, Naxçıvan bölməsi, İncəsənət, 

Dil və Ədəbiyyatı İn-tu.- Bakı: Elm, 2008.- 208 s.: ill., 21 sm. + 

[1] elektron opt. disk (CD ROM); 12 sm. 

Kərimov,  R.  Naxçıvan  musiqi  mədəniyyəti  tarixindən. 

Musiqi təhsili /Rafail Kərimov.- Bakı: [Azərnəşr], 2012.- 159, [1] 

s.: fotoşək., portr., faksim., 20 sm. 

Naxçıvan  dünya  mətbuatında  =  Azərbaycanın  Naxçıvan 

diyarı dünyaya açılır.- Naxçıvan: [Əcəmi], 2016.- 215 s. 

Naxçıvan ensiklopediyası: NE: 2 cilddə /AMEA, Naxçıvan 

bölməsi;  red.  hey.  B.Budaqov  [və  b.];  burax.  məsul.  V.Talıbov; 

[məqalələrin  müəl.  Y.Axundlu  [və  b.]].-  Cild 1.-  Naxçıvan: 

2005.- 356 s.+[19] v.; C.2.-376 s. 

Naxçıvan folkloru /baş  məsləhətçi  V.Talıbov;  red.  və  tərt. 

ed. M.Cəfərli, R.Babayev.- C.3: Naxçıvan folkloru antologiyası.- 

Naxçıvan: [Əcəmi], 2012.- 549 s. 

Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90 /Azərb. Resp., Naxçı-

van Muxtar Respublikası, Ali Məclis.- Naxçıvan: [Əcəmi], 2014.- 

101, [3] s.: fotoşək., portr., gerb, 30 sm. 

Sadıqoğlu,  A.

 

Naxçıvan  qədim  diyardır  /Afət  Sadıqoğlu.- 

Ba

kı:  [Steyk  kiçik  müəssisəsi],  1999.-42  s.:  portr.,  fotoşək.,  21 

sm. 

Türklər  kitabından  Naxçıvana  dair  seçmələr  /Azərb. 

Resp., NMR.- 

Naxçıvan: [Əcəmi], 2015.- 80 s. 

Vəliyev,  S.İ.  Naxçıvanın  ziyalıları,  elm-sənət  fədailəri 

/S.İ.Vəliyev, A.S.Axundov; elmi red. İ.Ə.Həbibbəyli.- Naxçıvan: 

Ləman Nəşriyyat Poliqrafiya MMC, 2017.- 456 s. 

Cabbarlı,  Ə.H.  Heydər  Əliyev  və  Naxçıvan  tarixi 

məsələləri:  monoqrafiya  /Ələkbər  Cabbarlı;  elmi  red. 

E.

Y.Cəfərli.- Naxçıvan: Əcəmi NPB, 2015.- 232 s. 

 

*** 

Ağalarov, V. Qədim Naxçıvan abidələri /V.Ağalarov //Xalq 

qəzeti.- 2017.- 2 iyun, № 117.- S.7. 

---

33 

 

Ağalarov,  V.  Naxçıvan  –  İslam  mədəniyyətinin  paytaxtı 

/Vaqif 

Ağalarov // Xalq qəzeti.- 2017.- 17 sentyabr, № 202.- S.5. 

Allahverdiyeva, H. 

Naxçıvanın  Türk-İslam  mədəniyyəti 

abidələrinin təsviri səhnəqrafiyada /Həbibə Allahverdiyeva //Ax-

ta

rışlar: folklor, ədəbiyyat, dil, sənətşünaslıq və tarix.- 2017.- № 

3.- S.207-212. 

Babaoğlu,  H.  Qədimdən  qədim,  yenidən  yeni  diyar  – 

Na

xçıvan /Hikmət Babaoğlu //Yeni Azərbaycan.- 2017.- 9 iyun, 

№ 102.- S. 4-5. 

Bəktaşi, N. Naxçıvan yallıları: Köçəri yallısı /Nuray Bəktaşi 

//AMEA 

Xəbərlər: ictimai və humanitar elmlər seriyası.- 2018.- 

№ 1.- S. 247-252. 

Bəktaşi,  N.  Naxçıvanda  musiqi  mədəniyyətinin  tarixinə  bir 

nəzər /Nuray Bəktaşi //Axtarışlar: folklor, ədəbiyyat, dil, sənətşü-

naslıq və tarix.- 2017.- № 4.- S.103-107 

Cəfərov, V. Naxçıvanda sağlamlıq turizminin böyük inkişaf 

potensialları...  /Varis  Cəfərov  //Bakı  xəbər.-  2017.-  18 iyul,  № 

125.- S.13. 

Eylazov, F. 

Naxçıvan  Türk-İslam  mədəniyyəti  abidələrində 

işlənmiş bəzi xətt növləri haqqında qeydlər /Fəxrəddin Eylazov // 

Axtarışlar: folklor, ədəbiyyat, dil, sənətşünaslıq və tarix.- 2017.- 

№ 3.- S.203-206. 

Əkbərova,  R.  Naxçıvanın  İslam  mədəniyyətinin  paytaxtı 

seçilməsi  onun  zəngin  tarixinin  və  mədəni  irsinin  təbliğinə  öz 

töhfəsini verəcək /Ramiyyə Əkbərova // Xalq qəzeti.- 2017.- 24 

noyabr

, № 259.- S.4. 

Əsgərov,  B.  Naxçıvan  və  tarixi  missiya  /Bəxtiyar  Əsgərov 

//Dövlət idarəçiliyi.- 2017.- № 3.- S.199-204. 

Fərəcov, M. Qədim Kəngərlilər yurdu yeni inkişaf mərhələ-

sin

də /Məhəmməd Fərəcov //İki sahil.- 2017.- 2 dekabr, № 221.- 

S.20. 

Fərəcov, M. Naxçıvanın Şərqdə açılan qapısı – Culfa inkişaf 

yollarında /Məhəmməd Fərəcov //Xalq qəzeti.- 2017.- 28 oktyabr, 

№ 237.- S. 5. 

---

34 

 

Hacıyev,  İ.  Azərbaycanın  dövlətçilik  tarixində  Naxçıvanın 

yeri  və  roluna  dair  /İsmayıl  Hacıyev  //AMEA  xəbərləri:  ictimai 

el

mlər seriyası.- 2017.- № 2.- S.4-13. 

Hacıyev,  İ.  Naxçıvan  qalalarının  öyrənilməsi  tariximizin 

mü

hüm mənbəyi kimi /İsmayıl Hacıyev //Azərbaycan xalçaları.- 

2017.- 

№ 22.- S.34-45. 

Hacıyev, İ. Naxçıvan Muxtar Respublikası dinamik və daya-

nıqlı  inkişaf  yolundadır  /İsmayıl  Hacıyev  //Xalq  qəzeti.-  2018.- 

13 mart, 

№ 56.- S.7. 

Hacıyev,  İ.  Naxçıvanın  Türk-islam  mədəniyyət  abidələri 

/

İsmayıl Hacıyev //İki sahil.- 2017.- 6 iyun, № 99.- S. 7. 

Həbibbəyli, İ. Qədim və həmişəcavan Naxçıvan: [Naxçıvan 

Muxtar Respublikası – 94] /İsa Həbibbəyli //Azərbaycan.- 2018.- 

9 fevral.- 

№ 30.- S. 6. 

İbrahimov, S. Əlyazma mətnlərdə Şərqin nüfuzlu Naxçıvan 

alimləri /Səbuhi İbrahimov //Dövlət və din.- 2017.- № 3.- S. 71-

77. 

İlk  türkün  ana  vətəni  və  Naxçıvan  //İki  sahil.-  2018.-  28 

fevral.- 

№ 39.- S. 20. 

“

İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı Naxçıvan – 2018” loqoti-

pi təqdim edilib// Azərbaycan.- 2017.- 3 mart, № 48.- S.4. 

İsmayılqızı,  X.  “Naxçıvan  –  2018”:  İslam  mədəniyyətinin 

paytaxtı: hər daşında, qayasında tarixi yaşadan ulu məkan /Xura-

man 

İsmayılqızı // İki sahil.- 2017.- 2 avqust, № 136.- S.12. 

Kəngərli,  R.  Müasir  Naxçıvanın  inkişafı  ulu  öndər  Heydər 

Əliyevin adı ilə bağlıdır /Rauf Kəngərli //Səs.- 2017.- 13 may, № 

84.- S.6-7. 

Min bir dərdin dərmanı olan sirli su – “SİRAB”: “Sirab” 

Rusiya, İraq, Türkiyə, Çin və Baltikyanı ölkələrdə çoxsaylı alıcı 

kütləsi qazanıb // İki sahil.- 2017.- 10 avqust.- № 142.- S. 8. 

Mirələmov, H. Heyrət... Təəccüb... Məmnunluq...: Naxçıvan 

düşüncələri  /Hüseynbala  Mirələmov  //Azərbaycan.-  2017.-  5 

dekabr, 

№ 268.- S. 1, 4. 

---

35 

 

Mustafayev, C. 

Naxçıvan  şəhərinin  sənətkarlıq  həyatı: 

XVIII-

XIX əsrlər /Camal Mustafayev //Axtarışlar: folklor, ədəb-

iy

yat, dil, sənətşünaslıq və tarix.- 2017.- № 3.- S. 249-255. 

“

Naxçıvanın türk-islam mədəniyyəti abidələri: tarixdə və 

günümüzdə”  beynəlxalq  konfransı  keçirilib  //  Xalq  qəzeti.- 

2017.- 9 iyul, 

№ 145.- S.2. 

Orucova, A. 

Müstəqillik  dövrü  poeziyamızda  Naxçıvanın 

Türk-

İslam mədəniyyəti abidələrinin tərənnümü /Aygün Orucova 

//Axtarışlar: folklor, ədəbiyyat, dil, sənətşünaslıq və tarix.- 2017.- 

№ 3.- S.221-229. 

Rəhimov, Y. Naxçıvanın Türk-İslam abidələri rus mənbələ-

rin

də: XIX əsr – XX əsrin əvvəlləri /Yaşar Rəhimov //Axtarışlar: 

folk

lor,  ədəbiyyat,  dil,  sənətşünaslıq  və  tarix.-  2017.-  №  3.- 

S.193-196. 

Rəsulova,  R.  Naxçıvan  “Azərbaycanın  gənclər  paytaxtı”dır 

/R

uhiyyə Rəsulova // Xalq qəzeti.- 2018.- 20 fevral, № 39.- S.4. 

Rəsulova, R. Yaşadılan el sənəti: xalçaçılıq: [xalça istehsalı 

emalatxanasının  tikintisi  ilə  bağlı  verilən  sərəncam  Naxçıvanda 

bu qədim el sənətinin yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymasına 

səbəb olacaq] /Ruhiyyə Rəsulova // Palitra.- 2018.- 17 fevral, № 

32.- S.7. 

Salmanlı,  R.  Naxçıvan  İslam  dünyasının  qədim  şəhərlərin-

dəndir: bunu onun tarixi və mədəniyyət abidələri bir daha sübut 

edir /R

əhman Salmanlı //Azərbaycan.- 2017.- 27 avqust, № 187.- 

S.5. 

Səfərli,  F.  2018-ci  il  üçün  islam  mədəniyyətinin  paytaxtı  – 

Naxçıvan şəhəri /Fəxrəddin Səfərli //AMEA xəbərlər: ictimai və 

humanitar elmlər seriyası.- 2018. - № 1. - S. 12-21. 

Sultan, M. 

Muxtariyyət,  mədəniyyət  və  gənclər  paytaxtı  – 

Naxçıvan  /Mehriban  Sultan  //Xalq  qəzeti.-  2018.-  25 mart,  № 

66.- S. 4. 

 

*** 

---

36 

 

Выпущены в оборот почтовая марка и конверт, пос-

вященные  объявлению  города  Нахчыван  столицей 

исламской  культуры  //  Бакинский  рабочий.-  2018.-  10 

января, № 4.- С.3. 

Гулиев, М. Ключ к истории: кто был последним нахчы-

ванским ханом? /Муса Гулиев //Каспiй.- 2017.- 23 сентября, 

№ 156.- С.19. 

Древнейший  образец  орнамента  бута  найден  в 

Нахчыване //Бакинский рабочий.- 2017.- 26 декабря, № 237.- 

С.9. 

Состоялась презентация логотипа «Нахчыван cтоли-

ца  исламской  культуры  –  2018»  //Бакинский  рабочий.- 

2017.- 

3 марта, № 40.- С.7. 

 

*** 

Fishman, S. Ceramic production during the Middle Iron Age 

at Oglangala, Azerbaijan /Susannah  Fishman //AMEA 

xəbərlər: 

ictimai və humanitar elmlər seriyası.- 2017.- № 1.- P.65-69. 

Ismayilova, L.  Nakhchivan defines logo of Islamic Culture 

Capital 2018 /Laman  Ismayilova //AzerNews.-  2017.-  March 3, 

№ 17.- P. 1, 6. 

Nazarli, A.Nakhchivan declared Capital of Islamic Culture 

/Amina Nazarli // AzerNEWS.- 2016.- June 8, 

№43.- P.7. 

Nazarli, A.  Nakhchivan's Duzdag: Magic salt cave /Amina 

Nazarli //AzerNews.- 2017.- October 27

, № 82.- P.6. 

Salmanova, A.  Majestic ancient bridges of Nakhchivan 

/Aygul Salmanova //AzerNews.- 2018.- March 2

, № 17.- P.1, 6. 

Salmanova, A.  Most ancient example of buta pattern found 

in Nakhchivan /Aygul Salmanova //AzerNews.- 2017.- December 

27

, № 99.- P.6. 

Salmanova, A. Six fabulous fortresses of Azerbaijan - from 

Shamakhi to Nakhchivan /Aygul Salmanova //AzerNews.- 2018.- 

January 24

, № 6.- P.6. 

---

37 

 

Salmanova, A.  Turkey exempts Nakhchivan's goods from 

duties /Aygul Salmanova //AzerNews.-  2017.-  November 1

,  № 

83.- P.5. 

Swerida, J. Mortuary finds of the Qizqala kurgans /Jennifer 

Swerida //

AMEA xəbərlər: ictimai və humanitar elmlər seriyası.- 

2017.- 

№ 1.- P.54-58. 

 

 

---

38 

 

 

 

Mündəricat  

 

Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam  

mədəniyyətinin paytaxtı elan edilməsi ilə əlaqədar  

Təşkilat Komitəsinin yaradılması haqqında  

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı .................... 3 

Tərtibçidən .................................................................................. 6 

Naxçıvan 2018-ci il  ‒ İslam mədəniyyətinin paytaxtıdır ........... 7 

Naxçıvan şəhərinin “İslam mədəniyyətinin  

paytaxtı” elan edilməsi ilə əlaqədar  

kitabxanalarda keçiriləcək tədbirlər ........................................... 15 

Görkəmli şəxslər Naxçıvan haqqında ........................................ 26 

 

Ədəbiyyat ................................................................................... 31 

 

 

 

 

---

39 

 

 

Naxçıvan – İslam mədəniyyətinin paytaxtıdır 

(Metodik vəsait) 

 

 

 

 

 

 

 

 

N

əşriyyat rеdaktоru:      Mehriban Cəfərova 

 

 

 

 

Ünvan: AZ-

1000 Bakı ş., Хaqani küç. 57 

Е-mail: [e-mail] 

URL: www.anl.az 

 

 

 

 

 

 

 

M.F.Aхundоv adına Azərbaycan 

Milli Kitabхanasının mətbəəsində  

оfsеt üsulu ilə çap оlunmuşdur. 

Sifariş: № 18 

Çapa imzalanmışdır: 21.05.2018 

Tirajı: 150 

Pulsuz 

 

 

 

---

Document Outline

• Elmi redaktor:  K.M.Tahirov,
• Nəşriyyat rеdaktоru:      Mehriban Cəfərova
• Ünvan: AZ-1000 Bakı ş., Хaqani küç. 57
• M.F.Aхundоv adına Azərbaycan