| 1.1.5.Aqli zaif bolalarda yozma nutqning buzilishlari
M.Ye. Xvatsev, D.I. Orlova va V.V. Voronkovalarning ma'lumotlariga
ko'ra, aqlan normal rivojlangan bolalarga nisbatan aqli zaif o'quvchilarda
yozuvning buzilishi ko'proq qayd qilinadi.
Aqli
zaif
o'quvchilarda
disgrafiyaning
(grafikaning
buzilishi)
simptomatikasi,
yozuvdagi
turli
xatolar
sonining
ko'pligi
bilan
xarakterlanadi (V.V.Voronkova, D.I.Orlova va boshqalar).
Ular bolalarda disgrafiya, keng tarqalgan orfografik xatolar bilan
birgalikda kuzatiladi. Bu til qonuniyatlarini yuqori darajada o'zlashtirish,
ko'plab qoidalardan foydalanish zaruriyatini talab etadi.
Nutq rivojlanishidagi buzilishlar, bir tomondan, yozma nutqni
egallashdagi qiyinchiliklar bilan, boshqa tomondan, orfografik qoidalardan
foydalanishdagi qiyinchiliklar bilan birga kuzatiladi.
Aqli zaif o'quvchilarda disgrafiya ko'proq murakkab ko'rinishda
kuzatiladi.
Aqli zaif bolalarda disgrafiya simptomatikasining keng tarqalganiligi
va o'ziga xosligi, idrok qilish faoliyatining rivojlanmaganligi, og'zaki
nutqning buzilishi, til umumlashmalarining shakllanmaganligi, nutq-eshitish,
ko'rish analizatorlari faoliyatining buzilishlari bilan bog'liq. Shuningdek,
yozuv harakat strukturasining buzilishlari ham o'z aksini topadi.
Aqli zaif bolalarda analitik-sintetik faoliyatining buzilishi so'zning
morfologik strukturasini, tovush va gap strukturasini analiz qilishda ham
namoyon bo'ladi. So'zning tovush-bo'g'in strukturasi haqidagi noaniq
tasavvurlar ko'plab harflar tushib qolishiga, o'rnining almashu^iga olib
keladi. So'zning morfologik strukturasi haqida aniq tasavvurga ega
21
bo'lmaslik ko'plab agramatizmlar, sufiks va qo'shimchalar, ayniqsa, mustaqil
yozuvda xatolarga yo'l qo'yishga zamin yaratadi. Gap strukturasi analizining
buzilishi, so'zlarning tushirib qoldirishda, qo'shib yozib yuborishda
ko'rinadi. Ko'plab xatolarga yo'l qo'yilishi shu aqli zaif bolalarning nutq
tovushlari talaffuzidagi nuqsonlari bilan bog'liq.
Dostları ilə paylaş: | 
