MüNDƏRİcat giriş. Birinci bölmə: pedaqoji elmin nəZƏRİ-metodoloji
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hfiquq tərbiyəsinin növbəti vəzifələrindən biri də məhz bunula bağlıdır; Adamlara xüsusilə məktəbliləri hüquq
- Hüquq tərbiyəsinin vəzifələrindən biri də hüquq normalarının pozulmasına qarşı barışmaz olmaq və asayişin
- 13.4. Hüquq tərbiyəsinin həyata keçirilməsi yolları
salınsalar ki, belə hərəkətlərin hər biri tutaq ki, söyüş söymək Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddəsinə görə insanı məhkumluq həyatına sövq edir, məhbəsə sürükləyir. Onda bunu görən məktəblilərin hüquq normalarına, qanunçuluğa olan inam hissi artır. Addım başı qanunçuluğun göstərilməsi, qorunması məktəblilərdəki hüquq normalarına olan hörmət hissini daha da yüksəldir. Professor Nurəddin Kazımovun təbirincə desək, hüquq normalarına əməl etməyin zəruriliyini dərk edən hər bir şəxs nəticə olaraq Azərbaycan Respublikasının dövlətçiliyini, ictimai quruluşunu, onun siyasi və iqtisadi sistemini, mülkiyyəti, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını hər cür cinayətkar qəsdlərdən qorumuş olar. Məktəblilərdə hüquq normalarına, qanunçuluğa inam hissinin artırılması təbii ki, onların hüquq normalarını gözləməyə bir növ alışdırmaqdır. Hfiquq tərbiyəsinin növbəti vəzifələrindən biri də məhz bunula bağlıdır; Adamlara xüsusilə məktəbliləri hüquq normalarına əməl etməvə alışdırmaq. Tərbiyənin davranış bə fəaliyyətə xidmət edən üsullarından biri də ahşdırmadır. Əgər tərbiyəçi, tərbiyə edən hər hansı bir müsbət addım atmağa, fəaliyyətində nümunə göstərməyə sövq etməyə cəhd göstərirsə, bu zaman o, hökmən tərbiyə olunanı müsbət əməlin nəticəsinin onun xeyrinə olması barədə onda inam yaratmalıdır. Əgər tərbiyəçi buna nail olursa, o, tərbiyə olunanı müsbət əməl sahibi olmağa, onun davranış və fəaliyyətində daim nümunə göstərməyə alışdıracaqdır. Məktəbliləri, xüsusilə yeniyetmə- gəncləri hüquq normalarını gözləməyə alışdırmaq vacibdir. Bunun üçün yeniyetmə-gəncləri daim müşahidə etmək, nəzarət altında saxlamaq lazımdır ki, o, hüquq normalarını pozmağa heç bir zaman cəhd göstərməsin. Əgər belə olarsa, onlar hüquq qaydalarını daim gözləməyi öz həyat normalarına çevirəcəklər. Hüquq tərbiyəsinin vəzifələrindən biri də hüquq normalarının pozulmasına qarşı barışmaz olmaq və asayişin keşiyində duranlara kömək etməkdən ibarətdir. Hüquq tərbiyəsi sahəsində o zaman uğur qazanmaq olar ki, qarşıya qoyulan vəzifələrin
həllinə hərtərəfliyanaşılmış olsun. Yəni məktəbliləri hüquq normaları ilə bağlı bilik, bacarıq və 569 vərdişlərlə silahlandırmaq, onlarda qanunçuluğa inam yaratmaq, hüquq normalarının yerinə yetirilməsinə alışdırmaq sahəsində görülən məqsədyönlü, mütəşəkkil işlər onları hüquq normalarının pozulmasına qarşı barışmaz olmağa hazırlayır. Hətta məktəblilər asayişin keşiyində duranların, “gənc dostlar’hna çevrilirlər. Yeniyetmə-gənclərin hüquq-mühafizə işçilərinin köməkçilərinə çevrilmələri isə məktəb, ailə və ictimaiyyətin əlbir fəaliyyəti nəticəsində baş verə bilər. Belə bir əlbir fəaliyyətin məqsədyönlü, planlı və mütəşəkkil olaraq yaradılması isə məktəblilərin hüquq tərbiyəsinin hərtərəfli inkişafını təmin etmiş olar. Bu inkişaf mərhələsini keçmiş məktəbli isə ictimai-siyasi cəhətdən yetgin, hüquq normalarının pozulmasına qarşı həmişə barışmaz mövqe tutur. 13.4. Hüquq tərbiyəsinin həyata keçirilməsi yolları Hüquq tərbiyəsi ümumtəhsil məktəblərində əsasən iki yolla həyata keçirilir. Birincisi, təlim prosesində şagirdlərin hüquq tərbiyəsinin formalaşdırılması yolu ilə, ikincisi isə dərsdənkənar tədbirlər yolu
ilə şagirdlərin hüquq mədəniyyətinin formalaşdırılmasma nail olmaq mümkün hesab edilir. Müstəqillik qazandığımız illərə qədərki dövrdə ümumtəhsil məktəblərimizdə SSRİ məkanının təhsil qanunvericiliyinin tələblərinə müvafiq olaraq “Sovet dövləti və hüququnun əsasları” adlı fənn tədris olunmuşdu. Müstəqillik qazandığımız hazırki şəraitdə isə ümumtəhsil məktəblərimizdə “Azərbaycan Konstitusiyasının əsasları” adlı fənn tədris olunur. Bu fənnin tədrisi prosesində şagirdlərə əmək hüququ, təhsil hüququ, iqtisadi hüquq, biznes hüququ, istirahət hüququ, mənzil toxunulmazlığı hüququ. Ali Məclisə seçmək-seçilmək hüququ, ekologiya hüququ, şərəf və ləyaqətin qorunması hüququ və digər hüquq sahələri barədə ətraflı məlumat verməklə yanaşı, vətəndaşlıq hüququ barədə daha müfəssəl məlumat vermək tövsiyyə olunur. Vətəndaşlıq hüququ barədə informasiyalar verilən zaman həm ayrı-ayrı zümrələrdən olan insanların hüquqlarının qorunması, həm də vətənimizdə istər bilvasitə,
istərsə də bilavasitə bağlı olan insanalrm hüquqlarının hərtərəfli təmin olunması ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının Ali Qanununda təsbit edilən maddələrin yüksək demokratik əsaslara söykənməsi şagirdlərdə yüksək qürur hissi formalaşdırmağa xidmət etməlidir. Sözün əsil mənasinda ölkəmizdəki demokratikləşmə və humanistləşmə proseslərinin ən real görüntülərini özündə əks etdirən vətəndaşlıq haqqındakı maddələr hər bir şagirddə fəxarət hissi doğurmaqdan ötrü əsil nümunə ola bilər. Bunun üçün həmin maddələrin hər biri üzərində müqayisəli şərhlərin aparılmasına ciddi ehtiyac duyulur. Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığı haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunun (30 sentyabr 1998-ci il, № 527-10) birinci maddəsində göstərilir ki,
“Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasının 52-ci maddəsinə görə, Azərbaycan dövlətinə mənsub olan, onunla siyasi və hüquqi bağlılığı, qarşılıqlı hüquqi vəzifələri olan şəxs Azərbaycan Respublikasının vətəndaşıdır.” Konstitusiyaya görə həmin vətəndaş heç bir vəchlə vətəndaşlıqdan məhrum edilə bilməz. Ona görə ki, dövlət onların hüququnu daim müdafiə edir. Vətəndaşlıq haqqında II maddədə deyildiyi kimi “Azərbaycan Respublikası Konstitusiya”smm 53-cü maddəsinin I hissəsinə görə, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı heç bir halda Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığından məhrum edilə bilməz. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 53-cü maddəsinin II hissəsinə görə Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı heç bir halda Azərbaycan Respublikasından qovula və xarici dövlətə verilə bilməz. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 53-cü maddəsinin III hissəsinə görə Azərbaycan Respublikası onun ərazisindən kənarda müvəqqəti və ya daimi yaşayan Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının hüquqi müdafiəsinə təminat verir və onlara hamilik edir.
Vətəndaşlıq hüququnun təminatı üçün Azərbaycan dövləti orqanlarının və vəzifəli şəxslərinin simasında Azərbaycan Respublikası vətəndaşları qarşısında məsuliyyət daşıyır. (Bax.
Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|