4-rasm. bo‘lgan hol.
Agar taklif chizig‘i S talab chizig‘i D ga nisbatan yotiqroq bo‘lsa, ikkinchi variant yuz beradi (5-rasm) va uchinchi variantda taklif va talab chiziqlari yotiqligi bir xil bo‘ladi:
5-rasm. bo‘lgan hol.
To‘g‘ri chiziqli talab va taklif funksiyalari:
uchun da bo‘ladi, ya'ni muvozanat narxga bozor narxi yaqinlashadi agar quyidagi shart bajarilsa, ya'ni bo‘lsa.
Bozorning dinamik modelida narxlar trayektoriyasi o‘rgimchak uyasi to‘riga o‘xshagani uchun ham bu model to‘rsimon model deb nom olgan.
To‘rsimon model sifatida birja bozorini (masalan, qimmatli qog‘ozlar bozori, yoki valyuta bozorini) qarash mumkin.
2. Bozor muvozanatiga ta`sir ko`rsatuvchi omillar tahlili
Ba'zi vaqtlarda bozor narxi davlat tomonidan o‘rnatiladi. Narx maksimal deyiladi, agar o‘rnatilgan narx muvozanat narxdan kichik bo‘lsa (- muvozanat narx) va narxni maksimal narx dan yuqori belgilash ta'qiqlansa. Maksimal narx ba'zi bir mahsulotlarga aholini ushbu mahsulot bilan ma'lum darajada ta'minlash maqsadida davlat tomonidan o‘rnatiladi.
Talab va taklif nazariyasiga ko‘ra, maksimal narxning o‘rnatilishi mahsulot tanqisligiga olib keladi. Tovar tanqisligini davlat o‘z zahirasidan mahsulotni bozorga chiqarish yo‘li bilan yechadi, ya'ni o‘z zahirasidagi miqdorda mahsulot chiqarib talab va taklifni tenglashtiradi.
Agar sotuvchilarga tovarni maksimal narx dan yuqori narxda sotishga ruxsat bo‘lmasa, taklif miqdor bilan chegaralangani uchun, norasmiy bozor (xufiyona bozor) vujudga keladi (rasmda bu nuqta orqali ifodalangan va bu bozorda tovar norasmiy bozor narxi da sotiladi; muvozanat narxdan ancha yuqori bo‘lishi mumkin).
Mahsulotning narxi minimal narx deyiladi, agar minimal narx muvozanat narxdan katta bo‘lsa, (Ре -muvozanat narx) (7-rasm) va narx ni pasaytirish mumkin bo‘lmasa.
Dostları ilə paylaş: |
