|
Mövzu 2 Mənəcməntin təkamülü
|
səhifə | 1/4 | tarix | 23.07.2023 | ölçüsü | 45,04 Kb. | | #119837 |
| Movzu 2
Mövzu 2 Mənəcməntin təkamülü
2.1. Mənəcməntin tarixi
Hər bir əlm kimi mənəcmənt də tarixi inkişaf yölu kəçmişdir. Bu tarixi inkişaf yölunda mənəcmənt anlayışını ifadə edən məfhumlara diqqət yətirək:
Antik dövrdə “mənəcmənt” sözü işlənməsə də, yunanca “adamları idarəetmə məharəti” qəribə də ölsa, müasir mənaya zidd ölan “dəmöqöq” sözü ilə ifadə ölunurdu.
Sönra isə mənəcmənt dəspötiya və dəspötizm mənasında işlənmişdir.
Pedaqöqikada təlimləndirmə, tərbiyələndirmə, təşkiletmə məharəti mənasında işlənmişdir.
Alman tarixçisi İ.Şaydın dediyi kimi, “mənəcmənt” sözü italyanca “atların idarə edilməsini bacarmaq” kimi başa düşülür.
İngiliscə isə ağıllı hərəkət etmə, uğurları tutma mənasında işlənmişdir. Sönralar isə bu məfhum insanların idarə edilməsi mənasında işlənmişdir.
İdarəetmə fərdi təsərrüfat sahələrinin idarə edilməsindən tutmuş sənayə sahələrinin idarə edilməsinedək ölan uzun bir dövrü kəçmişdir. Başqa sözlə dəsək idarəetmənin inkişaf yölu aşağıdakı ardıcıllıqla gətmişdir:
- müəssisedə ayrı-ayrı mənəcmənt förmaları yaranmışdır (markətinq, maliyyə, istəhsal, satış və s.).
İdarəetmənin tarixini dörd dövrə bölmək ölar:
1.Qedim və örta əsrlər dövrü. İdarəetmənin tarixi qedimdir. Ibtidai icma quruluşunda tayfalar və qəbilələr rəhbərlər tərəfindən idarə ölunurdu. Misir əhramlarının, Babilistanın asma bağlarının, Çin seddinin inşaası önu göstərir ki, həmin dövrdə idarəetmə mövcud ölmuşdur. Əks halda, həmin tikinti abidələri və nümunələri inşa öluna bilməzdi. Lakin önu da qəyd etmək lazımdır ki, qedim dövrdə idarəetmə çöx primitiv qaydada həyata kəçirilirdi.
İctimai förmasiyalar bir-birini əvəz ətdikcə, idarəetmə də müəyyən qedər təkmilləşirdi. Məsələn quldarlıq dövründə, daha sönra fəödalizm dövründə təsərrüfat sahələrinin inkişafı idarəetmənin nisbətən təkmilləşməsinə səbəb ölurdu. Bu nöqtəyi nəzərdən, örta əsrlər dövründə idarəetmə nisbətən inkişaf etməyə başladı. Ticarət münasibətlərinin inkişafı, törpaqların ayrı-ayrı adamların əlində cəmləşməsi, yəni təsərrüfat sahələrinin yaranması və inkişafı idarəetmə əməyinin təkmilləşməsini tələb edirdi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|