Microsoft Word Var olandan,Var olmusuq duzelish esas son docx

15 
 
ərəfəsindən sonra, o dövrün insanları, Həzrəti Nuh xilası  və 
xilaskarlığını unutmayaraq, həmin Ur ərazisində  Həzrəti Nuha 
təşəkkürlülük mə`nasında  ərazidə bir çox yerləri Onun adı ilə çağırıb, 
adlandırmağa başladılar. Bununla bərabər  ərazi Nuhun tufandan xilas 
etdiyi, ərazi kimi də, xarakterizə olunmağa başladı. Nuh çıxan, Nuxçu-
van (van-ərazi) və s.   
Maraqlı olan hadisələrdən biri, dünya tufanından xilas olmuş 
Nuh ailəsi və o dövr insanlar, su çəkilməyə başlandıqdan sonrakı 
ərəfədə, yer üzündə, lokal zəlzələlər  baş verməyə başlamışdır. 
Zəlzələlərlə planetimizdə, yeni relyef, yeni qatlar, süxurlar, 
yüksəkliklər, çökəkliklər, torpaq sürüşmələri ilə  də, müşahidə 
olunmuşdur. Çünki yer üzündə yeni həyat  şərtləri, yeni dəyişikliklər 
başlanırdı. 
 
 
 
 
 
 
 Dünya 
tufanından sonrakı  mərhələlərdə, suyun tədricən 
çəkilməsi  ərəfələrində,  ərazidə yerləşən, Ağrı – dağı  dəfələrlə, ardıcıl 
vulkan püskürmələri ilə, müşahidə olunub.   
 
 
 Bu 
ərəfədə, yer üzünün yeniləşməsi,  ərazilərdə yeni İlahi  İşıq, 
sahələri kimi “bəyan”, olunurdu. Bu hallar da, zəlzələlərlə müşayət 
olunub. O İşıq sahələrindən biri də Azərbaycan, Naxçıvan  ərazisi idi. 
Yer üzündəki yeniliklərindən biri də, Azərbaycanda, Abşeronda, xüsusi 
ilə, Naxçıvan ərazisində, bir çox yerlərdə, yer altından qalxan, görünən 
alovlanan oda, Ata-ş (yə`ni Ata, İlk, Aparıcı, İşıq Sahib Olan – ona “ş” 
sonluğu ilə  tələffüzü,  İşığın, istiyə çevrilməsi anlamı daşıyıcısıdır) adı 
verdilər. “Ata” – kəlməsi, düzünə  və ya əksinə deyildikdə  də, o 
dəyişilməyən (güzgü effekti), sabit olan, dəyişməz, mütləq olan, 
anlayışı kimi də, qəbul olunub.  
Bütün hərəkətlərə, başlanğıclara və tükənməyən davamiyyətə, 
səbəb kimi “Ataş”- İşıq və istısi olan, Mütləq olan, anlamı daşıyıcısı idi. 
Yanar dağı, torpaqdan qalxan, şölələnən od, Ataş – gəh (güc), kimi də 
adlandırılırdı.   
 
 
 
 
 
 Naxçıvan  şəhər istiqamətindən Qərb səmtində olan dağda, 
vulkan püskürmələri sakitləşdikdən sonra, Naxçıvanda, Gəmi – 

---

16 
 
Qayadan görünən (qərb istiqamətə) dağın parlaq İşıq saçması, o dövr 
insanlarda İşığın, odun görünməsi, bir sevinc bir maraq doğurdu. 
 Tufana 
qədər olan mərhələdə o insanlar oddan istifadə edirdilər. 
Bu ərəfədə görünən, şölələnən odun, alovun görünməsi qəribə deyildi, 
qəribəlik onda idi ki, Ağrı – dağda baş vermiş o vulkan 
püskürmələrindən sonra, o dağ, Zərli 
İşıq saçırdı. 
Amma, xilas olmuş o ailələrə, o insanlara, o ərəfədə od, isti əldə etmək, 
çox çətinlik törədirdi. Amma İşığın, odun görünməsi, şölələnməsi sanki 
o insanlara bir sevinc, müjdə, bir xilas, ümid bəxş etdi. 
 
 
Çünki bütün bəşəriyyətin, bütün canlıların, bütün varlıqların, yer 
kürəsinin özü, mərkəzdə yerləşən nüvəsi də, İşığa, isti ilə Ataş-a möhtac 
yaranıblar. Törədici, Törədəcəyini - istidə, isti ilə Törədir! (Ana isti, 
bala isti). 
 
 
 
 
 
 
 
 O 
ərazi və ərazidə xilas olmuş Nuh ailəsi və o insanların xilasına 
da, bir səbəb olmalı idi. Ərazinin bə`zi sahələrində torpaq altından 
şölələnən od, dağda görünən od, İşıq, o əraziyə, Kainat Bəxşı və Kainat 
Baxışı idi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ərazi və o dövr insanların, nə üçün xilas olunduğu İşıqla, isti ilə 
o ərazinin bir “Diqqətdə” – olduğu kimi, xarakterizə oluna bilərdi. 
 
Bəxş olunan o işıq, o parlaqlıq, o alov, onun əlaməti idi ki, 
dünya tufanından sonrakı olan, bütün mərhələlərə, həyata, yaşayışa 
başlanğıc, törədici  İşıq  əlaməti kimi bəyanlaşsın. (Zər,  İşığın - pay 
hissəsidir. O, zərrə, çox parlaq, çox tərəfli, hərəkət trayektoriyalarında 
dayanmayan, biri-birinə  dəyməyən, toxunmayan, kütləsi olub, çəkisi 
olmayan, vaxta-zamana sığmayan, Kainat boyu hərəkətdə olan, bütün 
kütlə və varlıqlardan maniəsiz və çox sür`ətlə keçən və bütün varlıqların 
törəməsinə, Aparıcı işığın, pay, hissə, Zərrə halıdır).  
 
 O 
insanlar 
sevinclə, inamla dağa tərəf gedərək, o dağın ətəyində 
görünən torpaq altından  şölələnən oda, maraqla baxırdılar. Maraq və 
zəruriyyətdən o odu, özlərinə tərəf, Gəmi qayaya tərəf, (hələlik dağlara, 
daşlara, qayalara sığınmışdılar) aparmaq haqda düşünməyə başladılar. 
Məsləhətləşmələrdən, müxtəlif düşüncələrdən sonra belə bir qənaətə 

---

17 
 
gəldilər ki, dağ  ətəyindən o odu, atəşi biri-birindən aralı, tonqallar 
yandırmaqla aparmaq mümkün olar. Ağrı – dağdan, Gəmi - qayaya 
tərəf, ilk tonqallar, biri-birindən aralı çatıldı, qalandı. Bir tonqaldan o 
biri tonqala oddan - od daşındı, alışdırıldı. O tonqalların sönməməsi və 
nəzarət edilməsi üçün, isə, ilk Kahinlər seçildi. Onlar odun, tonqalların 
sönməməsinə xidmət edirdilər. Bununla odun, alovun, yalovun, halovun 
tonqallar qalamaqla, od məsafələrini qısaldaraq, ilk od, tonqal Gəmi 
qayaya tərəf istiqamətləndi. 
Daha gecələrin müddətləri şən, maraqlı olmağa başladı. Gecələr 
odun, alovun, tonqalların çox uzaqdan ilk od mənbəynin Ağrı – dağ 
istiqamətini, göstərməsi də, həyata böyük inam və ümid verirdi. 
O tonqallar artaraq, uzanaraq Gəmi-Qayaya,  Ağrı – dağ 
ətəklərindən Azərbaycanın bütün böyük ərazilərinə  tərəf böyüdü, 
uzandı, artdı. Ona görə ki, tonqalların işığı Qovv, Qavv, Qaff dağı 
tərəfdən başlayaraq, böyük sahəni, ərazini, gecə-gündüz, işıqlandırırdı.  
Bu ərəfədən başlayaraq bütün baş vermiş o hadisələri, o dövrü, 
ərazinin adını, Tanrı İşığı, yazın başlanğıc anının Qoç bürcündən, Buğa 
bürcünə keçən  ərəfədə baş verdiyini, Zər-van  ərazisində, (sonralar 
Zurvan, onun əksi yazısı Navruz) çaxmaq daşları vasitəsi ilə, bütün daş, 
dağ, qayalara döyülərək o tarixi hadisəni gələcək törəməyə bildirmək 
üçün işarələrlə (ilk simvollar) döyüb yazdılar və tarixləşdirdilər. O ilk 
daş üstü, qaya üstu yazılar, təsvirlər pərakəndə yox, ardıcıl daş 
üzərində, kitabələr idi.Çünki əl altında olan ancaq daş var idi. Bu yer 
üzünə, ilk Səlnamə yazısı oldu, və min illərlə yazılacaq bütün 
səlnamələrə, bir başlanğıc oldu.  
İstər-istəməz çox maraqlı suallar çıxır ortaya. O suallardan biri, 
çox maraq doğuran, çox düşündürücü bir məqamda ondadır ki, o dövr, 
kəsici, yonucu, deşici metal alətlər olmadığı halda, o dövr insanlar əl, 
ayaq dırnaqlarını necə qıssaldırdılar? 
Əgər  əl, ayaq dırnaqları  qıssaldılmasa idi, nəinki yerimək, heç 
əllə də, bir şeydən tutmaq, yapışmaq da, mümkünsüz olardı. O dövr o 
insanlar sərinlər düşəndə, su içərisindən yığdıqları qəmişləri, daş altında 

---