Ekonomik Fonksiyonlar



Yüklə 45,52 Kb.
tarix25.06.2018
ölçüsü45,52 Kb.
#51233




  1. Ekonomik Fonksiyonlar

Ekonomik fonksiyon görmek üzere ayrılan ormanlar ekonomik değeri olan odun ham maddesi ve odun dışı ürün üretimini sağlayan, ulusal ve uluslararası ekonominin bu ürünlere olan talebini sürekli olarak karşılamak üzere işletilen alanlardır.


    1. Orman Ürünleri Üretim Fonksiyonu


1.1.1 Odun Üretimi İşletme Amaçlı Ormanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • Ekolojik şartlar uygun olsa bile ulaşım imkânları bulunmayan veya yol yapımının ekonomik olmadığı alanlar ile havai hatları vb. bölmeden çıkarma tekniklerinin uygulanamayacağı alanlar dışında

  • Ekolojik ve sosyokültürel fonksiyonlardan biri veya birkaçını yerine getirmek üzere ayrılan orman parçaları dışındaki orman alanları

  • Endüstriyel ağaçlandırmaya ayrılan alanlar


1.1.2 Odun Dışı Orman Ürünleri Üretimi İşletme Amaçlı Ormanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • Odun dışı orman ürünleri üretimi alanları, kendi işletme amaçları ve yönetmeliği esaslarına göre ilgili birimlerce planlanır.




  • Otlatma alanları işletme amaçlı alanlar işletmesince otlatma planının plan yapıcısına verilmesi hâlinde sadece 2. veya 3. yan amaç olarak gösterilir, 1. amaç olarak gösterilmez.




  1. Ekolojik Fonksiyonlar

2.1 Doğayı Koruma Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • Doğal, bilimsel, estetik, biyolojik, ekolojik, jeolojik, tarihî, kültürel ve ender bulunma özelliklerinden dolayı değerli olan orman alanları




  • Yetişme ortamı şartlarındaki olumsuzluklar sebebi ile yapısı bozulmuş orman alanları




  • Kanuni statüsü olan korunan alanlar




  • 2873 sayılı Millî Parklar Kanununa göre




  • Millî parklar

  • Tabiat parkı

  • Tabiat anıtı

  • Tabiatı koruma alanı




  • Millî Parklar Kanunu’nda belirtilen bu dört statü dışındaki alanlar ile birlikte diğer kurum/kuruluşların sorumluluğundaki alanlarda da değişik amaçlı koruma statüsü olan alanlar




    • Yaban hayatı koruma sahaları




    • Yaban hayatı geliştirme sahaları




    • Gen koruma ormanları




    • Tohum bahçeleri




    • Sit alanları




    • Biyolojik çeşitlilik koruma ve geliştirme alanları vb.




  • Kanuni olarak belirlenmemiş korunan alanlar




  • Nadir bulunmaları, güzellikleri ve rekreasyon açısından özel değer taşımaları gibi sebeplerle korumaya değer


Doğayı koruma: Yetişme ortamı şartlarının olumsuzluğu sebebiyle orman ürünleri üretimine uygun olmayan orman alanlarını da koruma altına almak gerekmektedir. Yetişme ortamındaki olumsuzluklar sebebiyle korunmaya alınacak orman alanlarının belirlenmesinde aşağıdaki ölçüt ve göstergeler dikkate alınır.
Tablo: 1 Doğayı Koruma Hedefi Ölçüt ve Göstergeleri


ÖLÇÜT

GÖSTERGE

KORUMA HEDEFİ

Arazi Eğimi

>%80

Tüm türler için doğayı koruma

Toprağın Mutlak Derinliği

<25 cm

Tüm türler için doğayı koruma

Toprağın Fizyolojik Derinliği

<50 cm

Tüm türler için doğayı koruma

Toprak Taşlılığı

>%50

Kn, Çk, Çs, M, L için doğayı koruma

>%60

Çz ve S için doğayı koruma

>%80

Diğer türler için doğayı koruma

Üst Orman Zonu

Ormanın görünen üst sınırından aşağıya doğru (100–150 m) mesafe içindeki orman alanları

Tüm türler için doğayı koruma

Üst Orman Zonu

Ormanın görünen üst sınırından aşağıya doğru (100–150 m) mesafe içindeki orman alanları

Tüm türler için doğayı koruma



  • Alpin zonu: Ilıman ve tropik iklim kuşağındaki yüksek dağlarda ağaç sınırının üzeri, kar sınırının altındaki bölgedir.

  • Doğal yaşlı ormanlar: Doğal yaşlı ormanlar içerdiği ağaçların büyük çoğunluğunun doğal olgunluğa eriştiği, bunun sonucu olarak içinde yaşlı ağaçlarla birlikte kırık, devrik, çürük ve dikili kuru ağaçların fazlalığı ile yapısının üretim ormanlarından belirgin bir şekilde ayrıldığı, insan etkisinin, ekosistemin yapısal özelliklerini değiştirecek düzeyde bulunmadığı ve kendisini oluşturan ögeler arasındaki ilişkilerin tümüyle sürdüğü ormanlardır.

Biyoçeşitliliğin korunmasına yönelik olarak plan ünitelerindeki doğal yaşlı ormanların ayrılmasında aşağıdaki ölçütler kullanılır:


  • Aynıyaşlı ormanlarda teknik idare sürelerini aşmış ve doğal idare sürelerine dayanmış alanlardan,

  • Değişikyaşlı ormanlarda çoğunluğu göğüs çapları 80 cm’yi aşmış bireylerin bulunduğu meşcerelerden,

  • Ülke genelinde her asli ağaç türü için mevcut olan doğal yaşlı orman alanlarının %5’i




  • Ekolojik etkilenme (geçiş) bölgesi: Orman ekosistemindeki, millî parklar, tabiatı koruma alanları, tabiat anıtları, gen koruma alanları vb. alanların büyüklükleri, sınırları ve bitişik alanları değerlendirilerek özellikle etrafında oluşturulan tampon bölgedir. Sulak alan ekosistemi ile ilişkili ve sistemi destekleyen deniz, kumul, kumsal, çalılık, ağaçlık, orman, çayır, mera ve çeltik alanları gibi habitatların oluşturduğu alanlardır.




  • Yüksek koruma değeri taşıyan alanlar: Meşcere itibarıyla eşsiz veya biyolojik çeşitlilik açısından önemli alanlardır.




  • Yüksek dağ orman ekosistemi: Genellikle orman üst zonundan (1800 m ve üzeri) alpin zona kadar olan (2400 m ve üzeri), seyrek ve boşluklu tepe çatısına sahip, tek tek bulunan ağaçların veya ağaç gruplarının dış çevresi aşağıya kadar dallı, toprak vejetasyonun zayıf ve ağaçların gelişim çağları ile yaş dağılımlarının düzensiz olduğu ormanlık alanlardır.




  • Sosyal baskılı alanlar: Usulsüz faydalanmanın görüldüğü köy ve yayla gibi yerleşim yerlerine yakın yerler ile insan etkisiyle parçalanmış, sosyal açıdan sorun oluşturan (köyler arasında ihtilaflı olan yerler, vatandaşla devlet arasında ihtilaflı alanlar vb.) alanlardan oluşur.




  • Kumul ekosistemini koruma alanları: kıyı kumul, kıyı tuzcul, kıyı bataklık ve kıyı kayalık alanlardır.




  • Sulak alan koruma alanları: Doğal veya suni, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, acı, tatlı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbalık alanlardır. Mutlak koruma bölgesi, sulak alan bölgesi, ekolojik etkilenme bölgesi ve tampon bölgeden oluşur.




  • Su kenarı koruma alanları: Suyu emen, su taşkınlarının etkisini azaltan, yer altı su kaynaklarını besleyen, erozyon, sediment ve diğer kirleticileri azaltan, yaban hayatı için barınak ve besin sağlayan, biyolojik çeşitliliğin etrafındaki meşcerelere kıyasla zengin olduğu alanlardır.




  • Orman ekosistemi izleme alanları: Orman ekosisteminde oluşan sıralı değişimleri izlemek gayesi ile ayrılan alanlardır.




  • Ziyaret alanları: Devlet ormanları içeresinde yer alan, abide, anıt, yatır, türbe, mezarlık ve mezarlık kapsamında olan şehitliklerdir.


2.2 Erozyonu Önleme Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • Eğimi %60-79 arasında olan alanlar,




  • Heyelan olaylarının bulunduğu alanlar,




  • Ormanın alt sınırında bulunan işlenen veya işlenmeyen arazilerde oyuntu erozyonunun göründüğü alanların üstündeki ormanlar,




  • Sahil ve iç kumulların bulunduğu yerlerin etrafındaki ormanlar,




  • Yüksek eğimli, bünyesinde yerinden kopacak ve yuvarlanacak gevşek şekilde taş ve kaya barındıran, yuvarlanacak taş ve kayaların yol ve yerleşim yeri gibi alanları tehdit ettiği yamaçlar,




  • Yerleşim yeri veya tarım alanlarını tehdit edecek şekilde taşkın ve sel felaketine yol açabilecek akarsu havzalarındaki ormanlar,




  • Çığ tehlikesinin bulunduğu yerlerdeki ormanlar


Tablo: 2 Erozyonu Önleme Fonksiyonunun Ölçüt ve Göstergeleri


Ölçütler

Göstergeler

Eğim

<%12: Yok ; %13-20: Az ; %21-58: Orta; >%59: Şiddetli

Yamaç uzunluğu

<80 m: Az; 81-210 m: Orta; >211m: Şiddetli

Toprak tekstürü

Kil: Az; Balçık: Orta; Kum: Şiddetli

Görsel

Tabaka; Oluk; Oyuntu

Not: Sığ topraklarda (<30cm) erozyon risk sınıfı bir “üst” gruba dâhil edilir.
2.3 İklim Koruma Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • Yerleşim alanlarının yakınında veya etrafında bulunan ormanlar,




  • Tarım alanlarının kenarlarında hâkim rüzgâr yönüne dik olarak uzanan ormanlar




  1. Sosyokültürel Fonksiyonlar


3.1. Hidrolojik Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • İçme suyu sağlanan ve gelecekte sağlanması planlanan alanlar,




  • İlgili kurum, kuruluş veya uzmanlarca belirlenmiş, teklif edilmiş içme suyu toplama havzaları, taban suyu biriktirme (saklama) alanları olarak belirlenen alanlar,




  • Baraj, göl ve göletlerin su toplama havzaları içindeki eğimi %60’ın altındaki ormanlık alanlar,




  • Birikinti göllerine akan dere ve ırmakların yamaçlarındaki ormanlar,




  • Ilıca, kaplıca etrafındaki ormanlar,


3.2. Toplum Sağlığı Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • Gürültünün, zehirli gaz ve atıkların, tozun ve ışınların zararlı etkisini, endüstri ile diğer faaliyetlerden kaynaklanan çeşitli olumsuzluklarını ve çevre kirliliğini azaltan ormanlardır.




  • Yerleşim yerlerinin yakınındaki ormanlardan, insanların ruh ve beden sağlığını korumaya yönelik kurulan şehir ormanlarıdır.




  • Trafik gürültüsünden rahatsız olacak yerleşim birimi veya sosyal tesis var ise yollar ile söz konusu tesis arasında bulunan ormanlarda, şerit uzunluğu tesislere gelmeden 400- 500 metreden itibaren başlayıp tesislerden sonra yine aynı mesafeye kadar uzanan, genişlikleri en az 50-100 metre olan ormanlardır.


3.3. Estetik Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • Doğanın ve çevrenin görüntüsünü bozan, görüntüsüyle rahatsız edici olan maden, taş, mermer ocakları, tuğla, kiremit fabrikaları ve diğer fabrikalar vb. tesisleri gizleyen,




  • Şehirlerarası kara yolu, otoyol, demir yolu ve suyolu güzergâhlarında göze hoş gelen görüntüler oluşturan,




  • Deniz ve göl kıyısındaki görsel etkinin ön plana çıkartan ormanlardır.

Ormanların bu etkisi, bulunduğu konuma göre dört kategoride değerlendirilir ki bunlar:




  • Estetik perdeleme: Orman, çevrenin görüntüsünü bozan ve izleyenleri rahatsız eden maden alanlarını, taş, kömür ve mermer ocaklarını, çirkin görünümlü fabrikaları ve diğer tesisleri gizleyerek göze hoş gelen görüntüler oluşturması.




  • Silüet etki: Ana sırtlar üzerindeki ağaç tepelerinin, ufuk çizgisinde bıraktığı görkemli oluşumları.

  • Mozaik etki: Yamaç üzerindeki ormanların oluşturduğu renkli kompozisyonlar ile meydana getirdiği görkemli tablolar.




  • Panoramik görüş (bakacak) noktaları: Özellikle şehir ormanları içinde veya ana yollar üzerindeki ormanların belirli noktalarda doğal topoğrafyanın kendilerine sağladığı ayrıcalıktan ötürü sahip oldukları çekici manzara zenginliği.


3.4. Ekoturizm ve Rekreasyon Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri


  • Doğa yürüyüşü, kaya tırmanışı, kuş gözlem yeri, spor, avlak ve turizm hizmetlerini yerine getiren,




  • İnsanların beden ve ruh sağlığına, mutluluğuna, doğa sevgisini tattırmaya ve ruhen yenilenmelerine hizmet eden ormanlardır.


Doğa Spor Alanları (yürüyüş, kaya tırmanışı, kuş gözlem alanları): Motorsuz araçlarla ve yük hayvanları ile yapılan iz sürme, patika takibi, dağ ve doğa geçişleri ve yürüyüşlerinin gerçekleştirildiği alanlar doğa yürüyüş alanlarını oluşturmaktadır.
Kaya tırmanış alanları: Kaya tırmanış sporunun yapılması için belirlenmiş veya bu amaçla fiilî olarak kullanılan orman içerisindeki alanlardır.
Kuş gözlem alanları: Kuşların doğal ortamlarında incelenmesi, tanımlanması ve sayımlarının yapılması için belirlenmiş veya bu amaçla fiilî olarak kullanılan alanlardır.
Rekreasyon: Bu amaç için ayrılacak alanlar iki sınıfta ele alınır. Bunlar;


  • Orman içi mesire yerleri veya kamp alanları olarak daha önce tespit edilmiş alanlar,




  • 2- Devlet orman alanları içerisinde yer alan, geleneksel kullanım alanları (festival, şenlik, panayır vb.), yöre halkının fiilî olarak kullandığı ve talepte bulunduğu potansiyel alanlar.


Avlak Alanları: Sahanın yönetiminden sorumlu kamu kurum ve kuruluşlarından muvafakat alınarak 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu’nun 2’nci maddesinin 8’inci fıkrası ile Avlak Yönetmeliği’nin 10 ve 12’nci madde hükümleri çerçevesinde tescili yapılmış alanlardır.
Turizm amaçlı ormanlar: Bakanlar Kurulu tarafından “turizm tahsis alanları” olarak ilan edilen doğal çevrenin eğitim amaçlı değerlendirilmesi ve yorumlanmasını içeren ve ekolojik olarak sürdürülebilir bir anlayışla yönetilen, turizm açısından doğal çekiciliği bulunan orman alanlarıdır.
3.5. Ulusal Savunma Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri
Ulusal savunma fonksiyonu görecek olan ormanlar savaş ekonomisinin gerektirdiği orman ürünlerinin sağlanması yanında ulusal sınırları, stratejik öneme sahip askerî birlikleri, silahları, radar üslerini vb. tesisleri gizleyen, ayrıca savaş tarihi bakımından önemli olan yerleri ve kalıntıları koruyan ormanlardır. Askerî makamlar tarafından sınırları belli edilerek istenmesi durumunda ayrılır.
3.6. Bilimsel Fonksiyonlu Alanlar ve Ayrılması Ölçütleri
Orman ekosistemi içindeki bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklı elemanları, her çeşit canlı ve cansız varlıkları ön planda ormancılık bilimleri ve tekniği olmak üzere doğa tarihi, jeoloji, jeomorfoloji, mineraloji, botanik, zooloji, arkeoloji vb. bilimler yönünden gözlemek, incelemek, deney, araştırma ve teknik geziler yapmak amacıyla “doğa laboratuvarı” olarak kullanılan ormanlardır.
Ağaç parkı (Arboretum), botanik bahçesi, koleksiyon bahçeleri gibi statülü alanlar ile eğitim ve araştırma amaçlı alanlar ilgili birimler tarafından sınırları belli edilerek istenmesi durumunda ayrılır.
Yüklə 45,52 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə