50
ki, türksünüz. O vaxtdan yadımda bəzi sözlər qalıb.
Müharibədə yoldaşlarımdan biri azərbaycanlı idi. Onun adı
Məhəmmədhüseyn idi. Onunla müharibənin bütün
əziyyətlərini birlikdə çəkmişdik. Yaxşı mərd oğlan idi. O, tez-
tez mənə Azərbaycan dili öyrədirdi. Müharibənin sonuna
yaxın o əsir düşdü. Bir dəfə 90-cı illərdə onunla qarşılaşdım.
Dedi ki, vəziyyəti yaxşıdır. Amerikada olur. Özünə yaxşı iş də
qurub. Həmin Məhəmmədhüseyn mənə çoxlu söz öyrətmişdi.
Neçə illərdir ki, burada gözətçi işləyirəm. Biləndə ki, siz
türksünüz, yadıma bu düşdü. Vasya bunu deyib əlindəki
bükülünün içərisində gizlətdiyi dəftəri ona uzatdı.
Qüdrətov dəftəri alıb səhifələdi. Burada yazılanların hamısı
onun öz doğma ana dilində – Azərbaycan dilində idi. Çox
tələsik halda bir neçə sətir oxuyub dəftəri örtdü.
– Bu sizdə haradandır? – təcrübəli əməliyyatçı məsələni
dəqiqləşdirməyə çalışdı.
– Mən neçə illərdir burada işləyirəm. Tənha insanam. Buraya
gəlib gedənlərin üzləri, simaları bir müddət yaddaşımdan
silinmir. Hətta onların əynindəki paltarlar, çiynindəki
çantalar... Bu dəftər də həmin qadının idi – həmin qəmgin
qadının. O bir kişi ilə restorana gələndə diqqətimi cəlb
etmişdi. Üzündə əzab-əziyyətdən xəbər verən izlər gözəllik
cizgilərini boğa bilməmişdi. Amma gözlərində o qədər kin-
küdurət var idi ki, bunu görə bilən hər bir insanı
heyrətləndirərdi. Çiynindəki çantası da yadımda idi. Amma
bir az sonra o tələsik gəlib qapıdan küçəyə tərəf çıxdı. Mənim
yanımdan çox sürətlə keçdi. Bir az əvvəl gəldiyi kişi ilə yox,
tək idi və tələsirdi. Hətta əl çantasını da unudub restoranda
qoymuşdu. Sanki nədənsə canını qurtarmağa çalışırdı. O
gedəndən sonra kişi həmin qadını xeyli axtardı. Amma qadın
artıq uzaqlaşmışdı. Onlar gedəndən sonra restoranda yenicə
işə başlamış cavan və səriştəsiz ofisiant isə həmin əl çantasını
51
otağı yığışdırarkən görüb gətirib mənə verdi. Mən isə bunu
atmadım... Həmin qızı buralarda bir neçə dəfə də görmüşdüm.
Hərdən biri ilə gəlirdi. Hətta bir dəfə kimisə gözlədiyi üçün
fürsət tapıb söhbət də etmişdi. Qafqazdan olduğunu demişdi.
Bunu deyərkən nədənsə qorxduğunu hiss etdim. Çünki həmin
anda ətrafa göz gəzdirirdi ki, görəsən, onu görən var? İri
gözlərinin mənə yalvarış dolu baxdığında sanki “sənə Qafqazlı
olduğumu dediyimi heç kim bilməsin”,-deyirdi. Mən də
“nəyimə lazım, ağrımaz başımı ağrıdıram” düşünmüşdüm. O
qıza da Məhəmmədhüseyn haqqında danışmışdım. O zaman
Azərbaycan sözünü eşidəndə elə həyəcanlanmışdı ki, ifadə
etmək mümkün deyil. Bu dəftər mənim əlimə keçəndən sonra
isə onun həyəcanının səbəbini az da olsa anlamağa başladım...
*** *** ***
Qüdrətov növbəti siqareti yandırıb oturduğu skamyadan
qalxdı. Saat yarıma yaxın idi ki, həyətdə imiş. Bunu indi
saatına baxanda hiss etdi. Yatmaq üçün vaxt olmasa da, bir az
dincəlmək vacib idi. Yarıya qədər çəkdiyi siqareti söndürərək
evə qayıtdı. Yenicə yerinə uzanıb gözlərini yummağa çalışırdı
ki, telefonuna gözlədiyi mesaj gəldi. Orada sadəcə iki kəlmə
söz yazılmışdı: “e-mailinize baxarsiniz”. Mayor bu gün yata
bilməyəcəyini başa düşüb elektron poçt ünvanına gələn
məktubu oxumaq üçün iş otağına keçdi.
52
6. Zülmün ərşəyə qalxdığı gün
Ötən gün Qüdrətovun girov qadının dəftərindən oxuduqlarından...
... Erməni əsgəri bizi silahın qarşısına qataraq, hərdən də
Gülcahanı saçlarından sürükləyərək həyətdən çıxardı. O
ərəfədə bir neçə dəfə gözümə sataşan çay daşını götürüb əsgəri
vurmağı düşünsəm də, bir nəticə əldə edə bilməyəcəyimi dərk
etdiyim üçün fikrimdən daşındım. Əgər vura bilməsəydim, lap
vursaydım, amma ölməsəydi, o bizi öldürə bilərdi. Mən o
zaman ölümdən qorxmuşdum. Ölmək istəməmişdim. Bacımın
da ölməsini istəməmişdim...
*** *** ***
Doğrudan da, şans insana həyatda az-az verilirdi. Onu
dəyərləndirə bilməyən insan isə ömrü boyu peşman olurdu. O
anda ermənilərin onları öldürməsindən qorxan Aytəkin
sonralar dəfələrlə intihara qalxacaq, ermənilərin onu
öldürməsi üçün üzünə tüpürəcək, üstlərinə atılacaqdı... Amma
Aytəkinin ölümə olan məhəbbəti Leyli və Məcnun məhəbbəti
kimi idi. Aytəkin həsrətdən alışıb yandığı zamanlarda heç
vaxt ölümün ağuşuna atıla bilməyəcəkdi. Bəlkə də, Fərhadın
Şirinə olan məhəbbəti kimi idi. Fərhad Şirini sevəcək, Şirin isə
53
başqasını. Ölümün Aytəkinə olan məhəbbəti Şirinin Fərhada
olan məhəbbətinə bənzəyirdi. Nə sevirdi, nə də nifrət edirdi.
*** *** ***
Şəhərdə silah səsindən qulaq batırdı. Bizim evimiz
şəhərin kənarında olduğu üçün erməni və ruslardan ibarət
olan hərbçilər şəhərdən əsir və girov götürdükləri Xocalılıları
biz tərəfə gətirirdilər. Otuza qədər adam idik. Burada qoca,
uşaq, qadın, kişi, hərbçi - hər cür adam var idi. Hamı ağlayır,
tanıyan, tanımayan bir-birimizə dəstək verməyə, erməniləri
qıcıqlandıracaq heç nə etməməyə çalışırdıq. Axı biz girov
düşmüşdük. Amma aramızda olan kişilər buna dözə bilmir,
məğlubiyyətlə barışa bilmir, hər vəchlə bizi və özlərini
qurtarmaq üçün fürsət axtarırdılar. Ermənilərin acımasız,
istənilən şübhəli hərəkətdə kimə və hara atılmasına baxmadan
atəş açmaları gözləri qanla dolmuş oğullara heç şərait
yaratmırdı. Həm də, deyəsən, daim mübarizədə olan qürur
hissi ilə qorxu hissinin şərəfsizliyin başçılığı altında çarpışması
idi bu... Qürur hissi qorxu hissinə şərəfsizcəsinə məğlub
olmaqda idi...
Amma Elşən adlı 16-17 yaşlı bir oğlan gözlənilməz zərbə
ilə ona yaxın olan erməni əsgərlərindən birini yerə yıxdı.
Əlindəki kalaşnikovu alaraq onun başına tutdu. Bu isə ağır
zərbələrdən yerə yıxılmış, özündə son gücünü tapmış qürurun
hayqırışı idi... Son hayqırışı...
Ağlım kəsəndən münaqişələrin başlanmasının şahidi
olduğum üçün artıq silahları da rahatca tanıyır, bir birindən
fərqləndirə bilirdim. Bunu təkcə mən yox, o illərdə Qarabağda
yaşayan hər kəs bilirdi. Hətta uşaqlar da. Çünki o zamankı
uşaqlar oyuncaq əvəzinə 7.62, 5.45 gilizlərini oynadırdılar.
Hətta bir dəfə qonşumuzun 12 yaşlı oğlu Rövşən atılmamış
gülləni oynadarkən çərşənbə axşamı ocağa atmış, güllənin
Dostları ilə paylaş: |