44
− nhisarçılıq hərəkətləri və rəqabəti məhdudlaşdırma (maddə 199);
− Əqdin bağlanmasına və ya onun bağlanılmasından imtinaya məcbur etmə;
6. Qiymətli kağızların buraxılması qaydalarınıpozmaqla, yaxud saxta pul,
qiymətli kağızlar, kredit və ya hesab kartlarını və ya başqa ödəniş sənədlərini
hazırlama və ya satma yolu ilə törədilən iqtisadi fəaliyyət sahəsində olan cinayətlər:
− Qiymətli kağızların buraxılması (emissiyası) qaydalarını pozma
(maddə 203);
− Saxta pul və ya qiymətli kağızlar hazırlama və ya satma (maddə 204);
− Saxta kredit və ya hesab kartlarını və ya başqa ödəniş sənədlərini hazırlama
və ya satma (maddə 205);
7. Xarici iqtisadi fəaliyyətin iştirakçısının hüquqlarından istifadə edilməklə
törədilən iqtisadi fəaliyyət sahəsində olan cinayətlər:
− Qaçaqmalçılıq (maddə 206);
− Azərbaycan Respublikasının və xarici ölkələrin incəsənət, tarixi, arxeoloji
sərvəti olan əşyaları Azərbaycan Respublikasına qaytarmama (maddə 207);
8. Valyuta vəsaitləri ilə qanunsuz davranma yolu ilə törədilən iqtisadi fəaliyyət
sahəsində olan cinayətlər:
− Xarici valyuta vəsaitlərini xaricdən qaytarmama (maddə 208);
9. Əmlak öhdəliklərindən yayınma yolu ilə törədilən iqtisadi fəaliyyət sahə-
sində olan cinayətlər:
− stehlakçıları aldatma və ya pis keyfiyyətli məhsul istehsal etmə və satma
(maddə 200);
− Gömrük ödənişlərinin ödənilməsindən yayınma (maddə 209);
− Müflisləşmə zamanı qanunsuz hərəkətlər (maddə 210);
− Qəsdən müflisləşmə (maddə 211);
− Saxta müflisləşmə (maddə 212);
− Vergi ödəməkdən yayınma (maddə 213);
45
− Aksiz markası ilə markalanmalı olan məhsulları (malları) belə marka olma-
dan satma, satış məqsədi ilə saxlama, istehsal binasının hüdudlarından kənara çıxar-
ma və ya idxal etmə (maddə 213-1);
Vəzifəli şəxslər tərəfindən törədilən iqtisadi fəaliyyət sahəsində olan cinayətlər:
1.Qanuni sahibkarlıq fəaliyyətinə mane olma: Bu cinayətin obyekti qanunveri-
ciliklə təminat verilmiş sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququna riayət edil-
məsini təmin edən ictimai münasibətlərdir.
Obyektiv cəhətdən cinayət bir sıra alternativ hərəkətlərin törədilməsi ilə xarak-
terizə olunur: a) fərdi sahibkarın və ya kommersiya təşkilatının qeydiyyatından
qanunsuz olaraq imtina etmə; b) fərdi sahibkarın və ya kommersiya təşkilatının
qeydiyyatından boyun qaçırma; c) müəyyən fəaliyyət növünü həyata keçirmək üçün
xüsusi razılığın (lisenziyanın) verilməsindən qanunsuz olaraq imtina etmə; ç) müəy-
yən fəaliyyət növünü həyata keçirmək üçün xüsusi razılığın (lisenziyanın) veril-
məsindən boyun qaçırma; d) təşkilati-hüquqi və ya mülkiyyət formasından asılı olma-
yaraq fərdi sahibkarın və ya kommersiya təşkilatının hüquqlarını və ya qanuni maraq-
larını məhdudlaşdırma; e) fərdi sahibkarın və ya kommersiya təşkilatının müstə-
qilliyini qanunsuz məhdudlaşdırma və ya onların fəaliyyətinə başqa cür müdaxilə
etmə.
2.Torpaqla əlaqədar qanunsuz əqdlərin qeydiyyatı:Azərbaycan Respublikası
Konstitusiyasının 14-cü maddəsinə müvafiq olaraq, təbii ehtiyatlar hər hansı fiziki və
ya hüquqi şəxslərin hüquqlarına və mənafelərinə xələl gətirmədən Azərbaycan
Respublikasına mənsubdur. Bunula əlaqədar torpaq mülkiyyəti sahəsində münasi-
bətlərin dövlət tənzimi bir sıra qanunlarla, o cümlədən cinayət qanunu ilə həyata
keçirilir.
Cinayətin obyekti mülkiyyət hüququnun obyekti kimi torpağın hüququ rejimini
təmin edən ictimai münasibətlər, habelə torpaqla əlaqədar əqdlərin qeydiyyatının
dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş qaydasıdır.
Obyektiv cəhətdən cinayət müstəqil hərəkətlərlə xarakterizə olunur: torpaqla
ə
laqədar bilə-bilə qanunsuz əqdləri qeydiyyata alma; Dövlət kadastrının uçot məlu-
matlarını təhrif etmə; torpaq haqqının miqdarını azaltma.
46
Torpaqla əlaqədar əqd qanunun və ya başqa normativ aktların tələblərinə müva-
fiq olmadıqda, daha doğrusu, torpağın məqsədli təyinatı və mülkiyyət hüququnun
obyekti kimi onun hüquq rejimi pozulduqda, qanunsuz hesab edilir.
qtisadi fəaliyyətin həyata keçirilməsi hüququndan qanunsuz olaraq istifadə
etmək yolu ilə törədilən iqtisadi fəaliyyət sahəsində olan cinayətlər:
1.Qanunsuz sahibkarlıq: Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 13-cü
maddəsinə əsasən, sahibkarlıq fəaliyyəti şəxsin müstəqil surətdə, öz riski ilə həyata
keçirdiyi, əsas məqsədi əmlak istifadəsindən, əmtəə satışından, işlər görülməsindən,
və ya xidmətlər göstərilməsindən mənfəət götürülməsi olan fəaliyyətidir. Bu fəaliy-
yətlə təkcə hüquqi şəxslər deyil, ayrı-ayrı vətəndaşlar da məşğul ola bilərlər.
Qanunvercilikdə müəyyən edilmiş məcburi, formal tələbə müvafiq olaraq, həm
hüquqi, həm də fiziki şəxslər qanunla müəyyən olunmuş qaydada sahibkarlıq fəaliy-
yətini həyata keçirən şəxs kimi qeydiyyata alınmalıdırlar. Bir sıra fəaliyyət növləri
(bank, birja, səhiyyə və s.) ilə məşğul olmaq üçün onlar lisenziya almalıdırlar.
Dövlət qeydiyyatından keçmədən və ya lisenziya almadan sahibkarlıq fəaliy-
yəti ilə məşğul olma qanunsuz hesab edilir, CM-nin 192-ci maddəsində göstərilmiş
ə
lamətlər olduqda isə cinayət məsuliyyətinə səbəb olur.
Cinayətin obyektiv cəhəti hər biri bu cinayətkar qəsdin ayrıca növünü təşkil
edən bir sıra alternativ əməllərdən ibarətdir. Aşağıdakı hallarda sahibkarlıq fəaliyyəti
qanunsuz hesab edilir: Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən
edilmiş qaydada dövlət qeydiyyatına alınmayan; xüsusi razılıq (lisenziya) tələb olun-
duğu halda belə (lisenziya) alınmayan; lisenziyalaşdırma şərtlərinin pozulması ilə
həyata keçirilən.
2.Yalançı sahibkarlıq: Sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirmək niyyəti olma-
dan kommersiya təşkilatı yaratma, yəni yalançı sahibkarlıq qüvvədə olan qanun-
vericiliyə əsasən cinayət məsuliyyəti yaradır.
Cinayətin obyekti qanuni, təsis sənədlərinə müvafiq fəaliyyətin təmin edil-
məsinə yönəlmiş ictimai münasibətlərdir.
Cinayətin obyektiv cəhətini sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirmək niyyəti
olmadan müəssisə və ya digər hüquqi şəxsin yaradılmasından ibarət hərəkətlər təşkil
Dostları ilə paylaş: |