Microsoft Word qafqaz albanlar-duzelishli doc

 
358 
134. Kowalski T. Ormianskie oprawy lwowskich ksiaig XVI 
wieku. Rocznik Orientalistyczny, t. XI (1935), 1936. Lwуw, 1936, 
s. 214-219. 
135. Kraelitz-Greifenhorst F. von. Sprachprobe eines armenisch-
tatarischen Dialektes in Polen // Wiener Zeitschrift für die Kunde 
des Morgenlandes. 1912. Bd. 26. S. 307-324. 
136. Krochmal I. Ormianie przemyscy w XV wieku // Rocznik 
Historyczno-Archiwalny, t. X, 1995, s. 4-20.  
137. [Krzysztofowicz]. Silwa rerum ksieїdza Szymona 
Krzysztofowicza, kanonika katedry kamienieckiej, officiala 
podolskiego, proboszcza mohylowskiego 
138. (1763-1808) / Wyd. Stanislaw Krzyzёanowski. Odessa, 
1864. 
139. Kutrzeba S. Datastanagirk Mechitara Gosza i Statut Or-
mianski z r. 1519 // Kwartalnik Historyczny, 23, 1908, s. 658-679. 
140. Kuun G. Codex Cumanicus bibliothecae ad templum Divi 
Marci Venetiarum. Budapestini, 1880. 529 p. 
141. Lechicki Cz. Kosciуl Ormian›ski w Polsce: Zarys 
historyczny. Lwуw, 1928. 
142. Lewicki M., Kohnowa R. La version turque-kiptchak du 
“Code des lois des Armeniens polonais” d’apres le ms. N 1916 de 
la Bibliothиque Ossolineum // Rocznik Orientalistyczny. 1957. T. 
21. s. 153-300. 
143. Ligeti L. Prolegomena to the Codex Cumanicue // Codex 
Cumanicus / Ed. by Geza Kuun. Budapestini, 1981. P. 1-54. 
144. Јozinski W. Patrycijat i mieszczanstwo lwуwskie w XVI i 
XVII wieku.– Lwуw, 1902. 
145. Јozinski W. Sztuka lwowska w XVI i XVII wieku. Lwуw, 
1898. 
146. Macler F. Catalogue des manuscrits armeniens et georgiens 
de la Bibliotheque Nationale.– Paris, 1908. 
147. Macler F. Rapport sur une mission scientifique en Galicie et 
en Bukowine (juillet-aoıt 1925) // Revue des Studes Armeniennes. 
1927. V.7, f. 1. 11-177 pp. 

---

 
359
148. Mankowski T. Archiwum lwуwskiej katedry ormianskiej. 
Archeion, t. 10.– Warszawa, 1932, s. 1-11. 
149. Mankowski T. Ormianskie reїkopisy iluminowane // 
Poslaniec s›w. Grzegorza, zesz. specjalny: Wystawa zabytkуw 
ormianskich we Lwowie.– Lwуw, 
150. 1933, s. 23-28. 
151. Mankowski T. Sztuka Ormian lwowskich. Krakуw, 1934. 
Mankowski T. Lwуwski cech malarzy w XVI-XVII w. Lwуw, 
1936. 
152. Mankowski T. Orient w polskiej kulturze artystycznej. 
Wroclaw, 1959. Matwijowski K. Prawo Ormianskie w dawnej 
Polsce. Lwуw, 1939. 
153. Menges K. Zur Etymologie des Armeno-Kiptschakischen // 
Der Islam. 1972. Bd. 48, H. 2. S. 298-332. 
154. Monchi-Zadeh D. Das Persische im Codex Cumanicus. 
Uppsala univ., 1969. 219 S. 
155. Müller F. Zwei Armenischen Inschriften aus Galizien und 
die Gründungsurkunde der Armenischen Kirche in Kamenec 
Podolsk // Sitzungsberichte der philosophisch-historischen Klasse 
der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften zu Wien. 1896. Bd. 
135. 
156. Nemeth J. Die Ratsel des Codex Cumanicus // Ztschr. 
Deutsch. Morgenland. Gesell. 1913. B.47. S.577-608. 
157. Nemeth J. Zu Ratseln des Codex Cumanicus // Körösi 
Csoma Archivum. 1930. Bd.2. S.366-368. 
158. Nemeth J. Reise um zwei kiptschakische Ortsnamen in 
Hungaria // Ural-Alt. Jahrbücher. 1961. B. 33, H. 1/2. S.122-127. 
159. Oles M. The Armenian Law in the Polish Kingdom (1356-
1519). Roma, 1966. 
160. Pawinski A. Dzieje zjednoczenia Ormian polskich z 
koscioƒem rzymskim w XVII wieku, z dwуch reїkopisуw 
lacinskiego i wloskiego w przekladzie polskim. Warszawa, 1876. 
161. Pelczynski G. Ormianie polscy w XX wieku. Warszawa 
1997. 

---

 
360 
162. Petrowicz G. L’Union dиgli Armeni di Polonia con la Santa 
Sede (1626-1686). Roma, 1950. 
163. Petrowicz G. Cli Armeni al sewizio diplomatico del regno 
di Polonia // Relationes Instituti Historici Polonici Romae, 16, 
1959/1960, N 45/51, s. 211-212. 
164. Petrowicz G. L’organisation juridique des Armeniens sous 
les monarques polonais // Revue des Etudes Armeniennes”, N. s., 
IV, 1967, s. 321-354. 
165. Petrowicz G. La Chiesa Armena in Polonia (1350-1624).– 
Part 1.– Roma, 1971. 
166. Petrowicz G. La Chiesa Armena in Polonia (1686-1954). 
Part 2. Roma, 1988. 
167. Porzaїdek saїdуw i spraw prawa Ormianskiego z r. 1604 / 
Wyd. O.Balzer. Lwуw, 1912. 
168. Pritsak O. Armeno-Kiptschakisch // Philologiae Turcicae 
Fundamenta. Wiesbaden, 1959a. T. 1. S.81-87. 
169. Pritsak O. Das Kiptschakische // Philologiae Turcicae 
Fundamenta. Wiesbaden, 1959b. T. 1. S. 74-87. 
170. Przedziecki A. Podole, Wolyn, Ukraina: Obrazy miejsc i 
czasуw. Wilno, 1841. T. 1. 
171. Radloff W. Das türkische Sprachmaterial des Codex 
Cumanicus. SPb., 1887.– 133 8. 
172. Reczek J. Jeїzykowa polonizacja Ormian // Jeїzyk Polski. 
1987. T. LXVII. S. 1-8. 
173. Reychman J., Tryjarski E. Z leksykografii Ormian polskich 
XVII i XVIII w. // Przeglaїd Orientalistyczny. 1961. N 4. Str. 473-
478. 
174. Roszko K. Ormianie polscy jako autorzy slownikow // 
Przeglaїd Orientalistyczny. T. 23, z. 3. 1957: 307-311. 
175. Roszko K. Reїkopisy Ormianskie w zbiorach polskich // 
Przeglaїd Orientalistyczny.– T. 40, z. 4.– 1961: 479-483. 
176. Roszko K., Braun J. Katalog reїkopisow orientalnych 
177. ze zbiorow polskich: Katalog reїkopisow ormianskich i 
gruzin›skich. Warszawa, 1958. 

---

 
361
178. Roszko K. Ormianie polscy jako autorzy slownikуw 
ormianskich // Przeglaїd Orientalistyczny, t. 37, 1961, s. 479-483. 
179. Salaville S. Un manuscrit chretien en dialecte turc, le Codex 
Cumanicus // Echos d'Orient. 1911. T. 14. P.278-286, 314. 
180. Salaville S. Un peuple de race turque christianisee au XIII 
siecle // Echos d'Orient. 1914. T. 18. P. 193-208. 
181. Salemann C. Zur Kritik des Codex Cumanios // Изв. Акад. 
наук. 1910. Стр. 942-957. 
182. Schütz E. An Armeno-Kipchak Print from Lvov // 
183. Acta Orientalia Hungarica. 1961a. T. 13, f. 1-2. 123-130 pp. 
184. Schütz E. On the Transcription of Armeno-Kipchak // 
AOH. 1961b. T. 12, f. 1/3. P. 139-161. 
185. Schütz E. An Armeno-Kipchak Text from Lvov // Acta 
Orientalia Hungarica. 1962. T. 15, f. 1-3. 291-309 pp. 
186. Schütz E. Re-Armenisation and Lexicon. From Armeno-
Kipchak back to Armenian // Acta Orientalia Hungarica. 1966. T. 
19, f. 1. 99-115 pp. 
187. Schütz E. An Armeno-Kipchak Chronicle on the Polish-
Turkish Wars in 1620 1621. Budapest, 1968. 
188. Schütz E. Armeno-kiptschakische Ehekontrakte und 
Testamente // Acta Orientalia Hungarica. 1971. T. 24, f. 3. S. 265-
300. 
189. Schütz E, Armeno-Kiptschakisch und die Krim // Hungaro-
Turcica. Budapest, 1976. P.185-205. 
190. Sluszkiewicz E. Formula przysieїgi starszych lwowskiej 
gminy ormianskiej wedlug reїkopisu praw nadanych Ormianom 
przez Zygmunta I w r. 1519 (N1916, Ossolineum). Rocznik 
Orientalistyczny. 1966. T. 30, s.109-118. 
191. Stopka K., Kosciуl ormian›ski na Rusi w wiekach srednich 
// Nasza Przeszlosc, 62, 1984, s. 27-95. 
192. Stopka K. Ormianie w Polsce dawnej i dzisiejszej. Krakуw: 
Kseїgarnia Akademicka, 2000. 176 s. + 16 ill. 
193. Studia z dziejуw kontaktуw polsko-ormianskich, red. M. 
Zakrzewska-Dubasowa. Lublin, 1983. 

---

 
362 
194. Teza E. Gli inni e le preghiere in lingua cumanica: Re-
visione del codice veneciano // Rediconti Accad. 
195. Lincei. Cl. scieze morali, storiche e filologiche. 1891. T.7, 1 
sem./12. P. 586-596. 
196. Tietze A. The Koman Riddles and Turkic Folklore. 
Berkeley, 1966. 176 p. 
197. Tryjarski E. O „Historii wojny chocimskiej” i autorach 
ormianskich kronik kamienieckich // Przegla їd Orientalistyczny, 2, 
1959, s. 211-214. 
198. Tryjarski E. Zodyak bölge burclarіnіn bir ermenikipçak 
listesi // XI. Türk Dil Kurultayіnda Okunan Bilimsel Bildirilerden 
Ayrі Basіmі.– Ankara, 1968. 127-152 ss. 
199. Tryjarski E. Dictionnaire armeno-kiptchak d’apres trois 
manuscrits des collections viennoises. Warszawa, 1968-1972. T. 1, 
f. 1-4. 
200. Tryjarski E. Les noms de personnes dans les ecrits armeno-
kiptchak: un essai de classification // Actes du XIe congres 
international des sciences onomastiques, Sofia, 1972. Sofia, 1975. 
365-381 pp. 
201. Tryjarski E. A Fragment of an Unknown Armeno-Kipchak 
Text from Polish Collections // Rocznik Orientalistyczny.– 1976a.– 
T. 38.– 291-302 pp. 
202. Tryjarski E. An Armeno-Kipchak Sermon by Anton 
Vartabed from the 17th Century // Tractata Altaica. Wiesbaden, 
1976b. 647-674 pp. 
203. Tryjarski E. Der zweite Brief des Paulus an die Korinther in 
armeno-kiptschakischer Version und seine Sprache // Altaica 
Collecta. Wiesbaden, 1976c. 267-344 pp. 
204. Tryjarski E. The Confession of Anton Vartabed // Studia 
Orientalia. 1977. V. 47. 271-279 pp. 
205. Tryjarski E. An Armeno-Kipchak Version of the Lord’s 
Prayer // Harvard Ukrainian Studies. 1979/1980. V. 3/4. 896-901 pp. 
206. Tryjarski E. How to Live to Be (at Least!) a Hundred and 
Twenty? // Acta Orientalia Hungarica. 1982. T. 36, f. 3. 539-544 pp. 

---

 
363
207. Tryjarski E. A Fragment of the Apochryphal Psalm 151 in 
its Armeno-Kipchak Version // Journal of Semitic Studies. 1983. V. 
28, f. 2. 297-302 pp. 
208. Tryjarsi E. A list of Armeno-Kipchak verbs including their 
basic grammatical forms // Bulletin of the Institute for the Study of 
North Eurasian Cultures. 1984. 69-109 pp. 
209. Tryjarski E. The Story of Holy Mariane in the Kipchak 
Language of the Polish Armenians // Journal of Turkish Studies, v. 
13.– Harvard University, 1989. 205-236 pp. 
210. Tryjarski E. Armeno-Kipchak Advices about Growing of 
Fruits and Flowers // Silk Road Studies, V. 367-377 pp. 
211. Tryjarski E. One More Sermon by Anton Vartabed // Acta 
Orientalia Hungarica, T. L (1-3), 1997. 301-320 pp. 
212. Tryjarski E. O©uz (Ottoman) elements in Armeno-Kipchak 
// Acta Viennensia Ottomanica: Akten des 13. CIEPO – 
Symposiums (Comitй International Etudes Pre-Ottomanes et 
Ottomanes) vom 21. bis 25. September 1998. 1999. 359-362 pp. 
213. Tryjarski E. On the importance of Slavic elements in 
Armeno-Kipchak texts // Studia in honorem Stanislai Stachowski 
dicata / Folia Orientalia. 2000. XXXVI. 343-351 pp. 
214. Vasary S. Armeno-Kipchak Parts from the Kamenets 
Chronicle // Acta Orientalia Hungarica. 1969. T. 22, fasc. 2. 139-
189 pp. Zachariasiewicz F. Wiadomosc o Ormianach w Polsce. 
Lwуw, 1842. 
215. Zajaїczkowski A. Zwaїzki jeїzykowe polowiecko-slowian 
skie.– Wroclaw, 1949. 74 s. 
216. Zajaїczkowski A. Do historii Kodeksu Kumanskiego: 
Termin "talasman" // Sprawozd. Pol. Akad. Um. 1950. T.50, z.8. S. 
420-125. Zakrzewska-Dubasowa M. Historia Armenii. Wrocƒaw, 
1990. 
217. Zakrzewska-Dubasowa M. Ormianie w dawnej Polsce.–
Lublin, 1982. 
 

---

 
364 
 
                          KİTABIN İÇİNDƏKİLƏR 
 
Ön söz  ...................................................................................... 3 
Giriş  ......................................................................................... 6 
Albanların dili və əlifbası barədə ............................................ 11 
Dünyanın müxtəlif ölkələrində “erməni qıpçaqcası” adı  
altında qorunan albandilli əlyazmaların icmalı ............................. 58 
Avstriya .................................................................................. 58 
Polşa ....................................................................................... 64 
Rumııniya ............................................................................... 67 
Ukrayna .................................................................................. 68 
İtaliya ...................................................................................... 70 
Ermənistan ............................................................................. 73 
Fransa ..................................................................................... 76 
Rusiya ..................................................................................... 77 
Mxitar Qoş və onun “Törə bitiki” əsəri. ................................. 78 
Mxitar Qoş və onun ana dilində tərtib etdiyi “Alğış tum 
zamanna” duası............................................................................ 138 
Aytkanı Mxitar vartabedninq. Alğış tum zamanına ............. 139 
Alğış tum zamanında. Alğış Biyimiz Yisus Krisdosğa  
xarşı. Aytılğan Mıxitar surp vartabedninq, evet tiyişlidir kendin 
aytma surp Badaraknınq zamanında............................................ 139 
Mxitar Qoş və onun “Alban salnaməsi” əsəri....................... 145 
Alban salnaməsi. ................................................................... 146 
Albaniya katalikosu Nersesin ədəbi – teoloji irsindən  
bir nümunə ................................................................................... 157 
“Alğış Tenqrigə” Nerses qatoğiqosnunq aytkanı.................. 158 
Mxitar Qoşun şagirdi Vanağanın qələminə məxsus  
“Xristian imanınn əsası” əsəri.. ................................................... 162 
İmanın əsası (Birinci variant)................................................ 163 
İmanın əsası (İkinci variant). Inam bilə tapunurmen  
ari Errortutiunnu da bir   Tenqrilikni ayirılmağan ....................... 164 
Vanağan vartabedninq aytkanı.............................................. 166 

---

 
365
Gəncəli vardapet Kirakosun ana dilində ədəbi – teoloji  
irsindən bir nümunə. .................................................................... 167 
Giraqos vartabedninq tüzgəni “Ögüt Giragos vartbedninq  
ki ne türlü kerək xosdovanel bolma yazıxlardan” ...................... 168 
Kirakos Gəncəlinin “Tarix” kitabı ....................................... 169 
İİ fəsil. “Bitiki inamnınq, ermeni yıxövününq tapunğanı, yazılğan 
Nerses arhiebisgobostan, xardaşından Krikornunq, ermeni 
gatoğiqosnunq, xoltxası üsnə Aleksiosnunq, ulu brdosdradusnunq, 
urum cesarnınq kiyövününq, xaçan ki ketti  kün toğuşuna da edi 
Mampuesdiada, baş şəhərində Giligecvoc ulusununq, ermeni 
tvğankınında 614 [1165]” ............................................................ 170 
Zəngəzurlu vardapet Yəhya (Yovhannes) Sarğavağın  
tərtib etdiyi gecə duası.. .............................................................. 189 
Xoltxası Jovhannes Sarğavaq vartabedninq aytkanı............. 189 
Zəngəzurlu keşiş Yohannes Karneçinin tərtib etdiyi dualar….......193 
Johannes Karneçinininq aytkanı. “Xoltxa Biy Tenqridən”... 193 
Johannes Karneçinininq aytkanı. “Alğış Biy Krisdoska tum 
zamanпnda” ................................................................................ 195 
Johanes Karneçinınq aytkanı. “Xoltxa surp Asduacacingə 
xarşı”............................................................................................ 197 
Tekrar alğış ari qoys Mariam Asduacacingə xarşı ............... 198 
Alğış ari da haybatlı surp Xaçka  .......................................... 200 
Kecəgi alğış .......................................................................... 200 
Alğış kecəgə yatkan zamanındacan duşmannınq ağır yuxu 
salmax üçün adam üstünə ........................................................... 201 
Kecəgə, yatmax alnına alğış, surp Jovanes Karneçi 
vartabedninq aytkanı ................................................................... 201 
Yolçunlar üçün ..................................................................... 202 
Zəngəzurlu Krikor Nareğaçi və onun “Alğış xuvatlı 
xorxularına xarşı kecəninq” əsəri ............................................... 203 
Alğış xuvatlı xorxularına xarşı keçəninq Krikornunq 
Nareğaçininq.................................................................................... ......203 
Xristian məzmunlu didaktik hekayələr ................................ 204 

---

 
366 
Badmutiunu surp Keorknunq da skançeliki, xaysı ki ulu 
skançelik etiptir ........................................................................... 205 
30 kümüş üçün ki, Yuta sattı Krisdosnu 30 kümüşkə .......... 209 
Barğanı Apkar xannınq Yerusağemgə ulu cerüv bilə öc  
almağa cuhutlardan Krisdos üçün ............................................... 211 
Körüm körgəni surp Asduacacinninq ................................... 212 
Aytkanı Ohannes vartabedninq Erzinganli ögüt can sartın .. 220 
Uslu Xiqarnınq sözü, esi, axılı ............................................. 226 
12 illik Türk dövri təqvimi və albanlar  ................................ 237 
Egər ki kləsənq bilməgə ki, Günəş xaysı ketxoyadadır, tut 
əvəlbahardan ki, mardnınq 20-sidir, 2 kün eksik... ..................... 237 
Dövrümüzədək alban dilində yetişmiş bəzi dualar və  
müqəddəs kitablardan tərcümələr ............................................... 239 
Əhdi – Ətiq, Həzərət Daniyalın (ə) kitabı: 3: 26-45.  
Üç igitninq xoltxası, xaysı ki ot içinə Biy Tenqrini haybatlıy  
edilər. Alay ox biz də haybatlıyıx Biy Tenqrini  ......................... 239 
Əhdi – Ətiq, Həzərət Daniyalın (ə) kitabı: 52 - 57.  ............. 241 
Simeon xartnınq (Simeonun duası.  
Luka “İncil”i 2: 29 – 32) ............................................................. 241 
Atamız bizim ki köktəsən .................................................... 241 
Əhdi – Ətiq, Həzrət Davudun (ə) “Zəbur”undan bir parça .. 242 
Alğışı surp Asduacacingə (Luka “İncil”i 1: 46-55)  ............. 251 
Əhdi – Ətiq. Həzrət Musanın II kitabı (Çıxış). 15: 1-18  
Bu park çıxkanı üçün Movsesninq Mısırdan da Israyel  
oğlanları üçün alğış.....................................................................  252 
“Çıxış” 15: 19. Dənizdən keçiş ............................................ 253 
Əhdi – Ətiq. II Qanunlar kitabı 32: 1-21 Alğışı  
Movsesninq.................................................................................. 253 
Əhdi – Ətiq. İsayya 26: 9-21 Alğışı Esayi markareninq ...... 255 
Əhdi – Ətiq. Həzrət Yunusun (ə) kitabı: 3-10  
Alğışı Yovnan markareninq ........................................................ 256 
Əhdi Ətiq. Avvakum. 3: 1-19 Alğışı Ampağum  
markareninq ................................................................................. 257  
 

---

 
367
Əhdi – Ətiq. “Çıxış” 19: 25; 20:1-17; İkinci Qanunlar  
kitabı 5: 6-21 Tenqrininq 10 buyruxu, xaysı ki berdi Movseskə 
Sineağan tağda ............................................................................ 258 
Albandilli əlyazmalarının fonetik, leksik və qrammatik 
özəllikləri.. ................................................................................... 260 
Fonetika ................................................................................ 260 
Leksik tərkib ........................................................................ 261 
Sadə və düzəltmə isimlər ..................................................... 264 
İsmin qrammatik kateqoriyaları ........................................... 265 
Sifətin mənaca növləri ......................................................... 267 
Sadə, düzəltmə və mürəkkəb sifətlər ................................... 267 
Sifətin dərəcələri .................................................................. 268 
Say ........................................................................................ 269 
Əvəzlik ................................................................................. 270 
Zərf ....................................................................................... 270 
Fel ......................................................................................... 271 
Sadə, düzəltmə və mürəkkəb fellər ...................................... 272 
Felin qrammatik növləri ....................................................... 273 
Felin qrammatik kateqoriyaları ............................................ 274 
Felin zaman kateqoriyası ..................................................... 275 
Qoşma .................................................................................. 276 
Bağlayıcı .............................................................................. 277 
Ədat ...................................................................................... 278 
Alban dilinin qısa lüğəti ....................................................... 280 
Son söz əvəzi ........................................................................ 340 
Elm aləmində yanlış olaraq, “erməni qıpçaqcası” adı  
altında tanınan alban əlyazmalarına həsr edilmiş  
tədqiqat əsərlərinin siyahısı ........................................................ 348 
 
   

---

 
368 
 
 
 
 
 
Bəxtiyar Tuncay 
 
QAFQAZ  ALBANLARININ  
DİLİ VƏ ƏDƏBİYYATI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Чапа имзаланмышдыр: 01.12.2010 
Форматы 60х84 1/16  
Физики ч/в 23 
Тираjы  500 
 
 
«Ганун» няшрляр еви 
Бакы, АЗ 1102, Тбилиси прос., ЫЫ Алатава 9. 
Тел: [phone] 
Mobil: ([phone] 
е-маил: инфо@ганун.аз 
www.qanun.az