Microsoft Word maden jeolojisi doc

 

6 

   

Büyük  yataklar  için  ilk  sermaye  harcamalarının  yüksek  olmasına  ra

ğmen,  büyük 

günlük  üretim  miktarlı  cevherlerin  yı

ğın olarak ele alınması ile yapılan tasarruflar yardımıyla 

açık i

şletme, düşük tenörlü cevher kütlelerinin büyük ölçekli madencilikleri gibi bir eğilime yol 

açmı

ştır.  Cevherin  şekli  düzenli  ise  cevher  kütleleri,  düzensiz  şekillilere  göre  hele  özellikle 

bunlar  steril  zonlar  içeriyorsa,  daha  ucuza  i

şletilirler.  Bir  açık  işletme  ocağında  cevher 

kütlesinin 

şekli  ve  durumu,  madencilik  sırasında  atılması  gereken  malzemenin  (harfiyat)  ne 

kadar olaca

ğına karar verecektir. Bu atık malzeme-cevher veya hafriyat oranı olarak belirlenir. 

Atık malzeme sadece cevher kütlesi üzerindeki örtüyü de

ğil, aynı zamanda cevherin yanındaki 

ve  içindeki  atıkları  da  içerir.  Cevher  içindeki  ve  yanındaki  atıklar  basamak  olu

şturmada 

emniyetli bir 

şev elde etmek üzere kesilip çıkartılmalıdır. 

 

8-Cevherin Karakteri (Ore Character) : Bir gev

şek , taşlaşmamış sahil kumu yataklanmaları, 

kazıyarak  alma  yoluyla  daha  ucuza  i

şletilebilir  ve  kırılma  istemez.  Oysa  sert,  sıkı  cevher 

delinmeli, patlatılmalı ve kırılmalıdır. Sert kayaç madencilik faaliyetleri ile ili

şkili bir yön ise, 

bu  kayaçların  çökmeye  kar

şı  dayanımıdır.  Eğer  yan  kayaç  fazla  bir  şekilde  makaslanmış  ve 

kırıklanmı

ş ise bu kayaçlar daha zayıf olacaktır ve galeri çalışmalarında tavan desteklenmesi 

(tahkimatı) gerektirirler  ve açık i

şletmede basamaklarda az eğimli şevler isterler ki buda atık-

cevher oranını ters yönde etkiler.  

 

9- Sermaye Harcamaları (Cost of capital) : Büyük madencilik faaliyetleri enflasyon nedeniyle 

büyük  ilk  sermaye  yatırımları  düzeyine  ula

şmışlardır.  Örneğin  Güney  Avusturalya’daki  Big 

Roxby Down projesinin geli

şimi için Western Mining Corporation ve British Petroleum, 1200 

milyon  dolarlık  sermaye  yatırımına  gerek  olaca

ğını hesaplamışladır. Bu, birkaç şirketin kendi 

finans  kaynakları  ile  bir  madeni  geli

ştirmeye  muvaffak  olunabildiği  seviyeye  varmış  olması 

demektir. 

Şirketler  sermayeyi  bankalardan  veya  başka  yerlerden  almak  zorundadırlar  ki  bu 

sermaye faizi ile birlikte geri ödenebilsin. Bu nedenle madencilik faaliyetlerinde geri  kazanma 

;  vergi  ve  i

şletme payı ödemeleri, sermaye ve faizinin de geri ödenmesini içermeli ve şirket 

içinde  sermayelerini  yatırma  veya  olu

şturma  amacıyla  riske  atan  hissedarların  karlarını  da 

temin etmelidir. 

 

10-  Yer  (Location)  :  Co

ğrafik    faktörler  bir  cevher  kütlesinin  ekonomik  olup  olmayacağına 

karar verdirebilir. Yerle

şim merkezlerinden uzak yerlerde elektrik enerjisi, su şebekesi, yollar, 

evler, okullar, hastaneler v.b gibi imkanlar olmayabilir. Maden üretiminin ta

şıma harcamaları, 

bu  nedenle  i

şletmeye  engel  olacak  şekilde  yüksek  olabilir.  Ücretlerin  ise  kalifiye  işçileri 

cezbedecek kadar yüksek olması gerekmektedir.                  

  

11- Çevresel Dü

şünceler (Environmental Considerations): Madencilik çalışmaları madenlerin 

arama  safhasından  ba

şlayarak  işletilmesi  ve  ömrü  tamamlanan  madenin  doğaya  tekrar 

kazandırılması  evrelerine  kadar  çok  özenli,  dikkatli  ve  maliyeti  yüksek  çevre  koruma 

yatırımlarını içermelidir. 

 

12- Vergi (Taxation) : Açgözlü hükümetler o kadar çok vergi isterler ki madencilik 

şirketleri 

yeteri  kadar  kar  elde  edemezler.  Öte  yandan  bazı  hükümetler  madencilik  faaliyetlerinin  ilk 

yıllarında  vergi  almama  gibi  vergi  te

şvikleri  ile  madenlerin  geliştirilmesine  cesaret 

vermektedir. 1960’ larda 

Đrlanda Cumhuriyet’indeki bu vergi indirimleri madencilik şirketlerine 

madeni i

şletmede büyük bir teşvik unsuru oldular ve Đrlanda’ya oldukça fazla ekonomik kazanç 

getirdiler.  E

ğer bir şirket sadece bir tür maden işletiyorsa, o zaman hissedarların kar hisseleri 

kısmen sermayenin dönü

şü kısmını da temsil etmelidir. Đşletilmekte olan bir cevher kütlesi bir 

kere yok edilen kıymet olursa, bir gün ne cevher, ne maden, ne de ilerisi için gerekli para akı

şı 

---

 

7 

kalmaz. 

Şirket  yara  alır  ve  onun  hisselerinin  hiçbir  değeri  olmaz.  Bir  başka  değimle,  her 

madenin  sınırlı  bir  ömrü  vardır.  Bu  nedenle  o  maden  di

ğer  ticari  emtia  gibi 

de

ğerlendirilmemelidir. Eğer bir ülkenin vergi yapısı içinde bu tür bir gerçek yer alırsa, bu o 

ülkenin madencili

ğinde yatırıma bir teşvik olarak görülebilir. 

 

13- Politik Faktörler (Political Factors) :  Pek çok büyük madencilik 

şirketleri politik açıdan 

duraylı olmayan ülkelerde  yatırım yapmayacaklardır. Yetersiz veya hiç yapılmayan maddi dar 

bo

ğazların  giderilmeye  çalışılması  (kompensasyon)  ile  millileştirme  korkusu  belki  de  ana 

faktördür.  Millile

ştirme  yaşamış  ülkeler  genellikle  çok  az  gelişmiş  madencilik  endüstrilerine 

sahiptir.  Muhtemel  politik  karı

şıklık,  hükümetteki  çekişmeler  ve  dövizi  kontrol  altına  alma, 

belli ülkelerde yatırım için parasal risklerin çok fazla artmasında, birlikte davranabilirler. 

 

 

MADEN POTANS

ĐYELĐ (KAYNAKLARI) 

(MINERAL RESOURCES) 

           

  Maden  potansiyeli  ;  bir  madenin  toplam  miktarını  temsil  eder  ve  bu  genellikle  bir 

şirket  için  değil  tüm  ülke  için  hesaplanır.  Bunlar  ;  cevher  rezervlerinden,  bilinen  fakat 

ekonomik  olmayan  yataklar  ve  henüz  bulunmamı

ş  varsayımsal  yataklardan  oluşurlar.  Bir 

bölgenin  bulunmamı

ş  potansiyelinin  hesabı  benzer  jeolojisi  olan  iyi  araştırılmış  alanlarla    o 

bölgenin kar

şılaştırılması ile yapılabilir. 

            

Teorik  olarak  pek  çok    metalin  dünya  rezervleri  son  derece  büyüktür.  Bakırı  örnek  

alacak  olursak    %  0.1-  %0.3  Cu    tenörü  arasında  olan  büyük  kayaç  kütleleri  vardır.  Bu  tür 

yataklar içindeki toplam bakır miktarı muhtemelen görünür rezervlerin 10³ ile 10

4

 katına kadar 

çıkar.  Yine  de  bu  tür  materyalin  büyük  miktarları  günümüzde  metallerin  sonsuz  oldu

ğunu 

göstermez.  Tenör  dü

şük değerlere  yaklaştıkça, bir mineralojik limite (konsantrasyona) ulaşır. 

Bu sınırın altında bir element fiziksel olarak kazanılabilir bir mineral fazı olu

şmaz. 

 

 

 

JEOK

ĐMYASAL DÜŞÜNCELER 

 

 

Madencilik  endüstrisinde  metalleri  kendi  özel  isimleri  altında  gruplandırmak 

geleneksel olmu

ştur. Bunlar : 

 

a)

 

De

ğerli  (kıymetli)  metaller  (precious  metals)  :  Altın,  gümüş,  platin  grubu  mineralleri 

(PGM) 

b)

 

Demir  dı

şı  metaller  (nonferrous  metals)  :  Bakır,  kurşun,  çinko,  kalay,  alüminyum  (ilk 

dördü baz metaller (base metals) olarak bilinir) 

c)

 

Demir ve demir ala

şım metalleri (iron and ferroalloy metals)  : Demir, manganez, nikel, 

krom, molibden, volfram, vanadyum, kobalt 

d)

 

Az  bulunan  metaller  (minor  metals  and  related  nonmetals)  :  Antimon,  arsenik,  beril, 

bizmut, kadmiyum, magnezyum, cıva, nadir toprak elementleri, selen, tantal, tellür, titan, 

zirkon ve di

ğerleri 

e)

 

Radyoaktif metalleri (fissionable metals) : Uranyum, toryum, (radyum) 

 

Bir  cevherin  kütlesinin  olu

şması  için  ilgili  element  veya  elementler,  normal  kabuk 

de

ğerlerinden  oldukça  yüksek  bir  düzeyde  zenginleşmek  zorundadır.  Zenginleşme  derecesi 

konsantrasyon faktörü ve tipik de

ğerlerle ifade edilir. (Çizelge 1) 

---