Microsoft Word kapak doc Ankara üNİversitesi

 
20
oluşmaktadır. Birgili vd. (1975) tarafından tanımlanan Kızılırmak formasypnunun bir 
bölümüne karşılık gelen formasyon yer yer jips, anhidrit ara katmanları da içermektedir. 
 
 
Şekil 3.10 Bazaltlarda görülen akma ve soğuma yapıları 
 
Birimin çalışma alanında gözlenen bir başka üyesi olan Tahar ignimbritleri açık pembe 
renkli, sıkılaşmış ve çok sert değildir. Tekgöz ve Çiftgöz kaynak alanlarının kuzey ve 
güneyinde, Kızılırmak vadi yamaçlarında tipik topoğrafya sergileyen Tahar 
ignimbiritleri tüflerle ardalanmalıdır. 
 
3.2.3 Pliyosen Volkanitleri 
 
3.2.3.1 İncesu İgnimbritleri 
 
Bayramhacılı köyünün batısında Kıranaya Tepe ve Dağbaşı Tepe eteklerinde Ürgüp 
Formasyonu’na ait kaynaklaşmamış tüflerle ve Üst Pliyosen yaşlı bazaltlarla 
ardalanmalı olarak gözlenen birim sert, boşluklu ve iyi kaynaklaşmıştır (Şekil 3.11). 
Pasquare (1968) tarafından tanımlanmış olan birimde Innocenti et al. (1975) tarafıdan 
yapılan yaşlandırma çalışmalarında 3 ± 0,1 My değeri elde edilmiş, buna göre Üst 
Pliyosen yaşlı olduğu kabul edilmiştir. 

---

 
21
 
Şekil 3.11 İncesu ignimbiritlerinin arazi görünümü (Kuzeydoğuya bakış) 
 
3.2.3.2 Olivin / Piroksen Bazalt 
 
Bölgede yalnızca Bayramhacılı köyü civarında, Dağbaşı Tepe, Kaklıkboğazı Tepe ve 
Kırankaya Tepe civarında gözlenen birim, İncesu ignimbritleriyle ardalanmalı olarak 
yüksek düzlüklerde yayılmakta ve dik yamaçlarda son bulmaktadır (Şekil 3.12). 
 
Siyah renkli sert yapılı bazaltlar arazide yer yer sütunsal yapıda gözlenmektedir (Şekil 
13). Porfirik dokuya sahip olivin/piroksen bazaltlarda olivin, piroksen ve plijioklaz 
minerallerini makroskobik olarak görmek mümkündür. Kimi yerde bol miktarda gaz 
boşluğu da içeren birim stokiyobazalt özelliği kazanmakta (Şekil 3.14), yer yer bu gaz 
boşluklarında ikincil karbonat minerallerinin çökeldikleri gözlenmektedir. 
 
 
Şekil 3.12 Dağbaşı Tepe bazalt-ignimbrit geçişi 
DAĞBAŞI TEPE
Bazalt
İgnimbirit

---

 
22
 
Şekil 3.13 Pliyosen volkanitlerinin sütunsal yapısı 
 
 
Şekil 3.14 Bayramhacılı kuzeyinde gözlenen gaz boşluklu stokiyobazalt 
 
Birim, gerek oluşum sırasında gelişen soğuma ve akma yapılarınca kontrol edilen 
birincil, gerekse aktif tektonizma etkisiyle gelişen faylanmalar nedeniyle oluşan  ikincil 
kırık ve çatlaklar içermektedir (Şekil 3.15).  Birim kırıklı, çatlaklı kısımlarında ve fay 
zonlarında yoğun şekilde ayrışmıştır. Kaklıkboğazı tepe ve Karatarla mevkii civarında 
yapılan incelemede kırık hatları boyunca ayrışma ürünleri görülen birim karbonatlaşmış, 
silisleşmiş, çatlaklarında demirli manganlı çökeller oluşmuştur ve bu hatlar boyunca 
opal oluşumları gözlenmektedir (Şekil 3.16). 
 

---

 
23
Birimden alınan örnekler üzerinde yapılan K/Ar yaşlandırma çalışmaları sonucunda 
bulunan 2,0 ± 1,6 My ile birimin yaşının Üst Pliyosen olduğu saptanmıştır (Dönmez vd. 
2003).  
 
 
Şekil 3.15 Bayramhacılı kuzeyinde bazaltlarda görülen bol kırıklı, çatlaklı yapı 
 
 
Şekil 3.16 Kaklıkboğazı Tepe civarında bazaltlarda görülen yoğun ayrışma ve silis 
yumruları 
 
3.2.4 Kışladağ Formasyonu  
 
Bayramhacılı kuzeyinde görülen birim beyaz renkli, killi gölsel kireçtaşlarından 
oluşmaktadır. Dönmez vd. (2005) tarafından Üst Pliyosen yaşlı kabul edilen birim daha 
önce oluşanları uyumsuz olarak örtmektedir. 
Hidrotermal 
silis 
yumruları 

---

 
24
3.3 Kuvaterner 
 
Çalışma alanında güncel birimleri Kızılırmak vadi yamaçlarında görülen gevşek 
tutturulmuş çakıltaşı, kumtaşı istifi, akarsu yataklarında çökelmiş olan tutturulmamış 
çakıl, kum ve kilden oluşan alüvyon ve yükselti eteklerinde görülen yamaç molozu ve 
birikinti konilerinden oluşmaktadır.  
 
Bunun yanında sıcak su kaynak alanlarında çökelmiş olan, Bayramhacılı kaplıcasında 
çökelmeye devam eden (Şekil 3.17) ve eski sıcak kaynak noktalarını  işaret eden 
travertenler oluşmuştur. Özellikle Bayramhacılı ve Çiftgöz kaynak alanlarında geniş 
yayılım gösteren travertenler boşluklu ve çatlaklı yapıdadır (Şekil 3.18). Genellikle orta 
sertlikte olan birim Çiftgöz kaynak alanında çok kalın bir istif sunmaktadır. 
 
Çiftgöz kaynak alanındaki travertenlerin boşluklarında demirli, manganlı çökellere de 
rastlanmaktadır (Şekil 3.19).  
 
 
Şekil 3.17 Bayramhacılı kaplıcası boşalım alanında devam eden güncel traverten 
çökelimi 
 

---

 
25
 
Şekil 3.18 Bayramhacılı kaplıcası civarında oluşan travertenler 
 
 
Şekil 3.19 Çiftgöz kaynak alanında oluşan boşluklu ve demir-manganlı travertenler 
 
 
 

---

 
26
4. JEODİNAMİK EVRİM 
  
Alp-Himayala kuşağında yer alan Anadolu levhası Mesozoyik-Tersiyer dönemi 
boyunca K-G yönlü sıkışmaya maruz kalmıştır (Şengör ve Yılmaz, 1981). Orta-Üst 
Miyosen’de Arap levhasının kuzeye hareketinden kaynaklanan Anadolu levhasında 
sıkışmalı rejimin etkin olduğu neotektonik dönem başlamıştır. Bu rejimin kontrolünde 
oluşan önemli yapılar Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ), Doğu Anadolu Fay Zonu 
(DAFZ), Orta Anadolu Fay Zonu (OAFZ), Batı Anadolu Genişleme Bölgesi (BAGB), 
Bitlis Kenet Kuşağı ve Tuz Gölü Fay Zonu (TFZ)’dur (Şekil 4.1). 
 
Anadolu bloğunun kuzey sınırını Kuzey Anadolu Fay Zonu, doğusunu Doğu Anadolu 
Fay Zonu, Bitlis Kenet Kuşağı ve Güneybatı Ege Hendeği güney sınırını 
oluşturmaktadır. Sıkışmalı rejim etkisindeki Anadolu bloğunun devam eden 
yakınlaşmaya bağlı olarak batıya doğru kaçışı sonucu bölgede Şengör (1980) tarafından 
tanımlanan Ege Graben Sistemi, Orta Anadolu Ova Bölgesi ve Doğu Anadolu Büzülme 
Bölgesi gelişmiş ve tektonik etkilere bağlı olarak bu bölgelerde bir çok havza ile 
yükseltiler gelişmiş ve çok çeşitli kayaç toplulukları oluşmuştur (Şekil 4.1).  
 
Çalışma alanının bulunduğu Orta Anadolu Ova Bölgesi kuzeyinden Kuzey Anadolu Fay 
Zonu, doğusundan Doğu Anadolu Fay Zonu, batısıdan Tuz Gölü Fay Zonu ve 
güneyinden Toros kuşağı ile sınırlanmıştır.  Anadolu bloğunun batıya kaçışının doğu 
sınırını oluşturan bölgede hem Avrasya ve Arap plakalarının yakınlaşması sonucu 
oluşan sıkışmalı rejimin etkileri  gözlenmektedir (Şengör 1980). Bu tektonik hareketler 
sonucu neotektonik dönemde genel olarak sıkışma-gerilme türü rejim denetimindeki 
bölgede doğrultu atımlı faylar da karakteristiktir (Koçyğit and Erol 2001) (Şekil 4.2). 
 
Arap ve Anadolu plakalarının yakınlaşmasıyla oluşan sıkışmalı rejim tarafından 
oluşturulan doğrultu atımlı sağ yanal Tuz Gölü ve sol yanal Orta Anadolu Fay Zonları 
Neojen-Kuvaterner havzaların gelişimini ve bu havzalardaki yapısal unsurları kontrol 
etmektedir (Şekil 4.2). 
 

---