Microsoft Word Dissertasiya M?h?mm?dli Nicat docx
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
46
Müəssisəyə məxsus olan əsas vəsaitlərin satışı və sairə xaric olmaları (mənvi, silinməsi, əvəsiz olaraq verilməsi və s.) əməliyyatları haqqında məlumatlar və. onların satışından maliyyə nəticələrini müəyyənləşdirmək üçün “Əsas vəsaitlərin satışi və sair ;xaric olmaları” hesabı müəyyən olunmuşdur. “Əsas vəsaitlərin satışı və sair xaricolmaları” hesabının debetində xaric olmuş əsas vəsaitlərin ilk dəyəri, həmçinin əsas vəsaitlərin xaricolunması (binaların, qurğuların və avadanlıqların sökülməsi və s.) ilə əlaqədar xərclər də əks etdirilir. “Əsas vəsaitləin satışı və sair xaricolmaları” hesabının kreditində xaric olunmuş əsas vəsait obyektlərinə xaricolma vaxtınadək hesablanmış köhnəlmə məbləği, əmlakın satışından əldə edilən pul məbləği və onun silinməsi lə əlaqədar mümkün istifadə yaxud satış qiymətləri ilə daxil olmuş material qiymətlilərin dəyəri əks etdirilir. Əmlakın satılmasından əldə edilən pul məbləği yeni satılan əsas vəsaitlər üçün müəssisəyə çatası məbləğ “Əsas vəsaitlərin satışı və sair xaricolmalar” hesabının kreditində “Müxtəlif debitor və kreditorlarla hesablaşmalar” hesabının debetində əks etdirilir. “Əsas vəsaitlərin satışı və sair xaricolmalar” hesabı üzrə debet (zərər), yaxud kredit (gəlir) qalığı cari hesabat dövründə “Mənfəət və zərər” hesabına, əvəzsiz olaraq verilməsi hallarında isə müəssisənin xüsusi vəsaitlərini uçota alan hesablara silinir. Qeyri-satış əməliyyatlarından daxil olan vəsaitlərin mühasibat uçotunda düzgün əks olunmasını müəyyən etmək üçün “Mənfəət və zərər” hesabının dövriyyə məbləqləri yoxlamalıdır. Auditor xatırlamalıdır ki, qeyri-satış əməliyyatları üzrə mənfəət birgə fəaliyyətdə əldə olunan mənfəət, valyuta əməliyyatları üzrə məzənnə fərqindən gəlir, əmlakın kirayəyə verilməsindən, cərimələr və digər iddialar daxil olan mənfəətlər, tələb olunmayan kreditor borcları vaxtı keçmiş depozitlərdən daxil olan vəsaitlər və sair daxildir. 47
Auditor mənfəətin formalaşması əməliyyatlarının yoxlamasının sonunda hesablar üzrə müxabirləşmələrin düzgün sxema üzrə aparılmasını müəyyənləşdir- məlidir. Müəssisənin son maliyyə nəticəsinin formalaşmasına dair informasiyalar “Mənfəət və zərər” hesabında əks olunur. Bu hesabın debetində müəssisənin zərərləri, kreditində isə mənfəəti əks etdirilir. Hesabın debet və kredit dövriyyələrinin müqayisəsi hesabat dövrünün son maliyyə nəticəsini göstərir.
Auditor mənfəətinin təyinatı üzrə istifadə olunmasını Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi, respublika hökümətinin normativ sənədləri, Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi və müəssisənin təsis edici sənədləri əsasında aparılır. Müəssisələrdə hesabat dövrünün balans mənfəəti (zərəri) və onun istifadəsi balansda ayrıca əks etdirilir. Balansın pasivində alınmış mənfəət və onun avans olaraq istifadəsi, bölüşdürülməmiş mənfəət, balansın aktivində isə faktiki alınmış zərər göstərilir. Balansın yekununa ancaq hesabat ilinin və keçmiş illərin ödənilməmiş zərəri və bölüşdürülməmiş mənfəəti daxil edilir. Bütün bu prosseslər Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin 2006-ci il 18 aprel tarixli -38 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmiş milli hesablar planına əsasən həyata keçirilir. Bu maliyyə hesabatının səkkizinci - Mənfəətlər zərərlər bölməsində göstərilir. Həmin hesablar planı aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir. Maliyyə
hesabatının böməsi
Maliyyə hesabatının maddəsi Hesabın
nömrəsi Subhesablar Digər subhesablar Hesabın adı 8 MƏNFƏƏTLƏR (ZƏRƏRLƏR) 80
Ümumi mənfəət (zərər)
801
Ümumi mənfəət (zərər)
81
Asılı və
birgə müəssisələrin mənfəətlərində (zərərlərində) pay
Asılı və birgə
müəssisələrin 48
mənfəətlərində (zərərlərində) pay
Hesabat ilinin mənfəətinın həmin il ərzində istifadə olunması haqqında məlumatları ümumiləşdirmək üçün mühasibat uçotu hesablar planında “Mənfəətin istifadəsi” hesabı nəzərdə tutulmuşdur. Hesabat ilinin sonunda illik mühasibat hesabının tərtib edilən dövrdə bu hesab bağlanır. Yəni “Mənfəətin istifadəsi” hesabında toplanmış məbləğlər dekabr ayının sonunda həmin hesabın krediti üzrə yekun yazılışları aparılmaqla “Mənfəət və zərər” hesabının debetinə silinir. Auditor yoxlama apararkən əldə olunmuş mənfəətin istifadəsi ilə əlaqədar olaraq Baş Kitabda, jurnal-orderlərdə, digər mühasibat uçotu yazılışlarında olan informasiyaları araşdırıb, təhlil etməklə yanaşı “Maliyyə nəticələri və onların istifadəsi haqqında hesabat” göstəricilərindən istifadə etməlidir. Xüsusilə mənfə- ətdən büdcəyə ayırmalardan sonra ehtiyat kapital və fondlarına, yığının fonduna, isıehlak fonduna xeyriyyə məqsədlərinə və digər məqsədlərə ayırmaların mövcud qanunvericiliyə uyğun müəyyən olunmasına diqqət verilməlidir. Nəzərə alınmalıdır ki, büdcəyə vergilərlə əlaqədar olan ödəmələrin tə’min etdikdən sonra qalan mənfəət məbləğinin, əgər təsisedici sənədlərdə digər ayırmalar nəzərdə tutulmamışsa, müəssisələr mənfəətin istifadə olunması təyinatını özləri müəyyən ediriər. Hesabat ilinin bölüşdürülməmiş mənfəətinin məbləği “Mənfəət və zərər” hesabı ilə müxbirləşdirilməklə, dekabrın yekun dövrüyyələri ilə “Bölüşdürülməmiş mənfəət (ödənilməmiş zərər)” hesabının kreditinə sliinir. Hesabat ilinin zərər məbləği “Mənfəət və zərər” hesabı ilə müxbirləşdirilməklə, dekabrın yekun dövrüyyələri ilə “Böiüşdürülmüş mənfəət (ödənilməmiş zərər)” hesabının debetinə silinir. Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|