Microsoft Word dissertasiya docx

74
 
-
 
MDB-nin 2020-ci ilə qədər dövr üçün iqtisadi inkişaf strategiyası; 
-
 
MDB-nin  2020-ci  ilə  qədər  dövr  üçün  iqtisadi  inkişaf  strategiyasının 
birinci mərhələsinin (2009-2011-ci illər) həyata keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planı; 
-
 
2003-2010-cu  illərdə  iqtisadi  sahədə  MDB-yə  üzv  dövlətlər  arasında 
ə
məkdaşlığın səmərəliliyinin artırılması və inkişafına yönəlmiş tədbirlərin  cra Planı; 
-
 
MDB-yə  üzv  dövlətlər  arasında  ticarət-iqtisadi  əlaqələri,  sosial-iqtisadi 
vəziyyəti əks etdirən, eyni zamanda inkişaf perspektivləri haqqında illik məcmuələr.
73
 
Hal-hazırda, MDB çərçivəsində azad ticarət zonası haqqında saziş layihəsinin 
razılanmasına dair danışıqlar aparılmaqdadır. 
Qeyd  olunan  sənədlərə  uyğun  olaraq,  Azərbaycanda  müxtəlif tədbirlər həyata 
keçirilir,  zəruri  məlumatlar  tərtib  olunur.  20  noyabr  2009-cu  il  tarixində  “Müstəqil 
Dövlətlər  Birliyində  malın  mənşə  ölkəsinin  müəyyən  edilməsi  qaydaları  haqqında 
Saziş” imzalanmışdır.
74
 
Azərbaycanın  üzv  olduğu  inteqrasiya  birliklərindən  biri  də  Avropa  Birliyidir
 
(European Union)
. Azərbaycan ilə Avropa  ttifaqı arasında hərtərəfli münasibətlərin 
hüquqi əsasını 22 aprel 1996-cı ildə Lüksemburq şəhərində imzalanmış “Bir tərəfdən 
Avropa  Birliyi  və  ona  üzv  olan  dövlətlər,  digər  tərəfdən  Azərbaycan  Respublikası 
arasında  Tərəfdaşlıq  və  Əməkdaşlıq  Sazişi”  (TƏS)  təşkil  edir.  TƏS  Azərbaycan  və 
Avropa  ttifaqı  arasında  əməkdaşlığın  bütün  mümkün,  xüsusilə  də  siyasi  və  ticari 
sahələrini əhatə edir. TƏS Azərbaycan və Avropa  ttifaqı arasında hərbi sahəni əhatə 
etməyən bütün növ əməkdaşlıq formalarının çərçivələrini müəyyən edir. Sazişin əsas 
məqsədlərindən  biri  də  Azərbaycan  qanunvericiliyinin  Avropa  hüquq  sisteminə 
uyğunlaşdırılmasından ibarətdir. 
TƏS-in  2009-cu ildə  müddətinin bitməsini  nəzərə  alaraq  2010-cu  ilin  16  iyul 
tarixində  Avropa  ttifaqı  və  Azərbaycan  Respublikası  arasında  yeni  Assosiasiya 
Sazişinin  imzalanması  üzrə  danışıqlar  başlamışdır.  Bunun  üçün  4  işçi  qrup 
                                                            
73
 Мамед-заде Наргиз Сабир кызы, «Взаимоотношения Азербайджанской Республики со славянскими странами 
СНГ
 и восточной Европы», Баку, 2006 
74
 Mənbə:  Azərbaycan  Respublikası  Dövlət  Statistika  Komitəsinin  rəsmi  internet  saytı: 
http://www.azstat.org
; 
www.azstat.org 

---

75
 
yaradılmış,  bunlardan  ikisində  Xarici  şlər  Naziriliyi,  digər  ikisində  isə  qtisadi 
nkişaf Nazirliyi əlaqələndirici kimi çıxış edir.
75
 
1992-2006-cı  illər  arasında  Avropa  ttifaqının  TAC S  Proqramı,  Fövqəladə 
Yardım  Proqramı,  ECHO  Humanitar  təşkilatı,  FEOGA  Ərzaq  Yardımı  Proqramı, 
Ə
rzaq  Təhlükəsizliyi  Proqramı,  Bərpa  Proqramı,  Fövqəladə  Humanitar  Yardım 
Proqramı çərçivəsində Azərbaycanda müxtəlif layihələr həyata keçirilmişdir. 
Azərbaycanın  Avropa  Qonşuluq  Siyasəti  ilə  bağlı  fəaliyyəti  davam  etdirilir. 
Belə  ki,  2007-2010-cu  illərdə  Avropa  Qonşuluq  Proqramı  (AQP)  çərçivəsində 
Avropa  ttifaqı  ilə  Azərbaycan  arasında  Fəaliyyət  Planı  (2006-cı  ildə  imzalanmış) 
həyata keçirilməkdədir. 
Avropa  ttifaqı tərəfindən yeni “Şərq Tərəfdaşlığı” təşəbbüsü irəli sürülmüşdür. 
Bu təşəbbüsə əsasən, Avropa  ttifaqı 2013-cü ilə kimi 6 ölkəyə (Azərbaycan, Belarus, 
Moldova,  Ukrayna,  Gürcüstan  və  Ermənistan)  600  milyon  avro  məbləğində  yardım 
göstərmişdir. 
 
“Şərq Tərəfdaşlığı” təşəbbüsü çərçivəsində 3 əsas məqsəd var: 
• 
Hərtərəfli  nstitusional Quruculuq proqramları; 
• 
Tərəfdaş  ölkələr  arasındakı  iqtisadi  qeyri-bərabərliyin  və  ölkələr 
daxilində  sosial  qeyri-bərabərliyin  aradan  qaldırılması  üçün  Pilot  Regional  nkişaf 
Proqramları. 
Hazırda  Hərtərəfli  nstitusional  Quruculuq  proqramlarının  həyata  keçirilməsi 
mexanizmlərinin və ölkə üzrə əlaqələndiricinin müəyyən edilməsi üzrə işlər aparılır. 
Həmçinin,  Azərbaycan  dövlətlərarası  (regional)  proqramlarda  iştirak  edir  –  bunlar 
NOQEYT və TRASEKA proqramlarıdır. 
NOQEYT  -  Avropa  Komissiyası  tərəfindən  neft  və  qaz  tədarükünün  idarə 
edilməsinə  yardım  göstərən  A -nın  texniki  yardım  proqramıdır.  Proqramın  məqsədi 
regional  neft  və  qaz  boru  kəmərləri  sistemlərinin,  infrastrukturunun  bərpa  edilməsi, 
müasirləşdirilməsi üzrə səylərə dəstək göstərilməsindən ibarətdir. 
                                                            
75
 “Azərbaycan Respublikası ilə Avropa  ttifaqı arasında Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi”, elmi məqalə, Azərbaycan 
Respublikası Xarici  şlər Nazirliyinin rəsmi internet saytı / http://mfa.gov.az/?options=content&id=566 

---

76
 
TRASEKA  –  “Yeni  pək  Yolu”  adlandırılan  Avropa-Qafqaz-Asiya  nəqliyyat 
dəhlizi  Mərkəzi  Asiya,  Qafqaz  və  Avropa  arasında  nəqliyyat  əlaqələrini  inkişaf 
etdirən  proqramdır.  TRASEKA-nın  məqsədi  hazırda  mövcud  olan  yollara  əlavə 
olaraq, Avropadan Qara dənizə və Qafqaz vasitəsi ilə Mərkəzi Asiyaya ən tez və ən 
ucuz  ikitərəfli  yolun  yaradılmasından  ibarətdir.  1998-ci  ildə  TRASEKA  üzrə  Əsas 
Çoxtərəfli  Saziş  imzalanmışdır.  Azərbaycan  bu  layihədə  A -nın  əsas  tərəfdaşıdır. 
2000-ci  ildən  etibarən  TRASEKA  Hökumətlərarası  Komissiyanın  Katibliyi  Bakıda 
yerləşir. 
Ümumilikdə isə Azərbaycanın ilə AB ticarət əlaqələrinin təxminən 90%-i AB 
liderlərinin  (Böyük  Britaniya,  Almaniya,  taliya  və  Fransa)  və  ya  başqa  sözlə 
“dördlüyün” payına düşür.
76
 
Azərbaycan həmçinin GUAM (Demokratiya və  qtisadi  nkişaf üzrə Təşkilat
  – 
Organization  for  Democracy  and  Economic  Development
)  üzvüdür.  Təşkilatın  əsas 
məqsədləri  demokratik  dəyərlərin  tanınması,  qanunun  aliliyinin,  insan  hüquqlarının 
və  davamlı  inkişafın  təmin  olunması,  ümumi  təhlükəsizlik  mühitinin  yaradılması 
üçün  Avropaya  inteqrasiyanın  dərinləşməsi,  həmçinin  iqtisadi  və  humanitar 
ə
məkdaşlığın genişləndirilməsi müasir Azərbaycan üçün aktualdır. 
Bu  gün  GUAM  çərçivəsində  ən  prioritet  fəaliyyət  istiqamətləri  arasında 
“Ticarət və nəql etməyə yardım və azad ticarət zonasının fəaliyyəti haqqında” sənəd 
layihəsinin  yerinə  yetirilməsi  hesab  olunur.  Bu  sənədin  icrasının  nəticələri  2007-ci 
ilin  18-19  iyun  tarixlərində  Bakıda  keçirilmiş  GUAM-ın  Zirvə  Toplantısında 
müzakirə olunmuşdur. 
2013-cü ilin 12 ayı ərzində GUAM dövlətlərinin Azərbaycan Respublikasının 
xarici  ticarət  dövriyyəsindəki  payı  6,36%,  o  cümlədən  idxalda  8,61%,  ixracda  isə 
5,71% təşkil etmişdir.
77
 
Azərbaycanın  daxil оlduğu  regiоnal  iqtisadi  təşkilatlardan  biri  də  Qara  Dəniz 
qtisadi  Əməkdaşlıq  Təşkilatıdır
 
(
Organization  of  the  Black  Sea  Economic 
Cooperation)
.  Dünya  əhalisinin  6%-i,  ərazisinin  5,23%-i  Q ƏT-nın  payına  düşür. 
                                                            
76
Elşən  Məmmədov,  “Azərbaycan  və  Avropa  ttifaqı:  sülh  və  rifah  naminə  əməkdaşlıq”,  elmi  məqalə  / 
http://azerinfo.eu/old/az/index.php?option=com_content&view=article&id=285:azrbaycan-v-avropa-ttifaq-suelh-v-
rifah-namin-mkdalq&catid=1:latest-news  
77
 Пузакова Е. П., “Международные экономические отношения”, Ростов-на-Дону: ИЦ «МарТ», 2000 

---