Bilimsel Eksen-Sicientific Axis-Научный Меридиан/Yıl-Year-Год 2017/Sayı-Number-Число 20
12
1976 yılında yayımlanan bu makalemizin başında yer alan birkaç cümleyi
burada aktarmak istiyorum:
“Türk folkloru hakkında yabancı dillerde yapılan neşriyat ile ilgili hiçbir
bibliyografya yoktur. Ancak, üzerinde çalışılan konu ile ilgili olarak Türkçe
kaynaklara da yer veren kitap sonu bibliyografyaları vardır. Karışık olarak verilen
müstakil bibliyografyalardan en eskisi … W. D. Preston’un makalesidir.” (s. 209)
W. D. Preston’un yazısını künyesi şöyledir: “A Preliminary Bibliography of
Turkish Folkloru”, Journal of American Folklore, 58 (229), Temmuz-Eylül 1945,
245-251.
Bu makalemden birkaç yıl sonra yayımlanan bir ‘seçme kaynakça’da bizden
büyük ölçüde yararlanılmakla birlikte adımıza yer verilmemiştir. Daha ilk kaynağın
alınmasında görülen yanlışlık veya cehalet bu işin nasıl kotarıldığını göstermekte-
dir. Burada o makalenin yer aldığı kitabın ve devşiricinin adını vermeyeceğiz. Ger-
çek masal araştırıcıları bu adın kime ait olduğunu bulacaklardır. Ancak alanımızda
o adı taşıyan bir ‘uzman’a rastlanılamamıştır. Acaba takma ad olabilir mi? Tahsin
Yıldırım’ın Edebiyatımızda Müstear İsimler (İstanbul 2016) adlı, alanının en kap-
samlı kitabında böyle bir ada yer verilmemiştir. Demek ki bu ad, bir defa kullanılıp
atılan bir takma ad imiş!
Beyaz Erzurum’umuzla ilgili yayınlarıma gelince… Bunları aşağıda yıllarına
göre bulacaksınız. ‘Az’ diyeniniz de olacak, ‘Başkaları ne yapmış ki?’ diyenleriniz
de. Bu yazı, başkalarıyla kıyaslamamız üzerine kurulmamıştır. Bakalım, askerlik
görevi, doktora çalışmaları, yurt dışı incelemeleri, yıllık izinler çıkarılsa bile fiilen
18 yıl kaldığım bu şehre borcumuzu ödemeye çalışacağız.
1981 yılında Erzurum Radyosu için pek çok program hazırlamıştım. Bunlar;
Bölgemizden Yetişenler, Köy Odalarımızdan, vb. adları taşıyordu. İlkinde Erzu-
rum’un doğusu, batısı ve kuzeyinde yetişen ünlüler dile getirilmişti. İkincisinde ise
köylere gidilmiş, evlerde ve ocak başlarında derlemeler yapılmıştı. Hatırlayabildi-
ğim köylerden biri, o yılların Avrupa grekoromen sitilde 79 kiloda şampiyon olan
Reşit Karabacak’ın köyü Aktaş ile Ilıca’nın ötelerinde bir yerde bulunan Ocak
köyü idi. Bu sonuncu köye gittiğim gün, ovada beyazın dışında bir renk görünmü-
yordu. Yer yer köy yolunu kaybettiğimiz de oluyordu. Derleme yaptığımız mekân
iki katlı idi. Biz üst katta işimizi yaparken alt katta da büyükbaş hayvanlar yemleri-
ni yiyor, bizlere de ısı sağlıyordu. Akşama doğru geç vakitte Erzurum’a dönüşü-
müz ise ayrı bir macera idi. Bu köyümüzle ilgili olarak daha sonraki yıllarda Nimet
adlı bir hanım öğrencimiz de bitirme tezi hazırlamıştı.
Bu radyo programlarının hepsinin metinleri elimizin altında olup, ne acıdır ki,
zaman ayırıp yayımlamayı başaramadık. Ayrıca, Konya’nın ilk televizyonlarının
birinde üç ay boyunca eşimle birlikte yürüttüğümüz Kültürümüzden Damlalar adlı
dizimizin metinleri de gün ışığına çıkacakları zamanı bekliyor.
Elbette Erzurum’la ilgili halk kültürü ürünlerinin bazıları öğrencilerimizin der-
leme, ödev ve tezlerinden yararlanılarak buraya alınmıştır. Alınan her bilginin, üç
satır bile olsa, yayımlandıkları yerlerde tam künyeleri gösterilmiştir. Burada, bütün
Bilimsel Eksen-Sicientific Axis-Научный Меридиан/Yıl-Year-Год 2017/Sayı-Number-Число 20
13
bu ek bilgilerin alınması bibliyografya tekniğine uygun düşmeyeceği için sadece
hatırlatmakla yetinilmiştir.
Erzurumlu Behçet Mahir’in anlattıklarından olan iki ciltlik hikâye külliyatı Er-
zurum için yaptığımız hizmetlerin başında gelmektedir. İlimizin adıyla özdeşleşen
meddahımız hakkında Amerika Birleşik Devletleri’nde de bir kitabın yayımlandı-
ğını ilgililere hatırlatmak isteriz: A Turkish Folktale: The Art of Behçet Mahir (ed.
Warren S. Walker), 1996, 136 s, ciltli. Yazımızın gönderilmesi aşamasında elimize
ulaşan, Behçet Mahir ile ilgili bir küçük kitabı da hatırlatmak isteriz. Atatürk Üni-
versitesi Rektörlüğü’nce hazırlanması planlanan Erzurum’un Yüzleri adlı dizinin
Behçet Mahir adını taşıyanı Üniversitenin 1133 numaralı yayını olarak ortaya ko-
nuldu. 48 sayfalık olan bu kitap, artık ülkemizde Behçet Mahir Uzmanı olarak bili-
nen öğrencim Prof. Dr. Ali Berat Alptekin tarafından hazırlanmıştır.
Bizim üzerinde daha çok durduğumuz konuları ise; efsaneler, âşıklar, âşık bay-
ramları, bilmeceler ve gelenekler oluşturmaktadır. Ayrıca yıllarca dile getirdiğimiz
Erzurum sevgisi ve hasreti de pek çok yazımızda birer hatıra boyutunda sunulmuş-
tur.
Bazı yazlarımız veya kitap bölümlerimiz daha sonra başka kaynaklara da alın-
mıştır. Bu alıntılamaları da ilgili yazımızın hemen altında dikkatlerinize sunmak
istedik. Böylece birinci kaynağa ulaşılamaması durumunda ikinci kaynağa ulaşıl-
ması düşünülmüştür.
Keşke daha çoğunu yazabilseydim…
*****
Aşağıda, 60’ı basılı 62 kaynak yayın tarihlerine göre sıralanmış olarak veril-
miştir. Farklı alanla ilgili olup da içinde Erzurum ile ilgili yazı veya derlememin
bulunduğu kaynaklar da buraya alınmıştır.
1970
1) “Bilmecelerimiz ve Dört Mısradan Kurulu Erzurum Bilmeceleri”, Atatürk
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, 1 (l), Ekim 1970, 55-63
1973
2) “Beyitlerden Kurulu Erzurum Bilmeceleri”, Türk Kültürü, 11 (125), Mart
1973, 274-282.
3) “Erzurumlu ve Karslı Âşıkların Diliyle Âşık Veysel”, Sivas Folkloru, 6
(62), Mart 1973, 3-5.
1974
4) “Doğu Anadolu'da Masal Anlatma Geleneği”, Karseli, 10 (114-115-116-
117), Şubat Mart-Nisan-Mayıs 1974, 26-28.
a) Masal Araştırmaları, Ankara 1999, 134-138.
5) “Doğu Anadolu'da Âşık Karşılaşmaları II”, Karseli, 10 (118-119-120),
Haziran -Temmuz - Ağustos 1974. 13-14.
Dostları ilə paylaş: |