Мцгяддимя

Aytən Quliyeva

 

 

30 

sir Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi olan Ana-

rın böyük rolu, əhəmiyyəti və mövqeyi olmuşdur. Anarın yara-

dıcılığa  gəldiyi  dövr  50-ci  illərin  sonu  60-cı  illərin  əvvəllərinə 

təsadüf  edir.  Onun  əsərlərində,  xüsusən,  hekayələrində  insan 

psixo

logiyasına, onun daxili dünyasına, düşüncələrinə nüfuz et-

mək qabiliyyəti hər bir zövqlü oxucunu heyran qoyur. Yazıçının 

da

xilindən  gələn  mənəvi  saflıq  onun  bir  çox  qəhrəmanının  da-

xili keyfiyyətinə çevrilir, sevilməsinə, uzun illər yaddaşlarda ya-

şamasına  səbəb  olur.  Anarın  hekayələrindən  həyatın  ətri  duyu-

lur, ayrı-ayrı fərdlərin, qrupların, zümrələrin cəmiyyətdəki yeri, 

möv

qeyi görünür. Mövzu rəngarəngliyinə baxmayaraq, sənətka-

rımızın,  demək  olar  ki,  bütün  əsərlərində  insanın  daxili  aləmi 

əsas diqqət mərkəzindədir. 

Sevilən sənətkarımız ədəbi fəaliyyətə hekayə ilə başlamışdır. 

O, ilk hekayələrini çox kiçik yaşlarında qələmə almışdır.  Lakin 

ya

zıçı bu hekayələrini yazdığı dövrdə yox, bundan çox illər son-

ra “58-

ci ilin üç sandıq hekayəsi” adı altında “Azərbaycan” jur-

na

lına çapa vermişdir. Buraya “Ürəyim ağrıyır”, “İztirabın vic-

da

nı”,  “Nisbət  nəzəriyyəsi”  daxildir.  Hekayələr  istedadlı  şairi-

miz Vaqif Cəbrayılzadəyə ithaf edilmişdir. Anar bu əsərlərin ya-

zılma  tarixi  haqqında  yazır:  “13-14  yaşlarımdan  yazı-pozuyla 

məşğul  olurdum,  amma  cızma-qaralarımı  üzə  çıxarmağa  həvəs 

gös

tərmirdim.  Anam  hərədən  zarafatla  mənə:  “Bəsdir,  sandıq 

ədəbiyyatı yaratdın”,- deyirdi... 

Bəzən bizim Azərbaycan yazıçılarını qınayırlar ki, necə olub 

ha

mınız  nə  yazıbsınızsa  hamısını  çap  etmisiniz?  Rus  yazıçıları 

ki

mi sizin də o dövrlər nəşr oluna bilməyəcək və yalnız indi üzə 

çıxarıla biləcək əsərləriniz yoxdurmu? Ədəbi “sandığımdan” çı-

xa

rıb çapa verdiyim bu üç hekayə həmin suala—irada cavab de-

yil

sə  də,  hər  halda  Stalin  dövründən  sonra  ədəbiyyata  gələn 

gənclərin o vaxtkı duyğu-düşüncələrini az, ya çox dərəcədə əks 

et

dirən sənəddir, zamanın sənədi və buna görə də bəlkə müəy-

yən marağa səbəb olar” (12,4). Bu fikirlərdən açıq-aşkar görü-

nür ki, müəllif ilk hekayələrinə çox təvazökar mövqedən yanaş-

---