MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 363
üzrə təlimin maliyyələşdirilməsinin zəruriliyini, həmçinin tələbələrin işə düzəlməsi məsələlərinə də toxunmuşdu.
O da təşviş doğurur ki, ölkələrin iqtisadi inkişafındakı fərqlər «beyin axını» kimi neqativ meyilin yaranmasına gətirib çıxarır. Bu, inkişaf etməkdə olan və keçid dövrü ölkələri üçün çox mənfi prosesdir. Məsələ ondadır ki, inkişaf etmiş ölkələr məqsədyönlü miqrasiya siyasəti yürüdərək, getdikcə daha sərfəli şərtlər təklif edirlər. Odur ki, dünya ali təhsil sisteminə inteqrasiya edərkən bu prosesin həm müsbət, həm də mənfi cəhətlərini nəzərə almaq zəruridir. Beynəlxalq əməkdaşlıq ali təhsilin məzmun və səviyyəsinin iqtisadiyyatın tələbatlarına uyğunluğu, müxtəlif ölkələrdə mütəxəssis hazırlığının səviyyəsinin bərabərləşdirilməsi, bu sahədə tərəfdaşlığın möhkəmləndirilməsi kimi aktual məsələlərin həllinə yardımçı olur. Bununla yanaşı, o həm də «beyin axını»nın qarşısını almalıdır. Onun ən mühüm vəzifələrindən biri isə məhz milli iqtisadiyyat üçün ixtisaslı kadrlar hazırlanması olmalıdır. İndi bu məsələ son dərəcə aktualdır. Azərbaycanda bu istiqamətdə ciddi addımlar atılır. İlk növbədə, ölkə rəhbərliyi son illər ərzində yeni iş yerlərinin açılması üçün məqsədyönlü iş aparır. Elm və təhsildə əmək şəraitinin və maddi-texniki təminatın yaxşılaşdırılmasına xüsusi diqqət yetirilir. Bu sahələrin işçilərinin əmək haqlarının demək olar ki, hər il artırılması artıq yaxşı bir ənənəyə çevrilmişdir. Dövlət proqramı üzrə dünyanın aparıcı ali məktəblərində təhsil almış gənc mütəxəssislərə xüsusi diqqət yetirilir.
Sirr deyil ki, ali məktəblərdə elmin zəif maliyyələşdirilməsi akademik elmlə universitet elmi arasında uçurum yaradır. Məsələnin köklü həlli kompleks tədbirlər görülməsindədir. Maliyyələşdirilmənin artırılması ilə yanaşı,
tədris-elm komplekslərinin formalaşdırılması, aparıcı alim və mütəxəssislərin tədris fəaliyyətinə cəlb edilməsi, müəllimlərin və tələbələrin elmi araşdırmalarının stimullaşdırılması zəruridir. Bu gün inkişaf etmiş www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
364 ölkələrdə ali təhsil elmi araşdırmalar və innovasiyalarla eyni hüquqlara malikdir.
Respublikamızda da bu istiqamətdə məqsədyönlü iş aparılır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin «iqtisadi potensialı intellektual kapitala çevirmək» çağırışı həyata keçirilir. Bundan başqa, bu yaxınlarda cənab Prezident qarşımıza ən qısa müddətə – 3 aya 2011-2021-ci illər üçün milli təhsil strategiyasını işləyib hazırlamaq vəzifəsini də qoymuşdur.
Əminəm ki, bu Forumdakı müzakirələr həmin Strategiya üzərində işimizdə əməli kömək olacaqdır.
Deyilənlərlə əlaqədar, müzakirəyə müasir cəmiyyət üçün aktual olan tezisləri çıxarmaq istəyirəm:
Bu, ilk növbədə, müxtəlif sosial-iqtisadi inkişaf səviyyələrinə malik ölkələrdə təhsil və elmin inkişafının tarazlaşdırılmış səviyyəsinə nail olmaq yollarının axtarılmasıdır. Avropada, ABŞ-da və digər inkişaf etmiş ölkələrdə ali təhsilə ümumi daxili məhsulun 1 və 2 faizdən daha çoxu, elmin inkişafına isə 2-3 faizi yönəldilir. Üstəlik, ABŞ təkcə 2010-cu ildə tədqiqatlara və innovasiyalara əlavə olaraq, təkrar edirəm, əlavə olaraq, təxminən, 148 milyard dollar ayırmışdır. Avropa İttifaqı da ondan geri qalmır. Nəhəng büdcələri olan 7-ci çərçivə, «Tempus», «Erazmus Mundus» və digər proqramları xatırlamaq kifayətdir. Son nəticədə, bütün bunlar öz əksini istehsal səviyyəsində tapır ki, onun göstəricilərinə görə aparıcı ölkələr başqalarını çox qabaqlamaqdadır. Sual yaranır: ölkələrimizin ali məktəblərinin bu proqramlarda fəal iştirakını təmin etmək üçün nə etmək lazımdır? Digər bir mühüm problem sürətlə inkişaf edən elmin onun nailiyyətlərinin təhsil sisteminə tətbiqi templərini qabaqlamasıdır. Məhz bu dövrdə təhsil müəssisələrinin elmi mərkəzlərə çevrilməsi www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 365
və biznes-inkubatorlar, injener-hauslar və texnoparklar yaradılması ilə yeni təlim metodlarından istifadə olunması zərurətə çevrilir. Bununla əlaqədar, qarşımıza problem çıxır: müasir ali məktəb məzunlarına tələbat olması və onların müxtəlif sahələrdə əmək fəaliyyətinə hazır olmaları üçün nə etməli? Müasir dövr ən çox tələbat olan ixtisaslar üzrə məqsədli mütəxəssis hazırlığının genişləndirilməsini tələb edir. Məsələn, Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkəti gələcəkdə özünü ixtisaslı kadrlarla təmin etmək məqsədilə tələbələr üçün təqaüdlərə vəsait ayırır. Elm və təhsilin tarazlaşdırılmış inkişafı üçün yeni yanaşmalara ali təhsil müəssisələrinin məktəblər üzərində qəyyumluğunu, istedadlı şagirdlərin ali məktəblərin laboratoriyalarında aparılan elmi araşdırmalarda iştiraka cəlb olunmasını da aid etmək olar. Hazırda əmək bazarında tələbat olan bir çox ixtisaslar üzrə yüksək ixtisaslı kadrların kəskin qıtlığı mövcuddur. Odur ki, istedadlı uşaqları artıq məktəblərdə seçmək və öz seçimləri ilə onları müəyyən ixtisaslara məqsədyönlü şəkildə hazırlamaq zəruridir. İnformasiya texnologiyalarının inkişafının yüksək səviyyəsi gənclərin biliklərə təkcə orta və ali məktəblərdə yiyələnməsinə deyil, həm də onları müxtəlif virtual informasiya mənbələrindən əldə etmələrinə yardımçı olur. Ortaya belə bir sual çıxır: bu informasiya mənbələri bir-birini necə tamamlamalıdır? Bütövlükdə, tələbələrin müstəqil işi qalıq biliklərin formalaşmasına necə təsir göstərir? Nəhayət, ölkələrimiz arasında təhsil və elm sahələrində regional inteqrasiya dinamikasının güclənməsinin zəruriliyini xüsusi vurğulamaq istəyirəm. Bu, elmlə təhsilin dünya səviyyəsində sonrakı inteqrasiyasının rəhninə çevriləcəkdir. Bu gün elm və təhsil təkcə yüksək inkişaf etmiş ölkələrin milli prioritetlərindən biri yox, həm də dünya prioritetlərinin tərkib hissələrindən biridir. İndi metodologiyalar və texnologiyalar kökündən dəyişməkdədir, elm öz inkişafında görünməmiş
Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|