M ü Ə L l I f V ə Ə s ə r L ə r I h a q q I n d a

HƏYATIN GERÇƏK MƏNŞƏYİ
30
Bu çox təəccüblüdür, amma bir o qədər də gözdən qaçan həqiqətdir: altmış 
ildən bəri dünyanın hər tərəfində genetiklər təkamülü sübut etmək üçün 
laboratoriyalarda meyvə milçəkləri yetişdirirlər. Amma hələ də bir növün, 
hətta bircə fermentin belə əmələ gəlməsi müşahidə edilməmişdir.
21
Başqa bir tədqiqatçı Maykl Pitman meyvə milçəkləri üzərindəki təcrübələrin 
uğursuzluğunu belə ifadə edir:
Morqan,  Qoldsmit,  Müller 
və  digər  genetiklər  meyvə 
milçəyi  generasiyalarını  isti, 
soyuq, işıqlı, qaranlıq, kimyəvi 
və  radioaktiv  təsirləri  olan 
şərtlər  altında  saxlamışlar. 
Təcrübələr  nəticəsində  az 
zərərli və ya tamamilə zərərli 
olan  hər  cür  mütasiya  baş 
vermişdir. Bəs nəticədə insan 
tərəfindən  həyata  keçirilən 
süni  təkamül  baş  verdimi? 
Xeyr.  Genetiklərin  əmələ 
gətirdiyi  məxluqların  çox  azı 
Qanadlarının 
forması dəyişmiş 
mutant milçək

---

Darvinizmin mexanizmləri
31
sınaq  şüşələrindən  kənarda  həyatlarını  davam  etdirə  bildilər.  Mutantlar 
ölür,  qısır  qalır  və  ya  əvvəlki  vəziyyətlərinə  yenidən  qayıtma  meyli 
göstərirdilər.
22
İnsan üçün də vəziyyət eynidir. İnsanlar üzərində müşahidə edilən bütün 
mutasiyalar  zərərlidir.  Tibb  kitablarında  “mutasiya  nümunəsi”  kimi  verilən 
monqolizm,  Daun  sindromu,  albinizm,  cırtdanlıq  kimi  əqli  və  ya  fiziki 
pozuntuların  və  ya  xərçəng  kimi  xəstəliklərin  hər  biri  mutasiyaların  zərərli 
təsirlərini göstərir.
Amerikalı  patoloq  Devid  A.Demik  mutasiyalar  haqqında  yazdığı  elmi 
məqaləsində bu mövzuda belə deyir:
Son  illərdə  genetik  mutasiyalarla  əlaqədar  minlərlə  insan  xəstəliyi 
təsnif edilmişdir. Yeni nəşr edilən bir kitabda 4500 fərqli genetik xəstəlik 
sadalanır.  Habelə  molekulyar  genetik  analizlərdən  əvvəl  klinik  cəhətdən 
tərif edilən bəzi irsi sindromların (məsələn, Marfan 
sindromunun)  mutasiyalar  nəticəsində  əmələ 
gəlməsi məlum olmuşdur...
Mutasiyaların əmələ gətirdiyi bütün bu xəstəliklərlə 
bərabər  faydalı  təsirləri  də  varmı?  Məlum  olan 
minlərlə  zərərli  mutasiya  nümunəsi  ilə  bərabər, 
əlbəttə,  bəzi  müsbət  nümunələri  də  saymaq 
lazımdır,  əgər  makrotəkamül  doğrudursa.  Bu 
müsbət  nümunələr  həm  daha  kompleks  formalar 
əmələ  gətirmək  üçün,  həm  də  çox  sayda  zərərli 
mutasiyanın  dağıdıcı  təsirini  tarazlamaq  üçün 
təkamülə lazım olacaqdır. Amma məsələ bu faydalı 
mutasiyaları  tərif  etməyə  gəldikdə,  təkamülçü 
bioloqlar həmişə qəribə sükut içindədirlər.
23
Təkamülçü  bioloqların  “faydalı  mutasiya”  kimi 
bəhs etdikləri yeganə nümunə demək olar ki, oraqvari 
hüceyrə  anemiyası  xəstəliyidir.  Bu  xəstəlik  qanda 
oksigen  daşıyan  hemoqlobin  molekulunun  mutasiya 
nəticəsində  pozulması  və  formasının  dəyişməsiylə 
baş verir. Bunun nəticəsində də hemoqlobinin oksigen 
daşıma  qabiliyyəti  ciddi  şəkildə  zərər  görür.  Oraqvari 
hüceyrə  anemiyası  xəstəliyinə  tutulan  insanlar  bu 
səbəbdən  getdikcə  artan  tənəffüs  çətinliyindən  əziyyət 
çəkirlər.  Tibb  kitablarının  qan  xəstəlikləri  bölməsində 
bəhs  edilən  bu  mutasiya  nümunəsi  yuxarıda  qeyd 
etdiyimiz kimi, bəzi təkamülçü bioloqlar tərəfindən çox 
Oraqvari hüceyrə 
anemiyasinda 
hemoqlobinin 
forması və funksiyası 
pozulur. Buna görə də 
hemoqlobinin oksigen 
daşıma qabiliyyəti 
azalır.

---

HƏYATIN GERÇƏK MƏNŞƏYİ
32
qəribə  şəkildə  “faydalı  mutasiya”  kimi  dəyərləndirilir.  Bu  xəstəliyə  tutulan 
şəxslərin  malyariya  xəstəliyinə  qarşı  qismən  immunitetlərinin  olmasının 
təkamülün bu şəxslərə “hədiyyəsi” olduğu deyilir. Əgər bu məntiqlə düşünülsə, 
genetik cəhətdən şikəst doğulan insanların, yolda yeriyə bilmədikləri və bunun 
sayəsində  nəqliyyat  qəzalarında  ölməkdən  xilas  olduqlarını  da  demək  olar 
və  şikəst  olmaq  “yararlı  genetik  xüsusiyyət”  hesab  edilə  bilər.  Şübhəsiz,  bu 
məntiqin heç bir tutarlı tərəfi yoxdur. 
Mutasiyaların  ancaq  zərərli  mexanizm  olması  açıqdır.  Fransa  Elmlər 
Akademiyasının  keçmiş  rəhbəri  Pier  Paul  Qrassenin  mutasiyalar  haqqında 
verdiyi şərh bu cəhətdən olduqca aydınlaşdırıcıdır. Qrasse mutasiyaları “yazılı 
mətnin surətinin köçürülməsi əsnasında edilən hərf xətaları”na bənzətmişdir. 
Hərf  xətaları  kimi  mutasiyalar  da  məlumat  əmələ  gətirmir,  əksinə,  mövcud 
məlumatı pozur. Qrasse bu faktı belə açıqlamışdır:
Mutasiyalar  zaman  ərzində  olduqca  nizamsız  şəkildə  meydana  gəlirlər. 
Bir-birlərini  tamamlayıcı  xüsusiyyətləri  və  bir-birini  təqib  edən  nəsillər 
üzərində  müəyyən 
i
stiqamətdə  müştərək  təsirləri  yoxdur.  Mövcud  olan 
formanı dəyişdirirlər, amma bunu tamamilə nizamsız şəkildə edirlər... Bir 
canlı  orqanizmində  çox  kiçik  bir  nizamsızlıq  əmələ  gəldikdə  isə  ölümlə 
nəticələnir. Həyat faktı ilə anarxiya (nizamsızlıq) arasında heç bir mümkün 
uzlaşma yoxdur.24
Elə bu səbəbdən, Qrassenin ifadəsilə “mutasiyalar nə qədər çox olsalar da, 
hər hansı təkamül meydana gətirmirlər”.
25
Pleyotropik amil
Mutasiyaların canlılara ancaq zərər verdiklərinin digər sübutu isə genetik 
şifrənin kodlanma formasıdır. Canlılardakı məlum bütün genlər həmin canlı ilə 
bağlı birdən çox məlumat saxlayır. Məsələn, bir gen həm boyun uzunluğunu, 
həm də canlının göz rəngini tənzimləyə bilir. Molekulyar bioloq Maykl Denton 
genlərin “pleyotropik amil” adlandırılan bu xüsusiyyətini belə açıqlayır:
Genlərin inkişafa təsirləri həddindən artıq fərqlidir. Ev siçanında tük rəngiylə 
bağlı  demək  olar  ki,  hər  gen  boyun  uzunluğu  ilə  də  əlaqədardır.  Meyvə 
milçəyi  drosophila melanogasterin  göz  rənginin  mutasiyası  üçün  istifadə 
edilən 17 ədəd rentgen şuası təcrübəsindən 14-ündə göz rəngiylə tamamilə 
əlaqəsiz olan dişi cinsiyyət orqanlarının quruluşu da zərər görmüşdür. Ali 
canlılarda təhlil edilən  hər gen birdən çox orqana təsir edir. Pleyotropik amil 
adlandırılan bu hadisə haqqında (Ernst) Mayr: “Ali canlılarda pleyotropik 
olmayan hər hansı bir genin tapılması şübhəlidir”, - deyir.
26
Canlıların  genetik  quruluşlarındakı  bu  xüsusiyyət  səbəbi  ilə  təsadüfi 
mutasiya  nəticəsində  DNT-dəki  hər  hansı  bir  gendə  meydana  gələn  pozuntu 

---