и
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
M .T.Sidqi m illi uşaq n ə srin in də İİK rLÜmunələri
sayıla biləcəK
kİçİk həKayələr
yazm ışdır. LaKİn indiyə-
dəK onun heK ayələrindən söz açılm am ışdır. HalbuKİ hə-
m in u şaq n ə sri n üm u n ələri M .T .Sidqinin tə rtib etd iy i
dərslİKİərə
salınm ış, «oxu, q ira ət m a te ria lla rı Kİmi
Ч ««
4*
1
T1
d u şu n u lm u şd u r » .
O nun u şaq la r ü çü n
h e K a y ə lə r i
əsasən «Əxlaq nüm u-
nələri» və «Q ızlara hədiyyə» dərslİK İərində toplanm ış-
d ır. «Əxlaq nüm unələri» dərsliyi m üəyyən ix tis a rla
M .T .Sidqinin 1967-ci ildə n əşr olunm uş «Seçilmiş peda-
qoji əsərləri»nə d ax il edilsə də, Kİtabın ad m d an «peda-
qoji» ifad əsi diqqəti
b u ra d a K i
bədii m a te ria lla rın ay rıca
s e ç ilib
öyrənilm əsindən y ay ın d ırm ışd ır. «Q ızlara hə-
diyyə» d ərsliy i isə
b ü tü n lÜ K İə
elm i-ədəbi təh lild ən kə-
n a rd a qalm ışdır.
«Əxlaq nüm unələri» dərsliyindəK İ əKsər u şaq he-
K a y ə lə r i
m üəllim -yazıçının pedaqoji d ü şü n cələrin in tər-
Kİbində verilm işdir.
H əm in
heKayələr
m ü əllifin m aarifçi
b a x ışla rın ı
əyani
şəKİldə
əsaslan d ıran bədii y azılard ır.
LaKİn
im la m ətn i
Kİmi
verilm iş nüm unələrdən pedaqoji
fİKİr-mülahizə
q atın ı ayırıb, Ьекауэ h issəsin i ayrıca
oxuduqda, b u n la r bitK in uşaq heKayələri Kİmi səslən ir .
«MəKtəbə davam », «Gözü tox olan u şağ ın heKayəti»,
«Yalançı uşaq» və s.
heKayələr
bu
qəbildən
olan m araq h
ədəbi n ü m u n ələrd ir. D ərsliyin tələblərinə u y ğ u n olaraq
həm in heKayələrdə əxlaqi m əsələlər ön mövqeyə çəKİl-
m işd ir. HeKayələrdə uşaq və məKtəbli o b razları da baca-
rıq la can lan d ırılm ışd ır.
«Q ızlara hədiyyə» dərsliyindəKİ heK ayələrin
böyÜK
ƏKSəriyyətində
isə heKayəyə m əxsus x ü su siy y ətlər maa-
rifçi-pedaqoji m ülahizələri ü stələm işd ir. B u n ların çoxu
indİKİ ib tid a i
məKtəb dərsliKİərinə
salınm ış
kİçİk
Ьекау-
ələr
Kİmi
sadə dildə yazılm ış, yığcam , m araq lı h adisələri
ƏKS e td irə n , əxlaqi-tərbiyəvi qənaətlər aşılay an yaddaqa-
lan m üstəqil bədii əsərlərd ir. DərslİKdəKİ «Rübabə»,
«Sitarə ilə xalası», «Ruqiyənin söhbəti», « Övlad mə-
həbbəti» və s.
heKayələr
m illi u şaq
nəsrinin
iİK
bitKİn
“ ts a H əbibbəyli. II
k
uşaq heKayələri. «Ədəbiyyat qəzeti», 1
OKtyabr 1993, № 39
n ü m u n ə lə rid ir. Ideya-m əzm ununa görə b u n la rı
«məKtəb
heKayələri» Kimi də dəyərləndirm əK olar. F orm a baxı-
m m dan isə həm in nümuııələr m in ia tü r Ьекауэ ad lan d ırı-
la bilər. T əxm inən b ir əsrə y ax ın b u n d an ə w ə l hazır-
lanm ış «Q ızlara hədiyyə» dərsliyindəK İ
kİçİk
heKayələr
hazırKi
m ərhələdə də şag ird lər üçün fay d alı xüsusiyyət-
lərə
malİKdir.
MəKtəb
uşaqları
M .T .Sidqinin
m iniatür
heKayələrindəKİ
əxlaqi öyüdnamələrdən çox şey öyrənə
bilərlər.
M aarifçi-didaKtİK n əsih ət x ə tti qorunub saxla-
n ılm ışd ır.
«İkİ
bacının söhbəti» heKayəsində
əks
etdi-
rilm iş aşağıdaKi n əsih ətlər bu gün ü çü n də m ü asir səs-
lənir: «Balaca bacım , sən hələ
KİçiKSən.
E lm in m əzyətini
və faydasını bilm irsən. Elə
bil Kİ,
dünayda
heç b ir şey
elm siz əmələ gəlm əz... İn san ın h ə r işin d ə və əm əlində
elmə eh tiyac v a rd ır. İn san ın şəreıfəti və heyvan ilə in-
sam n tə fa v ü tü elm ilən b ilin ir. Sən elm tə h sil elə,
təKİ
d ü n y a və ax irətd ə səadətm ənd olasan».^^
M .T .Sidqi uşaq heKayələrini
rəhbərlİK
etd iy i «Tər-
biyə» məKtəbiıün şag ird lərin ə oxudub öyrətm iş, əzbər-
lətm işd ir. O, özünün m üəllim və yazıçı
Kİmi
m əqsədini
aşağıdaKi
Kİmi
izah etm işdir: «Ey
m ənim
xoşbəxt şag-
irdlərim ! GərəKdir
Kİ,
gözəl xasiyyətlərə rəğ b ət göstərib
və pis sifə tlərə n ifrə t edəsiniz. ÇüıiKİ elm inə əməl et-
m əyən alim əlində b ir işıq lı çıraq saxlayan кога bən-
zər»^^
M .T .Sidqinin
k
İ
ç
İ
k
heKayələrində m aarifçi didaKtİK
ideya m əzm unla yan aşı hadisələri m üəyyən sü je t əsasın-
da təqdim
etməK
p rin sip in ə də əməl ed ilm işd ir. Yığcam
sü je t
KİçİK
heKayənin ana x ə ttin i, d ax ili m ən tiq in i çat-
d ırm aq d a m ühüm rol oynayır. Sidqi əKsər h a lla rd a süje-
t i dialoqların əsasında q u rm u şd u r. Bu da heKayənin
məKtəb u şaq la rın ın yaş səviyyəsinə u y ğ u n la şd m lm a sm a
m ünasib ş ə ra it y a ra d ır.
H əK a y ələrd əK İ b ə d ii o b r a z la r d a m a a r if ç i y a z ı ç ın ın
if a d ə
etməK
i s t ə d i y i m ə t lə b lə r in ə s a s d a ş ı y ı c ıl a r ı Kİmi
M .T.Sidqi. Q ızlara hədiyyə. AMEA Ə lyazm aları İn s titu tu n u n
fo n d u , A -7, Q .226, v.9
13
M .T.Sidqi. Seçilm iş pedaqoji əsərlərl. В ак
1
, 1967, səh.56
Dostları ilə paylaş: |