lıla r b u v a x tsız , gözlənilm əz acı
itKİ
ü çü n ö zlərin in də-
rin «izh ari-təəssü flərin i» b ild irm işlər. 0 v a x t Azər-
baycan dilində yeganə m ətb u at orqanı olan «Şərqi-Rus»
qəzetində S idq in in v ə fa tm a h əsr olunm uş
neKroloq,
m ü x tə lif şe rlə r, məqalə və
m ə K tu b ia r
dərc o lu n m u şd u r.
B aşsağlığı xaraK terli bu m əqalələrdə «ədibü-şair, müəl-
limü-Kamil» m ərhum M .T .Sidqinin A zərbaycan ədə-
b iy y atı və pedaqoji fİKri tarixindəK İ d ü rlü x id m ətləri
e h tira m la yad edilm işdir. M .S.O rdubadi və H üseyn Ra-
sizad ən in həm in m ünasibətlə «Şərqi-R us»da v erilm iş şer
və
m əqalələrində ədəbiyyat və m a a rif adam ı
Kİmi
M .T.Sidqiyə bəslənilən
ü m u m x a lq
e h tira m ı öz
əKSİni
ta p m ışd ır. M .S.O rdubadi m aarifçi şa irin şəx siy y əti və
x id m ə t l ə r in i
«sədaqət к аш » , «dəryayi-hİKm ət», «sərvi-
m ərifət» , «m əşhuri-vilayət» səviyyəsində üm um iləşdir-
m işd ir. Ə sgər H acızadənin m əqaləsində m ərh u m u n ailə-
sinə m addi y ard ım göstərm əsi m əsələləri nəzərə çarpdı-
rılm ışd ır. Cəlil M əm m ədquluzadənin «vida sözü»ndə isə
M .T .Sidqinin
m a a r ifç iliK
hərəKatındaKi əvəzsiz xidm ət-
ləri e h tira m la yad olunm uş, ədəbi p o rtre ti canland ırıl-
m ış d ır :
«M ərhum un şəxsi sifə tlə ri
m i s i l s i z id ilə r :
təm-
Kinli, m öm in, sadiq, saKİt, xoşəhval, rəh m d il və xeyir-
x ah. Gözəl-gözəl x asiy y ətlər Sidqini N axçıvanda zərbül-
m əsəl eləm işdilər, 0 , hörm ət və m əhəbbəti
Kİ,
cam aatı-
m ız m ərh um a g ö stərird i, - indiyə
K İm i
heç b ir
ş ə x s ə
gö-
stərm əy ib ... K üçə və b azarda S idqini b arm aq ilə göstə-
rird ilə r. M ərhum un v ə fa tı g ü n ü çox Kİşilər göz yaşı
tÖKÜb.
C ənazəsini dəfn eləməyə gedən cam aatı
KÜçələr
tu tm u rd u və yəqinül-yəqin bu cam aatm ham ısı b aşın ı
aşağ ı dİKİb, qəlbində deyirdi: «Getdi cahandan həzrəti-
Sidqi, yüz m in heyf, yüz m in əfsus!!»^®
GörKəmli pedaqoq və m aarifçi yazıçı M .T .Sidqinin
h əy atı, pedaqoji fəaliy y əti və y arad ıcılıq yolu m üəyyən
səviyyədə ö y rən ilm işd ir. V axtilə İb rah im M ollayev ədi-
b in pedaqoji g ö rü şləri və m əK təbdarhq fəaliyyətindən,
Y avər Eyvazov ədəbi-publisist y arad ıcılığ ın d an nam izəd-
lİK
d isse rta siy a la rı m üdafiə etm işd ir. Bir' çox görKəmli
Cəlil
M əm m ədquluzadə. G etdi cähandan
H əzrəti-Sidqi. «Şərqi
Rus» qəzeti, 30 y an v ar, ,1904j№ ll^^
. •*,
t f
alim lərin - Feyzuİla Qasımzadə, Məmməd Cəfər, Əziz
Ş ərif, F iru d in KÖçərli, Abbas Zamanov, Əziz M irəhm ə-
dov, K am al Talıbzadə, BəKİr Nəbiyev, Şıxəli Q urbanov,
Qulam M əm m ədli, X eyrulla M əmmədov, Şam il Q urba
nov, ŞÖvqü N ovruzov, M irabbas A slanov və b aşq aların ın
monoqrafİK tədqiqatlarında
və m əqalələrində M .T.Sidqi-
dən
bəhs
olun m u şd ur.
B ununla
belə,
fİKrimizcə,
M .T .Sidqinin h əy atı və fəaliyyəti tam h ald a, b ü tü n yön-
ləri
ilə təd qiq olunm am ışdır.
M öhtərəm ədibin əsərlərin in n ə şri sahəsində də
m üəyyən işlə r g ö rü lm ü şd ür. Onun «Mənzumə» ad lı şeri
1908-ci ildə «Irşad» qəzetində dərc o lu n m u şd u r. M əşhur
ədəbiyatşünas F.K öçərli 1911-1914-cü illərd ə Qoridən
M əm m ədəli Sidqiyə göndərdiyi m əK tublarında a ta sı Sid-
qxnin əsərlərin i «M illət m ah» etməK ü çü n b u n la n top-
layıb n ə şr etdirm əy i vacib saym ışdır. Oğlu, tan ın m ış
tərcüm əçi və p u b lisist M əmmədəli Sidqi Səfərovun
(1888-1956) b u sahədəKİ xidm ətləri təq d irəlay iq d ir. O,
əsrin ə w ə llə rin d ə M .T.Sidqinin «Kəblə N əsir» (1910),
«HeyKəli-insanə b ir nəzər» (1912), «PuşKİn» (1914)
əsərlərin i ay rıca Kitab halın da n əşr e td irm işd ir. «Kəblə
N əsir» mənzTim heKayəti «Azərbaycan u şaq ədəbiyyatı
antologiyası»na daxil edilm işdir. B undan başqa, m üxtə-
lif m ü n təx ab at və şer to p lu ların d a S id şin in cəmi b ir ne-
çə qəzəli o x u cu lara ç atd ırılm ışd ır. 1967-ci ildə isə gör-
Kəmli
pedaqoqun «Seçilmiş pedaqoji əsərləri» n əşr
o lu n m u şd u r. «MəKtəb heKayətləri» (1996) K itabm da (to-
playanı,
tə rtib
edəni
və
m üqəddim ənin
m üəllifi
l.H əbibbəyli)
böyÜK
ədibin uşaq heKayələri və elmi-ədəbi
irsin d ə n n ü m u n ələr toplanılm ışdır.
«A zərbaycan uşaq ədəbiyyatı m ü n təx əb atı» n d a
(tə rtib edəni X. Məmmədov, A .H əsənov) M .T .Sidqinin
m aarifçi-pedaqoji və elmi-ədəbi irsin d ən bəzi nüm u n ələr
v e rilm işd ir (2002).
B ü tü n b u n la r nə qədər faydalı olsa da, M .T .Sidqi
n in əsə rlə rin in ancaq m üəyyən qism ini əhatə ed ir. Müx-
tə lif arx iv lərd ə, x üsusən, A zərbaycan E lm lər Ajcademiy-
ası Əlyazmaj:ai'i liibCilLiltmuH füuüiıdH -tnaarifgi ədibin
yüzlərlə şerij m əqaıəsr vərməKrat)iaTı m lihafizə olunma-
q d a d ır .
Oxufculafc'gx$^<:^rxf
bu
K itab h ə m in
Dostları ilə paylaş: |