Bu kültürel değerinin bir sonucu olarak bugün eski haritalar, Avrupa ve Kuzey Amerika karasında bir dizi ünlü kütüphaneyi zenginleştiren başlıca eserler arasında yer almaktadırlar.
Türkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita Kaşgarlı Mahmut'un çizdiği dünya haritasıdır. Türkler tarafından yapıldığı bilinen en eski harita Kaşgarlı Mahmut'un çizdiği dünya haritasıdır. Dilbilimci Kaşgarlı Mahmut bu haritayı Dünyada Türkçe'nin değişik ağızlarının konuşulduğu bölgeleri göstermek için çizmiş ve "Divan-i Lügat it Türk" adlı kitabına koymuştur. Tarihi ise, Türklerin Anadolu'ya girdikleri yıldan (Malazgirt Savaşı - 1071) 3 yıl sonraya (1074) rastlamaktadır.
Bu harita Orta Asya’nın büyük bir kısmını Çin ve Kuzey Afrika’yı içermektedir. Batıda ise Volga nehrini fazla geçmemektedir. Bu harita Orta Asya’nın büyük bir kısmını Çin ve Kuzey Afrika’yı içermektedir. Batıda ise Volga nehrini fazla geçmemektedir. Dünya'nın tepsi gibi düz ve yuvarlak olduğu kabul edilen bu dünya haritası, çeşitli ülkelerin birbirlerine göre konumu belirtilmiş olan bir kroki görünümündedir. O zamanki başkent “Balasagun” ise haritanın merkezindedir. Haritanın yazılara göre olan üst tarafı, Güneşin doğduğu doğu yönü seçilmiştir
Daha önceleri Türkler yalnızca Fars ve Arap kültürü ile temas halindeyken, bu yıllardan sonra batıya olan akınlarının da desteğiyle Avrupa ile de ister istemez ilişki içinde olmuşlardır. Daha önceleri Türkler yalnızca Fars ve Arap kültürü ile temas halindeyken, bu yıllardan sonra batıya olan akınlarının da desteğiyle Avrupa ile de ister istemez ilişki içinde olmuşlardır. Bu ilişkinin ilk ürünleri Fatih Sultan Mehmet zamanında görülmeye başlamıştır. Bilindiği gibi Fatih Sultan Mehmet, çevresini bilimle uğraşan İnsanlarla doldurmaya çalışmış bir devlet adamı idi. Bu kişiler arasında coğrafya konusunda uzmanlar da bulunuyordu.
Fatih Sultan Mehmet, coğrafya merakı nedeniyle PTOLEMAUS'un (Batlamyus) "Almagest" adlı eserini Latince'den tercüme edilmesini sağladı. Fatih Sultan Mehmet, coğrafya merakı nedeniyle PTOLEMAUS'un (Batlamyus) "Almagest" adlı eserini Latince'den tercüme edilmesini sağladı. Hatta halı üzerine bir dünya haritası yapılması için Roma'dan davet ettiği GEORGİUS AMÎRUTZES adlı bir coğrafyacıya emir verdiği de söylenir. Bu haritanın daha sonraki yıllarda peş peşe gelen saray isyanlarında ve yangınlarda maalesef yok edilmiş olduğu sanılmaktadır.
15. Yüzyıl başlarından 16. Yüzyıl sonlarına kadar özellikle Osmanlı Türkleri her alanda altın yıllarını yaşamışlardır. 15. Yüzyıl başlarından 16. Yüzyıl sonlarına kadar özellikle Osmanlı Türkleri her alanda altın yıllarını yaşamışlardır. Bu iki yüzyıllık süre içinde askeri alanda olduğu gibi her alandaki tüm yenilikleri ve izleme ve üretme çabası içinde olmuşlardır. 15. Yüzyıl ortalarında devlet olarak tüm kurumlarını oluşturan Osmanlılar, 16. Yüzyılda Karadeniz dahil Akdeniz havzasının büyük bir kısmına sahip, güneyde Arabistan Yarımadası ortalarından Kuzey Afrika, kuzeyde Kırım, batıda Viyana önleri ve doğuda Hazar Denizine kadar uzanan büyük bir imparatorluk haline gelmişti.
Devlet idaresinde batıda o zamanlar rastlanmayan değişik anlayışları hoşgörü ile karşılayan bir düzen kurmuşlardı. Devlet idaresinde batıda o zamanlar rastlanmayan değişik anlayışları hoşgörü ile karşılayan bir düzen kurmuşlardı. Bu anlamdaki hoşgörü bugün olduğu gibi o zamanlar da bilim yaşamını olumlu etkilemiştir. Büyük şairler, matematikçiler, astronomlar, büyük mimarlar hep 15. ve 16. Yüzyılda yetişmişlerdir. FUZULİ, BAKİ, MİMAR SİNAN, PİRİ REİS, ALİ KUŞÇU gibi kişiler bu dönemin akla gelen ilk İsimleridir.
Fatih'le başlayan, özellikle coğrafyaya yönelik ilgi yaklaşık 150 yıl daha devam etmiştir. Bu ilginin ürünü olarak o zamanlar yalnızca denizcilik amaçlı bir dizi harita bu alanda da kendisini yetiştirmiş Türk denizciler tarafından çizilmişlerdir. Fatih'le başlayan, özellikle coğrafyaya yönelik ilgi yaklaşık 150 yıl daha devam etmiştir. Bu ilginin ürünü olarak o zamanlar yalnızca denizcilik amaçlı bir dizi harita bu alanda da kendisini yetiştirmiş Türk denizciler tarafından çizilmişlerdir. 1600’lü yıllardan itibaren alanlarında uzman olmayan din adamlarının etkisiyle ilime olan ilgi baskı altına alınmış ve diğer bilimsel faaliyetler yanı sıra haritacılık da bu yaklaşımdan önemli zarar görmüştür.
17. yüzyılda başlayan bu olumsuz gelişmelere rağmen, bugün Türkiye'nin değişik müze ve kütüphaneleri değişik karakterde eski harita koleksiyonlarına sahiptirler. Bu kurumlar aşağıdaki listede gösterilmiştir: 17. yüzyılda başlayan bu olumsuz gelişmelere rağmen, bugün Türkiye'nin değişik müze ve kütüphaneleri değişik karakterde eski harita koleksiyonlarına sahiptirler. Bu kurumlar aşağıdaki listede gösterilmiştir:Topkapı Sarayı Kütüphanesi(İstanbul)Süleymaniye Kütüphanesi(İstanbul)Köprülü Kütüphanesi(İstanbul)İstanbul Büyükşehir Belediyesi ArşiviAnkara'da Harita Genel Komutanlığı Müze ve Arşivi
Dostları ilə paylaş: |
