Kurtuluş Sedar GÖRMÜŞ

M.Ö. 340 yıllarında, filozof Platon’un öğrencisi olan Aristo, dünyanın bugünkü ölçülerle yaklaşık 74.000 km çevreli bir küre olması gerektiğini savunmuş ve tezini destekleyici kanıtlar olarak şunları ile sürmüştür:

Deniz yüzeyi düzlem değil, eğriliği olan bir yüzeydir,

Değişik enlemlerde yıldız yüksekliği değişik değerler almaktadır,

Değişik boylamlarda güneş yüksekliği farklı olmaktadır,

Ay tutulmasında Yerin gölgesi Ay'da yuvarlak oluşmaktadır.

ARİSTO'dan ders almış olan İmparator Büyük İskender'in emri ile yeniden düzenlenen Mısır'ın İskenderiye kenti, geçen zaman içinde bu destek ile devrinin bilim ve kültür dünyasının merkezi haline gelmiştir. Şehirde sayısız müze, kütüphane ve araştırma enstitüleri kuruldu. Devrin ileri gelen filozof ve bilim adamlarının eserleri temin edilerek oluşturulan kurullarca inceletildi.

• ARİSTO'dan ders almış olan İmparator Büyük İskender'in emri ile yeniden düzenlenen Mısır'ın İskenderiye kenti, geçen zaman içinde bu destek ile devrinin bilim ve kültür dünyasının merkezi haline gelmiştir. Şehirde sayısız müze, kütüphane ve araştırma enstitüleri kuruldu. Devrin ileri gelen filozof ve bilim adamlarının eserleri temin edilerek oluşturulan kurullarca inceletildi.

Dünya çevresinin bilimsel olarak hesaplanması için ilk girişimin M.Ö. 287-212 yıllan arasında yaşamış Siracusalı bilgin ve yine ÖKLİD'in öğrencilerinden biri olan ARŞİMED'den gelmiştir.

• Dünya çevresinin bilimsel olarak hesaplanması için ilk girişimin M.Ö. 287-212 yıllan arasında yaşamış Siracusalı bilgin ve yine ÖKLİD'in öğrencilerinden biri olan ARŞİMED'den gelmiştir.

• ARŞİMED bu amaçla yerin eğriliğinden yararlanmış ve tam bir meridyen uzunluğunu, ARISTO'nun 74000 km sine karşılık yaklaşık 55000 km olarak bulmuştur.

• Bu hesaptan sonra başka Yunanlılar da yerin çevresini hesaplamak için girişimlerde bulunmuştur.

İsa'nın doğumundan sonra da İskenderiye'nin uzun süre dünyanın bilim merkezi olma özelliğini koruduğu görülür.

• İsa'nın doğumundan sonra da İskenderiye'nin uzun süre dünyanın bilim merkezi olma özelliğini koruduğu görülür.

• Amasyalı yerbilimci STRABON, İskenderiye'ye yerleştikten sonra burada "Coğrafya" adlı 18 ciltlik bir eser kaleme almıştır. Bu eserinde STRABON, sıcaklık değişiminin doğu-batı doğrultusunda kuzey-güney doğrultusuna göre çok daha az olması nedeniyle, Dünyanın doğu-batı doğrultusundaki uzunluğunun, kuzey-güney doğrultusundaki uzunluğundan büyük olması gerektiğini savunmuş ve bu özelliği ile daha sonra ERATOSTHENES tarafından çizilen dünya haritasını da etkilemiştir.

Milattan sonra 100-178 yıllan arasında İskenderiye'de başka bir büyük yerbilimci, Batlamyus’un varlığına tanık olunmaktadır. Batlamyus biri coğrafya, diğeri astronomi alanında olmak üzere İki büyük eser kaleme almıştır.

• Milattan sonra 100-178 yıllan arasında İskenderiye'de başka bir büyük yerbilimci, Batlamyus’un varlığına tanık olunmaktadır. Batlamyus biri coğrafya, diğeri astronomi alanında olmak üzere İki büyük eser kaleme almıştır.

• Batlamyus'un astronomi alanında yazdığı kitap M.S. 827 yılında ‘Almagest’ (Yıldız Kataloğu) adı altında arapçaya çevrilmiştir.

• Batlamyus tarafından yazılıp yazılmadığı bazen tartışma konusu yapılan ve adı "Harita Çizimi için Coğrafi Esaslar" ya da bugün için adı yalnızca "Coğrafya" olarak bilinen 8 ciltlik bir eser daha vermiştir.

Romalılar eski Yunan zenginliğinin yalnızca kullanıcısı ve yayıcısı olarak bilinirler. Bu yaklaşımın, Roma zenginliğine çok yenilik getirmediği ise açıktır. Anılan eksiklik haritacılık alanında da kendini göstermektedir.

• Romalılar eski Yunan zenginliğinin yalnızca kullanıcısı ve yayıcısı olarak bilinirler. Bu yaklaşımın, Roma zenginliğine çok yenilik getirmediği ise açıktır. Anılan eksiklik haritacılık alanında da kendini göstermektedir.

• Eski Romalılardan bize ulaşan en önemli kartografik eser orduların savaşa gidiş yollarını, ticaret merkezlerini ve şifalı su kaynaklarını gösteren rulo biçimindeki haritalardır.

• “Tabula Peutingeriana” olarak anılan haritalarda İstanbul, Kadıköy, Bergama, Asos, Sakarya Irmağı, Gemlik Körfezi ve Bursa civarındaki dağlar açıkça görülebilmektedir.

16. Yüzyıl Türk Haritacılığı

• 16. Yüzyıl Türk Haritacılığı

• Giriş
• 1413 yılı tarihli İBRAHİM KATİBİ Akdeniz Portolonu
• 1461 yılı tarihli MÜRSİYELİ İBRAHİM Akdeniz Portolonu
• 1513 yılı tarihli PİRİ REİS Atlantik Haritası
• 1521-1525 yılı tarihli PİRİ REİS'in Kitab-i Bahriye'si
• 1528 yılı tarihli PİRİ REİS Kuzey Atlantik Haritası
• 1552 yılı tarihli HACİ EBUL HASAN Avrupa-Afrika Haritası
• 1567 yılı tarihli ALİ MACAR REİS Atlası
• Anonim Atlas (16.Yüzyılın ikinci yarısı)

Eski haritalar da antik kent kalıntıları, tablolar vb. gibi bir toplumun ya da daha geniş bir anlamda insanlığın en önemli kültür varlıkları arasında sayılmaktadır.

• Eski haritalar da antik kent kalıntıları, tablolar vb. gibi bir toplumun ya da daha geniş bir anlamda insanlığın en önemli kültür varlıkları arasında sayılmaktadır.

• Çünkü eski haritalar bugünkülerin tersine bir ressamın tablo yapması gibi el emeği ile tek nüsha yapılmaktaydı ve haritası yapılan bölgeler hakkında o zamanlar genellikle yeterli bilgi bulunmadığından özellikle karalar içinde kalan kesimler mistik bir dizi resimlerle dolduruluyordu.

•