- Bütün ölkələr üzrə müsbət nəticə əldə etmək üçün təklif olunur ki, Aİ
digər donorlar ilə birlikdə maarifləndirmə və potensialın yaradılması
tədbirlərini maliyyələşdirsin. GEF çərçivəsində belə bir proqram
mövcuddur, amma bütün 30 ölkəni əhatə etmək üçün genişləndirilməlidir
və yalnız 8 ölkəni əhatə etməməlidir: Albaniya, Ermənistan, Azərbaycan,
Belarusiya, FYR Makedoniya, Gürcüstan, Moldova və Rumınya.
- Buna paralel olaraq, siyasi səviyyədə Aİ tələb edə bilər ki, hələ heç bir
tədbir görməyən ölkələr, məsələn, İtaliya və Malta Stokholm
Konvensiyasını təsdiqləsinlər.
- 3-cü mərhələ etibarlı şəkildə inventarlaşmanı nəzərdə tutur. Bu
planlaşdırma, büdcə və ləğvetmə fəaliyyətləri üçün vacib rol oynayır. Aİ
tərəfindən maliyyələşdirilən proqram vasitəsilə Rumınya ölkə üzrə
inventarlaşdırma üçün hazırlıqlar işlərinə başladı. Belə ki, inventarlaşdırma
potensial tələb edir, potensial isə treyninq tələb edir.
Treyninq materialları FAO-da və digər BMT institutlarında mövcuddur
və ümumi istifadə üçün xüsusi treyninq proqramı qəbul edilməlidir. Avropa
Komissiyasının Aİ-ə üzv və üzv olmayan ölkələrdə treyninq proqramları
üzrə zəngin təcrübəsi var. IHPA yeni köhnəlmiş pestisid ehtiyatlarının
təhlükəsinin qarşısını almaq üçün siyasət və strategiyalarda Rumınyaya
yardım etmişdir. Ayrıca bir ölkədə bu vacib bir işdir və Aİ ilə ayaqlaşmaq
deməkdir, harada ki “göndərənə geri qaytarmaq” siyasəti Avropa və milli
qanunvericiliyə artıq daxil edilmişdir. Son vaxtlar Dünya Bankı Qırğızıstan,
Tacikistan və Özbəkistanda köhnəlmiş pestisidlərə dair texniki tədqiqat
aparmağa öz marağını bildirmişdir. Bu tədqiqat 3 pilot sahədə
inventarlaşdırmanın bütün aspektləri, təhlükənin qiymətləndirilməsi,
təhlükəsizliyin təmin edilməsi, daşınma, köhnəlmiş pestisidlərin ləğv
olunmasını, eyni zamanda, bütün komponentlər üzrə yerli əhalinin
hazırlaşdırılması və təmizləmə ərazisində alternativ texniki tədqiqatlar ilə
məğul olacaqdır.
- Köhnəlmiş pestisidlərin təmizlənməsinin ən bahalı hissəsi onların
ləğv edilməsi, və əgər bu mümkün deyilsə, qalıq ambarlarında
təhlükəsizliyin təminatıdır. Hal-hazırda yeganə dəstək Stokholm
Konvensiyası çərçivəsində təmin olunan cüzi təşəbbüslərdir. Digər
tərəfdən ayrıca maliyyələşdirmə, dövlət maliyyələşdirməsinin mümkün
olmasından, və inventarlaşma haqda etibarlı məlumatın olub-
olmamasından asılıdır.
Problemlərin həlli üçün köhnəlmiş pestisid ehtiyatları olan ölkələrdə,
eləcə də onlardan yeyinti məhsullarını idxal edən ölkələrdə daha çox
maarifləndirməyə ehtiyac var. Sahə inventarizasiyası vasitəsi ilə köhnəlmiş
pestisidlərin saxlanılma yerləri haqqında daha ətraflı informasiya üçün
əlavə iş və mümkün olduqda milli tədqiqatlar lazımdır. Bundan əlavə,
qanunvericilikdə boşluqları aşkarlamaq, hər ölkə üçün köhnəlmiş
pestisidlərin aradan qaldırılması üçün Fəaliyyət Planının əsasının
qoyulması, köhnəlmiş pestisidlərin gələcəkdə yenidən meydana
çıxmasının qarşısını almaq üçün tədbirlər və xərclərin hesablanması
gərəklidir.
Biz Avropa Komissiyasını Aİ-ə üzv ölkələr, Avropa Parlamenti, Avropa
Qonşuluq Siyasətinə aid olan və Orta Asiyadan olan qeyri-Avropa ölkələri,
FAO, UNEP, UNDP, UNİDO, Dünya Bankı və GEF kimi beynəlxalq təşkilatlar,
kənd təsərrüfatı təşkilatları, qeyri-hökumət təşkilatları (NGO), İstehlakçı
təşkilatları və kimya sənayesi daxil olmaqla sənaye və ərzaq
pərakəndəçilərinin iştirakı ilə aşağıdakı mərhələlərdən ibarət Fəaliyyət
Planına rəhbərlik etməyə və inkişaf etdirməyə səsləyirik. Xüsusi olaraq
Fəaliyyət Planı aşağıda göstərildiyi kimi bu qurumları konkret tədbirlər
görməyə cəlb edəcək.
- Sədrlik tərəfindən rəhbərlik olunan Şura köhnəlmiş pestisidlər haq-
qında Beynəlxalq Ətraf Mühit məsələri üzrə İşçi Partiyası Şurasında
çıxış edəcək.
- Avropa Parlamenti:
Köhnəlmiş pestisidlər barədə məruzə etmələrini tələb etməklə
pestisid strategiyasına müfaviq əlavələr etmək və
Yeni qonşuluq siyasətində köhnəlmiş pestisidlər məsələsini göstər-
mək
- Köhnəlmiş pestisidlərə hələ də sahib olan ölkələr
Milli Ətraf Mühit üzrə Fəaliyyət Planlarında onlara üstünlük vermək
Məhv edilməni donorlarla danışıqların gündəliyinə əlavə etməlidirlər
və milli fondları maliyyə əməkdaşlığı üçün hazır etməlidirlər.
- Avropa Komissiyası, Avropa Parlamenti və Aİ-ə üzv ölkələr problemin
əhatəsi, vacibliyi və həlli yolları barədə dialoqları inkişaf etdirməli-
dirlər.
9
Hal hazırda pestisidlərin davamlı istifadəsi üzrə Seçici Direktivi çərçivəsində
müzakirə olunduğu kimi
9
21
20
Məsləhətçiləri və DANCEM.
Dimas, Stavros (2007), “Köhnəlmiş Pestisidlərin təhlükəsi”, Wieslaw
Stefan Kuc. Xəbərdarlıq! Təhlükəli kimyəvi maddələr, Köhnəlmiş Pestisidlər
kitabında, səh. 108-114.
Dimcheva, Tsvetanka (2008), “Bolqarıstanda Köhnəlmiş pestisidlərin
idarə olunması”, polixlorbifenil, köhnəlmiş pestisid və daimi üzvi tullantıların
şüalanması üzrə sərginin məruzəsi, Belqrad, 24–26 Sentyabr 2008, INFRA
303731 (http://taiex.ec.europa.eu/ – bax TAIEX kitabxanası).
ENS-Xəbərlər (2002), “Çexiya Kimyəvi Zavodlarının su basması kimi Elba
zəifliyi” (http://www.ens-newswire.com/ens/aug2002/2002-08-15-02.asp).
Ekologiya və təhlükəsizlik (2007), Təhlükəni əməkdaşlığa çevirmək – Şər-
qi Avropadakı kimi, Təhlükəni əməkdaşlığa çevirmək. Şərqi Avropadakı kimi,
Belarusiya – Moldova – Ukrayna, UNEP, UNDP, UNECE, OSCE, REC, NATO.
Avropa Komissiyası (2002), Nümayəndə ölkələrdə köhnəlmiş pestisidlə-
rin vəziyyəti, Yekun Məruzə, Sentyabr 2002, Avropa Komissiyası Sədrliyi üçün
Ekologiya üzrə COWI.
Avropa Komissiyası (2007), Stokholm Konvensiyasına əsasən DÜÇ-lər üz-
rə Komissiya Fəaliyyət Planı, İşçi personal sənədi, SEC (2007) 9.3.2007-dən
341 (http://ec.europa.eu/environment/pops/index_en.htm).
Fedorov, Lev A. və Alexy V. Yablokov (2004), Pestisidlər: Canlını məhv
edən kimyəvi silah (Sovet İttifaqının faciəvi təcrübəsi), PENSOFT nəşriyyatı,
Fevral.
Heinisch, Emmanuel (2006), “Daimi xlorlu hidrokarbon (PCHC), Mənbə-
lərin monitorinqi”, Aquatic Mediada. 4. Xlorobenzol, Fresenius Ekoloji Bülle-
teni, Vol. 15, nömrə.3, səh. 148-169.
Heinisch, Emmanuel (2007), “Heksaxlorbenzol – Elba çayı vasitəsilə idxal”,
Wieslaw Stefan Kucun Xəbərdarlıq! Təhlükəli kimyəvi maddələr, Köhnəl-
miş Pestisidlər kitabında, səh. 334-342.
Holoubek, Ivan və s. (2006), Stokholm Konvensiyasının Çexiya Respubli-
kasında tətbiq olunması üzrə Milli Fəaliyyət planı, Layihə GF/CEH/01/003,
Çexiya Respublikasında Davamlı Üzvi Çirkləndiricilərüzrə Stokholm Konven-
siyasının tətbiqini təmin edən fəaliyyətlər, Tocoen Məruzə nömrə 23, səh. 45,
Brno, Yanvar.
Hübner, Danuta (2007), “Köhnəlmiş Pestisidlər”, Wieslaw Stefan Kucun
Xəbərdarlıq! Təhlükəli kimyəvi maddələr, Köhnəlmiş Pestisidlər kitabında,
səh. 116-122.
Koppe, Jana G. və Jane Keys (2001), “PCB və ehtiyat tədbiri prinsipləri”,
David Gee və Sofia Guedes Vaz, Erkən xəbərdarlığın gecikmiş nəticəsi: Ehti-
yat tədbiri prinsipləri 1896–2000, Ekoloji Məruzə nömrə 22, Avropa Ekoloji
Agentliyi, 2001.
Wieslaw Stefan Kuc Xəbərdarlıq! Təhlükəli kimyəvi maddələr, Köhnəlmiş
Pestisidlər, (2007)
ACAP (Arktik Fəaliyyət Planı Şurası) (2008), ACAP iş qrupunun Çağırış
Dəqiqələri, 4-5 Mart, 2008, Moskva
Antonov, Anatoli və Anatoli Qamera (2007), 20-22 Sentyabr, 2007-ci il 9-cu
Beynəlxalq HCH və Pestisidlər Forumu (Bax
http://www.ihpa.info/docs/library/9th/9thHCH_FORUM_BOOK_part1.pdf
həmçinin bu saytın 2 və 3-cü hissəsi)
Barroso, Jose Manuel (2007), Wieslaw Stefan Kuc, Xəbərdarlıq, Təhlükəli
kimyəvi maddələr, köhnəlmiş pestisidlər, səh 96-106-da Avropa
Komissiyasının prezidenti tərəfindən təzminat.
Radio 4 BBC, Afrikada toplanmış köhnəlmiş pestisidlər haqqında radio
veriliş http://www.blackherbals.com/bbc_radio_4_broadcast_on.htm
Brennpunkt LebensmittelSicherheit (2002), nömrə 1, səh. 11, Juni, Der
Nitrofen-Skandal, Behr's Verlag Hamburg.
CLU-IN (2008), Davamlı Üzvi Çirkləndiricilər– Üçqat Qiymət (video)
(www.clu.in.org.ottowa)
Cramon-Taubadel, S. von (2002): Almaniyanın Nitrofen Qalmaqalı və
Ukraynada Qida Təhlükəsizliyi. Beratungspapier S2 der Deutschen
Beratergruppe Wirtschaft bei der ukrainischen Regierung. Kiyev, Juli.
DANCEE (Şərqi Avropaya Daniyadan Ekoloji Yardım) (1994-2001),
Hazardous Waste Management Systems in Estonia, 124/009-0009, Danish
EPA, DANCEE, Chemcontrol, 1994-2001.
DANCEE Litva (1995-2002), Litvada istifadə olunmamış pestisidlərin idarə
olunması üzrə Fəaliyyət Planı, 124/025-0026, Daniya EPA, DANCEE, COWI ilə
əməkdaşlıqla birgə Krüger tərəfindən.
DANCEE Latviya (1999-2002), Latviyada Təhlükəli Tullantıların yandırıl-
ması, 124/023-0070, Daniya EPA, DANCEE, Chemcontrol.
DANCEE Baltik Dövlətləri və Rusiya (2001-2002), Baltik Dövlətləri və
Rusiyada Davamlı Üzvi Çirkləndiricilərin mərhələli layihəsi, 124/000-0166
Daniya EPA, DANCEE, COWI, 2000-2002.
DANCEE Şərqi və Mərkəzi Avropa (2001), Şərqi və Mərkəzi Avropada
köhnəlmiş pestisidlərin icmalı, tam məruzə üçün layihə üçün dəqiq işlənmiş
COWI, Fevral 2001.
DANCEE Latviya (2001), Baltik dövlətlərində daimi üzvi tullantıların mər-
hələli vəziyyəti (Latviya).
DANCEE (2002-2004), Köhnəlmiş Pestisidlərin Qarşısının alınması, Latvi-
ya (2002 – 2004), COWI Məsləhətçiləri.
DANCEE (2003), Daniya-Ukrayna Ekoloji Əməkdaşlığı, 1993-2002.
DANCEE (2004-2006), Rusiya Federasiyasında köhnəlmiş Pestisidlərin
İdarə olunması, COWI Məsləhətçiləri.
Danish EPA (2001-2004), Belarusiya, Belarusiyada Köhnəlmiş pestisidlə-
rin Sorğusu, İdarə olunması və Yerbəyer edilməsi, Daniya EPA, DTI, COWI
23
22
Kyprianou, Markos (2007), “Sağlamlıq və İstehlak mühafizəsi ərazisində
Aİ fəaliyyətləri”, Wieslaw Stefan Kuc Xəbərdarlıq! Təhlükəli kimyəvi
maddələr, Köhnəlmiş Pestisidlər kitabında, səh. 138-146.
Li, Yi Fan (1999), “Texniki Heksaxlorsikloheksanın qlobal istifadəsi və Ətraf
Mühitin zəhərləməsinin nəticələri: 1948-1997”, Ümumi Ətraf Mühit elmi,
Vol. 232, səh. 123-160.
Litva milli Fəaliyyət planı(2007), “Stokholm Konvensiyasına əsasən daimi
üzvi tullantılar” (http://www.pops.int/documents/implementation/
nips/submissions/default.htm).
Michel, Louis (2007), “İnkişaf etmiş ölkələr üçün köhnəlmiş pestisidlərin
təhlükəsi”, Wieslaw Stefan Kuc Xəbərdarlıq! Təhlükəli kimyəvi maddələr,
Köhnəlmiş Pestisidlər kitabında səh. 124-136.
Ukrayna Milli Ekoloji Siyasəti (2007), Qiymətləndirmə və İnkişaf
strategiyası, Kiyev 2007, Ministry of Environmental Protection of Ukraine, p.
180, BMT inkişaf proqramı Qlobal Ekoloji Təchizat, Kiyev.
Plesca, Valentin, Anatol Gobjila, Ion Barbarasa və Larisa Cupcea (2008),
“Molovada daimi üzvi tullantı ehtiyatlarının idarəsi və məhv edilməsi” in 9th
International HCH and Pesticides
Forum for CEECCA ölkələri üçün 9-cu Beynəlxalq HCH və pestisidlər
forumu, Çisinau, Moldova.
Umweltbundesamt (2007), Schadstoffkonzentrationen in Organismen
d e r
N o r d s e e ,
A v q u s t
(
).
UNECE (2004), içməli suyu qorumaq üçün Dnestr əməkdaşlığı
(www.unece.org/press/pr2004/04env_p16e.htm).
UNEP (2000), müəyyən Davamlı Üzvi Çirkləndiricilərüçün Beynəlxalq
planının tətbiq olunması üzrə Beynəlxalq Danışıqlar Komitəsi, Beşinci
sessiya, Johannesburg, 4-9 Dekabr,
(www.pops.int/documents/meetings/inc5/Fr/inf5-4/inf4.doc).
Vijgen, John (2006), Lindan HCH isomer istehsalı irsi: Tullantıların idarə
olunması, meydana gəlməsi və yerbəyer edilməsinə qlobal baxış IHPA
(http://www.ihpa.info/docs/library/Lindane%20Main%20Report%20DE
F20JAN06.pdf).
WECF (2006), Diqqət – Köhnəlmiş pestisidlər!, Ukraynada köhnəlmiş pes-
tisidlərin idarə olunması, səh. 19 (http://www.wecf.de/english/publications/
2006/obsolete_pesticides.php).
Wodageneh, Alemayehu (2007), “Davamlı Üzvi Çirkləndiricilərvə köh-
nəlmiş pestisidlərin mürəkkəb problemləri”, Wieslaw Stefan Kucun Xəbər-
darlıq! Təhlükəli kimyəvi maddələr, Köhnəlmiş Pestisidlər kitabında, səh.
508-516.
h t t p : / / w w w . u m w e l t b u n d e s a m t -
umweltdeutschland.de/umweltdaten/public/theme.do;jsessionid
=80B4B76B28186A71978B399A197B1113?nodeIdent=2416
25
24
Albaniya
0
Ermənistan
800
Azərbaycan
4.000
Belarus
6.558
Bosniya və
Hersoqavinya
NA
Bolqarıstan
14.103
Bəzi 353 ton Köhnəlmiş pestisid
Apreldə İyun 2006-cı ilə qədər
məhv edilmişdir, Hollandiya hö-
kuməti tərəfindən maliyyələşdiril-
mişdir. 2001 və 2002-ci ildə 360
ton Aİ PHARE (İqtisadiyyatın ye-
nidənqurulmasına Yardım) tərə-
findən maliyyələşdirilərək məhv
edilmişdir.
20-22 Sentyabr, 2007-ci il 9-cu
Beynəlxalq HCH və pestisidlər
forumunda məruzə edilmişdir.
Bolqarıstanın Ətraf Mühit və Su
Resursları Naziri xanım Tsvetanka
Dimiçiyevanın sözlərinə əsasən,
ümumi 14.103 ton köhnəlmiş
pestisidin 83.5 %, yəni 11.773
tonu təhlükəsiz şəkildə 76 yeni
tikilmiş və ya yenidən qurulmuş
dövlət və bələdiyyə anbarlarına
qoyulmuşdur və ya 1.804 “BB
kublar”da kapsullaşdırılıb. Əlavə
2.330 ton ehtiyat isə müvəqqəti
xarakter daşıyır və daimi deyil!
Xorvatiya
0
Çex R espublikası
0
Ekologiya Nazirliyinin sözlərinə
əsasən, sonuncu 141 ton köhnəl-
miş pestisid 2007-ci ildə məhv
edilmişdir.
Estoniya
0
Estoniya hökumətinin sözlərinə
görə bütün 700 ton ehtiyat
2007-ci ildə kənarlaşdırılmışdır.
Gür cüstan
3.000
Litva hal-hazırda pestisidlə çirklənmiş 6.212 m torpağı və 20.000 ton
köhnəlmiş pestisidi toplayır və məhv edir. 73 % maliyyələşdirmə Birləşmiş
Fonddan, 27 % isə milli fonddan təmin olunur. Litva 2002-ci ildən 2005-ci
ilə kimi pestisid qalıqlarının idarə olunması üzrə dövlət proqramının bir
hissəsi olaraq, 3.190 ton köhnə pestisidi məhv olunmaq üçün Almaniyaya
göndərmişdir (Litva Milli Fəaliyyət Planı, 2007).
Latviya köhnəlmiş pestisidlərin təmizlənməsində PHARE (İqtisadiyyatın
yenidənqurulmasına Yardım) fondundan istifadə etmişdir. Rumınya 2005-
ci ildən 2006-cı ilə kimi təqribən 2 il müddətində Aİ PHARE-nin (İqtisadiy-
yatın yenidənqurulmasına Yardım) maliyyə dəstəyi ilə 2.300 ton pestisidi
məhv etmişdir. Buna baxmayaraq, öləkə ərazisində hələ də 500-1.000 ton
pestisid qalıb.
Daniya Hökuməti DANCEE proqramı çərçivəsində köhnəlmiş pesti-
silərlə mübarizə üçün Belarusiya, Latviya və Rusiyaya dəstək olmuşdur.
Proqram dayandırılmışdır. Estoniya dövləti Aİ dəstəyini qəbul etmədən
bütün təmizləmə işləri xərcini dövlət büdcəsi hesabına həyata keçirmişdir.
2001-ci ildə Finlandiyaya 110.7 ton, 2007-ci ildə Almaniyaya 103.9 ton ixrac
olunmuşdur. Köhnəlmiş pestisidlərin qalanı Estoniyada məhv edilmişdir.
Çex Respublikası köhnəlmiş pestisidlərin məhv olunmasını öz büdcə-
sindən Dövlət Fitosanitariya İdarəsi və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən hə-
yata keçirmişdir. 2007-ci il məlumatına görə, 141 ton pestisid daxili şəkildə
yandırılmış və/və ya mıhv edilmişdir.
3
11
12
13
10
11
12
13
27
26
Avropa İttifaqına üzv olan ölkələrdə həyata keçirilən
fəaliyyətlərə nümunələr
Litva Respublikası Ekologiya Nazirliyi, ISPA/Birgə Layihələr Bölməsinin rəhbəri
Xanım Dalia Papievienénin məlumatı, Ekoloji Layihələr İdarəsi Agentliyi, 21
Oktyabr, 2008-ci ildə IHPA tərəfindən əldə edilib.
Ekoloji Mühafizə Agentliyi DANCEE, CEE regionları üzrə Köhnəlmiş Pestisidlərin
yandırılma və ya qeyri-yandırılma ilə məhv edilməsi Texnologiyalarının geniş icmalı
Oktyabr, 2004, bax bölmə 2.1.1
CEE regionları çərçicəsində Stokholm Konvensiyasına Daniya və Beynəlxalq dəstək
(http://www2.mst.dk/Udgiv/publications/2005/87-7614-543-3/pdf/87-7614-544-
1.pdf).
Estonia, Estoniya Ekologiya Nazirliyi, Baş dövlət qulluqçusu xanım Mari-Liis
Ummikin məlumatı, 23 Oktyabr, 2008-ci ildə IHPA tərəfindən əldə edilib.
Litva Respublikası Ekologiya Nazirliyi, ISPA/Birgə Layihələr Bölməsinin rəhbəri
Xanım Dalia Papievienénin məlumatı, Ekoloji Layihələr İdarəsi Agentliyi, 21
Oktyabr, 2008-ci ildə IHPA tərəfindən əldə edilib.
Macarıstan
200
2005-2006-ci ildə 5 region üzrə
183 ton toplanmış və məhv edil-
mişdir. Eyni fəaliyyət digər ərazi-
lər üçün də planlaşdırılıb, ancaq
maliyyə çatışmazlığına görə
təxirə salınıb.
Qazaxıstan
10.000
Kosova
8
Qırğızıstan
3.000
20-22 Sentyabr, 2007-ci il 9-cu
Beynəlxalq HCH və pestisidlər
forumunda məruzə edilmişdir.
10 ton yenicə toplanmışdır və
2.000 ton məhv edilmişdir.
Latviya
10
Litva
2.000
2002-2005-ci illər ərzində təqri-
bən 3.190 ton köhnə pestisid
məhv edilmək üçün Almaniyaya
göndərilmişdir.
Rumınya
1.000
Rusiya Federasiyası
100.000
Serbiya
200
Milli Fəaliyyət Planı Status, 2008
Polşa
5.000-7.000
20-22 Sentyabr, 2007-ci il 9-cu
Beynəlxalq HCH və pestisidlər fo-
rumunda məruzə edilmişdir.
Moldova
Respublikası
5.450
Dünya Bankı layihəsi 1.150 ton-
dan çox pestisidi 2006-2007-ci
ildə məhv etmişdir.
Aİ PHARE (İqtisadiyyatın yenidən
qurulmasına Yardım) təşkilatının
köməyi ilə 2006-cı ilin sonunadək
2.300 tondan çox pestisid məhv
edilmişdir.
Slovakiya Respublikası
300
Sloveniya
350-400
Tacikistan
Tacikistan Milli Fəaliyyət Planı
15.160
Türkiyə
İlkin Milli Fəaliyyət Planı məlumatı
3.000-3.300
Türkmənistan
Ukrayna
Ukrayna Milli Fəaliyyət Planı, 2007
31.700
Miqdar: Etibarlı məlumat yoxdur
1.671
26-28 May, 2005-ci ildə 8-ci Bey-
nəlxalq HCH və pestisidlər Foru-
munda məruzə edilmişdir. Qeyri-
hökumət təşkilatının məlumatına
görə 40.000 tondan çox var.
255.519-262.572
CƏMİ
Polşa da köhnəlmiş pestisidlərin məhvi üçün öz büdcəsindən istifadə
etmişdir, Macarıstan da məhv edilməni maliyyələşdirmək üçün çox az
miqdar istifadə etmişdir. 2001-ci ildə Slovakiya Respublikasında və
Macarıstanda Hollandiya Ekologiya Nazirliyinin dəstəyi ilə aşkar etmədə
kiçik pilot layihəsi həyata keçirilmişdir. Son bir neçə il ərzində Macarıstanda
Cseber Kht ictimai şirkəti 5 region üzrə istifadə müddəti bitmiş 183 ton
pestisid toplayıb məhv etmişdir. Fəaliyyətin xərci 80 milyon HUF, yəni
təqribən 330.000 avro etmişdir. Cseber Kht çşirkəti və oestisidlərin sahibləri
15% ödəməni həyata keçirmişlər, qalan məbləğ isə müvafiq Nazirlik
tərəfindən ödənmişdir. Ancaq Cseber Kht şirkətinin səylərinə və Reflex
Assosiyasının qalan 200 ton pestisidin məhv edilməsini davam etdirmək
üçün maliyyə resursu tapmasına baxmayaraq, son 3 il ərzində heç bir
fəaliyyət həyata keçirilməmişdir.
1998-2007-ci illərdə köhnəlmiş pestisidlər üçün öz vəsaitindən, cəmi
5.516 milyon avro istifadə etmişdir. 2007-ci ildə ümumi 14.103 ton köhnəl-
miş pestisidin 83.5 %, yəni 11.773 tonu təhlükəsiz şəkildə 76 yeni tikilmiş və
ya yenidən qurulmuş dövlət və bələdiyyə anbarlarına qoyulmuşdur və ya
1.804 “BB kublar”da (195 x 195 x 195 sm ölçüsü olan polad-beton, 5m
həcmi olan kip plomblanmış koneynerlərdir) kapsullaşdırılıb. Baxmayaraq
ki, bu, problem kökündən həll etməyib, ancaq müvəqqəti də olsa,
təhlükəni aradan qaldırmışdır. Bolqarıstanda hələ də 2.330 ton köhnəlmiş
pestisid düzgün olmayan şəkildə 358 anbarda saxlanmaqdadır.
14
3
15
28
14
15
Cənab Jaromir Manhartın məlumatı (Çex Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən
toplanıb), 20 Fevral, 2008-ci ildə IHPA tərəfindən əldə edilib.
Cənab Tibor Kovacsın məlumatı, Refleks Ekologiya Assosasiyası, 20 Oktyabr,
2008-ci ildə əldə edilib.
Belqrad, Sentyabr, 2008 TAIEX sərgisində Tsvetanka Dimçiyeva tərəfindən
təqdimat,
Bax Dimçiyeva (2008).
1
Dostları ilə paylaş: |