BEL BÖYÜK PROBLEML Rİ
BEYN LXALQ D R C D
RAZILAŞMA İL
H LL ETM K
ÜÇÜN CİDDİ ADDIMLAR
ATILMAYANA Q D R,
SONRAKI İST NİL N
C HDL R ÇOX AZ
V ÇOX GEC OLACAQDIR.
Ə
Ə
Ə
Ə Ə Ə Ə
Ə
Ə
Ə
Ə Ə
Ə
Ə
Ə
Ə
Ə
Alemayehu Wodageneh,
BMT-nın Qida və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının
Köhnəlmiş pestisidlər üzrə Qlobal Proqramının
keçmiş koordinatoru (Wodageneh, 2007)
Biz köhnəlmiş pestisidlərlə (zərərvericilərlə kimyəvi mübarizə vasitəsi) mü-
barizədə ciddi addımlar atmalıyıq.
Köhnəlmiş pestisidlər böyük aktuallıq kəsb edir və bu yeni problem deyil.
Zəhmət olmasa, icazə verin həmkarım cənab Wieslaw Kuc tərəfindən yazılan
“Xəbərdarlıq, Təhlükəli kimyəvi maddələr-köhnəlmiş pestisidlər” yazısına daxil
edilmiş köhnəlmiş pestisidlər haqqında olan keçən hesabatıma istinad edim.
Kitab aydın şəkildə göstərir ki, siyasətçilər indi köhnəlmiş pestisid eh-
tiyatlarının yaratdığı pis vəziyyətə dair tədbir görməlidirlər. Xoşbəxtlikdən belə
görünür ki, Aİ-ə (Avropa İttifaqına) üzv olan yeni dövlətlər öz ölkələrində lazımi
tədbirlər həyata keçirmişlər və hətta yəqin ki, növbəti illərdə həmin ərazilərdə
bu problem tamamilə həll oluna bilər. Bəs AQS (Avropa Qonşuluq Siyasəti)
ərazisi, Rusiya və Orta Asiya? Biz oturub başqa bir qida qalmaqalının
yaranmasına tamaşa etmək və ya problem özbaşına həll etmələrinə imkan
verməklə problemin öhdəsindən gələ bilmərik.
Hesabatımda Danimarka və digər Aİ ölkələrinə zərbə vuran 2002-ci il
Nitrofen qalmaqalının aqibəti haqqında yazmışam. Yeni fəlakət daha dəhşətli
olacaq və onu göstərəcək ki, biz xəbərdarlığa ciddi şəkildə əməl etməmişik və
keçmiş təcrübədən heç nə öyrənməmişik.
Mən, həmçinin, qeyd etmişəm ki, bizim gücümüzü iki başlıca məqsəd
üzərində cəmləşdirməliyik:
- Köhnəlmiş cari pestisid ehtiyatlarının aradan qaldırılması
- Yeni ehtiyatların toplanmasının qarşısının alınması
Bu məqsədlər köhnəlmiş pestisidlərin öhdəsindən gələcək kollektiv
təşkilatın yaradılması və/və ya pul vəsaiti vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Mən,
həmçinin, belə bir təşkilatın hansı yol ilə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT)
bir hissəsi ola biləcəyini qısa şəkildə təsvir etmişəm, məsələn, BMT-də
köhnəlmiş pestisidlərlə mübarizə mandatı olan Qida və Kənd Təsərrüfatı
Təşkilatı (FAO) ilə yaxın əməkdaşlıq etməklə.
Buna görə də, mən Qida və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının Orta Asiyanın təd-
qiqatları ilə bağlı son təşəbbüslərimi və 2008-ci ilin Dekabr ayında
Azərbaycanda keçirilən seminarı bəyənirəm. Həmin seminarda aşkar edilən
köhnəlmiş pestisidlərin son statistikası böyük təəccüb yaratdı.
Mənə aydındır ki, Aİ hərəkətə keçməlidir və buna görə də mən çalışıram
əmin olum ki, bu problemə Avropa Parlamentinin yeni qanunvericiliyində
baxılacaq. Yuxarıda qeyd olunan təşkilat və ya pul vəsaiti kimi konkret
məsələlərdə razılığa gəlmək üçün bu iş Ətraf Mühit Komitəsinin və ikitərəfli
görüşlərdə məsul müvəkkillərin öhdəsinə götürülməlidir.
Hansı partiyadan olmasından asılı olmayaraq, Avropa Parlamentindəki
bütün həmkarlarımı bu vacib təşəbbüsə dəstək verməyə səsləyirəm. Köhnəlmiş
pestisid problemi diqqət və həll yolu tələb edir. Bu gün, çünki sabah artıq gec
ola bilər.
Dan Jørgensen
Avropa Parlamentinin üzvü
1
“Köhnəlmiş pestisidlər: Problemli situasiya və nə üçün biz indi fəaliyyətə
keçməliyik” adlanan bu hesabat köhnə Sovet, Cənub Balkan və daha az sayda
olmasına baxmayaraq yeni Avropa İttifaqı ölkələrində köhnəlmiş pestisidlərlə bağlı
getdikcə artan təhlükənin təhlilinə yardım məqsədi daşıyır. Uzun müddət bu
problemlə çox dərindən məşğul olan biri kimi mən təkrar qətiyyətlə deyirəm ki,
fəaliyyətə keçməyin vaxtıdır. Bu mənim çatdırmaq istədiyim, xüsusilə, Avropa
Komissiyasına ünvanlanmaq istədiyim mesajdır. Bu təhlükəyə məruz qalan ölkələrlə
birgə belə məsələlərlə məşğul olan əsas müəssisədir.
2007 –ci ildə Avropa Parlamentində təhlükəni nümayiş etdirən sərgi ilə birlikdə
ictimai görüş təşkil etdim. Bundan başqa, sərgi Vaşinqtonda Dünya Bankı/ Qlobal
Ekologiya Təsisatı (GEF), Çisinau, Moldovada keçirilən Beynəlxalq HCH və Pestisid
Forumunda, və Vyanada BMSİT-in ildə iki dəfə keçirilən toplantısında nümayiş
etdirilmişdir. Köhnəlmiş pestisidlərin insanlara təsiri, onların qida və ətraf mühitə
getdikcə artan təhlükəsi barədə böyük narahatlığı təsdiqləyən bir çox müzakirələrin
şahidi oldum. Qeyd etdiklərimin hamısı məni bu problem həll olunana qədər davam
etməyə inandırdı.
Mən həmçinin Beynəlxalq HCH və Pestisidlər Assosiasiyasına daha çox
tərəfdaşlar cəlb etmək üçün tükənməz səylərinə görə minnətdarlığımı bildirirəm.
Bunlara aiddir: Avropa Komissiyası, Avropa Parlamenti, Aİ –yə üzv olan ölkələr, və
Şərqi Avropada Aİ-yə üzv olmayan ölkələr, Birləşmiş Millətlər
Qida və Kənd
Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO), Birləşmiş Millətlər Ətraf Mühit Proqramı, (UNEP) Birləşmiş
Millətlər Sənaye İnkişaf Təşkilatı, (UniDO) Dünya Bankı, Stokholm Konvensiyası və
Basel Konvensiyası Katiblikləri, Qlobal Ekologiya Təsisatı (GEF) və bir çox qeyri-
hökümət təşkilatları, eləcə də, pestisid istehsal edən sənaye.
Başlanğıc mərhələdə hər şey
fəaliyyətə başlayan regional layihələrlə irəliyə
doğru gedir. BMT-nın Qida və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının adından IHPA,
Miliekontakt İnternational, Green Cross və 9 ölkənin nümayəndələri ilə birgə
“Köhnəlmiş pestisidlərə və Davamlı Üzvi Çirkləndiricilərə qarşı potensialın
yaradılması” üzrə GEF proqramını idarə etməyə başlayacaq.
Proqram 2009-cu ilin əvvəllərində başlayıb. Layihəyə bu ölkələrdə təbliğat və
potensialın yaradılması və regional əməkdaşlığın gücləndirilməsi məqsədləri və
texniki bilik və təcrübələrin mübadiləsi daxildir. Layihə ölkələr və mütəxəssislər
arasında əlaqə yaradacaq və regiondakı bütün ölkələrdə təmizləmə əməliyyatlarının
hazırlanmasını və həyata keçirilməsini asanlaşdıracaq.
Köhnəlmiş pestisidlər idarəsi üzrə BMT-də mandatı olan Qida və Kənd Təsərrüfatı
Təşkilatı Orta Asiya və Qafqazda köhnəlmiş pestisid problemləri üzrə tədqiqata baş-
layıb. 2008-ci il 2-4 dekabr tarixlərində Bakıda keçirilən seminarda təşkilat vəziyyətin
ciddiyətini vurğulayıb və tez bir zamanda tədbir görmək üçün dünyaya güclü çağırış
göndərib.
Mən belə düşünürəm ki, yaxın zamanda əldə edilən inkişaf müsbət haldır və
Avropa Komissiyasına bu sahədə platformanı genişləndirmək üçün bənzərsiz imkan
yaradır. Buna görə də, Komissiyanı gələcək Fəaliyyət Planını tərtib etmək məqsədilə
müzakirə etmək və fikir mübadiləsi aparmaq üçün dəyirmi masa toplantısında iştirak
etməyə dəvət edirəm.
Vieslav Stefan Kuc.
Avropa Parlamentinin Üzvü
Brüsell Aprel, 2009.
3