Kimyoviy texnologiya


 Reaktorning konstruktiv hisobi



Yüklə 0,74 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə48/53
tarix27.01.2022
ölçüsü0,74 Mb.
#83177
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   53
polimerbenzin olish jarayoni tahlili va uni samaradorligini oshirish yollar

 

3.3. Reaktorning konstruktiv hisobi. 

Reaktorning   

geometrik    o’lchamlarini  hisoblash  uchun  rasmdagi  parametrlari 

qatlami hajmini topish kerak. 

Vk =  G


1





ds



s

s

2

,



0

2

,



0

 ,              

bu   erda     G

’ = 


G/p 



2

,



0

2

,



0

р

ds/τ  -  Polimerlangan  frakstiyasi Ѕ

2

 ning  


Qoldiq  ko’rsatgichi.  Bu  ko’rsatgich  spravochniklardan  topiladi.  Bu  holatda  bu 

ko’rsatgich 0,2245m

3

 s/m


3

 ga teng . 

G – xom ashyoni qayta ishlash  miqdori, kg/soat ga   o’tkazilganda. 

G = 2,8 mlm g/y 343137 kg/ soat 

 G = 343137/855 = 401 m

3

 / soat 



Endi V

ni  hisoblash mumkin: 



V

k

 =  401 ∙ 0,2245 = 90,0245 = 90,03 m



3

 

Reakstiyalaridan    diametrini  stil  indrik  holda  deb    u



t

  qilsam    va  reaktorning  

balandligi diametrga  bog’liq holda 2: 1 nisbatda  N =2 D bo’ladi.  

Unda V


p

 = π∙D


2

  H = π∙D

2

 ∙ 2D = 2 π∙D



Reaktorning diametri quyidagiga teng: 









м



V

D

n

4

,



2

34

,



14

28

,



6

/

03



,

90

14



,

3

2



/

03

,



90

)

2



/(

3

3



/

1

3



/

1

3



/

1







 

H = 2∙2,4 = 4,8 m 




 

4.1. Texnika xavfsizligi 

NQIZ  va  GQISh  da  ishlatiladigan  neft-gaz  va  neft-gaz  maxsulotlari, 

katalizator va reagentlarning Yong’inga va  portlashga xavfli xususiyatlari ularning 

alangalanish  xarorati    (portlashi)  bilan  xarakterlanadi.  ONTP  24-86  ga  muvofik 

ya’ni  “Bino  va  xonalar  kategoriyasini  portlash  va  Yong’in  xavfi  buyicha 

Aniqlash”,  bino  va    xonalar  ularda  joylashgan  material  va  maxsulotlarga  karab, 

A,B,V,G va D kategoriyalarga bo’linadi. 

Kategoriya  A  (portlovchi  yonuvchi)  –  Yonilgi  gazlar,  alangalanish  xarorati 

280S  dan  oshmagan.  O.A.S  lar  xonadagi  bosim  5  kPa  dan  ortganda  oson 

alangalanib,  portlashi  mumkin.  Bunday  maxsulot    va  materialalar  suv,  xavo  yoki 

uzaro ta’siri orkali, xonadagi bosim 5 kPa dan oshganda portlashi mumkin. 

Kategoriya  B  (portlash  ga  va  yonishga  xavfli)  –  yonilgi  changlari    yoki 

tolalari.  Alanglanish    xarorati 280S dan oshmagan OASlar  xonadagi bosim 5 kPa 

dan ortganda  changli xavo yoki bugli xavo  aralashmalari xosil kilib, alangalanishi 

natijasida portlashi mumkin. 

Kategoriya  V  (Yong’inga  xavfli)  –  Yonilgi  va  kiyin  yonuvchi  suyukliklar, 

kattik Yokilg’i va kiyin yonuvchi maxsulotlar va materialalar  (shuningdek tola va 

changlar), suv, xavodagi  kislorod yoki uzaro ta’siri orkali yonishi mumkin bulgan 

maxsulot va materiallar. 

Kategoriya    G  –  issik  yoki  erigan  xoldagi  yonmaydigan  maxsulot  va 

materiallar.  Ularni  qayta    ishlash  jarayoni  issiklik  nurlarini  ajralib  chikishi,  bilan 

uchkun va alanga bilan boradi, yonilgi sifatida ishlatiladigan yonilgi gazlari, suyuk 

va kattik maxsulotlar. 

 Kategoriya D – Sovuk xoldagi yonmaydigan maxsulot va materiallar. 

Elektr  jixozlarni  urnatish  koidalariga  muvofik,  elektr  jixozlarni  tanlashda 

portlashga  xavfli  va  Yong’inga  xavfli  bulgan  zonalar  katta  axamiyatga  ega. 

Portlashga  xavli  zona  bu,  xona    yoki  xonadagi  chegaralangan  joyda  yoki  tashkari 

qurilmada portlashga xavfli aralashma xosil bo’ladigan joydir. Texnologik yonilgi 




gazlari yoki O.A.S buglari qurilmadan ajralib chikishi mumkin bulgan joydan 5 m 

vertikal va 5 metr  




 

gorizontal    joy  portlashga  xavfli  joy  deyiladi.  Yong’inga  xavfli  zona  deb  davriy 

yoki doimiy ravishda yonilgi (yonuvchan) maxsulotlar bilan boglik bulgan xonalar, 

ya’ni  texnologik  jarayon  buzilganda    Yong’inga  xavfli  zona  hisoblanadi. 

Portlashga  xavfli  xonada  va  tashki  qurilmada  ishlatiladigan  elektr  jixozlar 

xavfsizlikni ta’minlasalar ularni portlashdan ximoyalangan deb aytadilar. 

Portlashdan  ximoyalangan  elektr  jixozlarni  tanlashda  shu  qurilma 

ishlatiladigan    joyda  portlashga  xavfli  aralashmalar  konstentrastiyasi  va 

kategoriyasi,  gruppasi  aniklanadi.  Kategoriya  maksimal  oralikning  xavfsizlik 

kattaligi  bilan  aniklanadi,  gruppasi  esa  –  maxsulotning  uz-uzidan  alangalanish 

xarorati bilan aniklanadi. 

Transport  kilinadigan  maxsulotlarning  fizika-ximiyaviy  xususiyatlariga  va 

ishchi  parametrlariga  karab,  truboprovodlar  uchun  materialalar  ularning 

klassifikastiyasi buyicha  tanlanadi. 

NQIZ  larida  Yong’inning  oldini  olish  uchun  Yong’inga  karshi  tartib-rejim 

urnatiladi. Bu rejim ob’ektlarda Yong’in xavfsizligini ta’minlashga yordam beradi. 

NQIZ  va  GQIZ  lardagi  Yong’inga  karshi  ximoya  tizimi  quyidagilarni  uz 

ichiga  olgan:  avtomatik  Yong’inga  karshi  signalizastiya  vositalari,  avtomatik  va 

kuzgalmas  Yong’in  uchirish  tizimi.  “Neftni  qayta-ishlash  sanoatida  Yong’in 

xavfsizligi koidalari” talablariga  muvofik  barcha ishlab chikaruvchi  va  yordamchi 

inshootlar,  tashkaridagi    qurilmalar  birlamchi  Yong’inni  uchirish  vositalari  bilan 

ta’minlangan  bulishi  kerak.  Birlamchi  Yong’inni  uchirish  vositalariga  quyidagilar 

kiradi: 

ko’pikli kimyoviy ut uchirgich  OP-5, OXP-10,OXVP-10 

ko’mir kislotali ut uchirgich  OU-2, OU-5, OU-8 

 ko’mir kislotali –brom etilli ut uchirgich OUB-3, OUB-7 

xavoli-ko’pikli ut uchirgich OVP-100,  OVPU-250 

kum, voylok,  asbestli yopqich 

Bosim  ostida  ishlaydigan  idishlar  ishga  tushirishdan  oldin  albatta  sinovdan 

utkaziladi.  Bosim  ostida  ishlaydigan  idishlar    quyidagilar  bilan  ta’minlanadi:  1) 




Bosim va xaroratni  ulchaydigan  qurilmalar ; 2) Tusikli armaturalar;   3) Suyuklik 

satxini  kursatgichlar; 4) Saklanish klapanlari: 

“Bosim  ostida  ishlaydigan  idishlarni  urnatish  va  xavfsizlik  koidalari”  ga 

muvofik  saklanish  klapanlarining  soni  va  ularning    ulchamlari  sharoitdan  kelib 

chiqqan xolda hisoblash yuli bilan tanlanadi: 

Apparatdagi saklanish klapanlarini hisoblashda bosimni kutarilishi 

Ishchi bosim,MPa                  normalari. 

0,3 gacha                                           < 0,5 MPa 

0,3-6,0                                             < 15 % R 

> 6,0                                                < 10 % R 

Uz uzini ximoya qilish vositalariga quyidagilar: Maxsus kiyim, maxsus oyok 

kiyimi, kulni ximoyalovchi vositalar, protivogazlar va boshkalar misol bo’ladi. Uz-

uzini  ximoya  qilish  vositalaridan  foydalanish  texnika    xavsizligi  koidalariga 

asoslangan bulib, norma  buyicha beriladi. 

Maxsus  kiyimlar  ximoyalash  turiga  karab  quyidagi  gruppalarga  bo’linadi. 

Xarorat  tushganda,  xarorat    kutarilganda,  mexanik  ta’sirlanishda;  rentgent  nurlari 

va  radioaktiv  maxsulotlarda:  elektr  tokida,  elektrostatik  zaryadlarda,  elektrli  va 

elektromagnitli  maydonda;  changlarda;  zaxarli  maxsulotlarda,  zaxarli  bo’lmagan 

maxsulot eritmalari va suvlarda va boshkalarda. 

Maxsus  ximoyalovchi  kiyimlar  quyidagi  turlarga  bo’linadi:    palto,    yarim 

palto,  yarim  shuba,  nakidkalar,  plashlar,  xalatlar,  kostyumlar,  shimlar, 

kombenzonlar,  yarim  kombenezonlar,  jaketlar,  bluzkalar,  kuylaklar,    fartuklar. 

Neft  va  neft  maxsulotlaridan  ximoyalovchi  maxsus  kiyimlar  GOST  ga  binoan 

paxtali va aralash matolardan tayyorlanadi. 

Maxsus  oyoq  kiyimi    oyoklarni    shikastlanishdan,  agressiv  maxsulotlar 

ta’siridan,  neft  va  neft  maxsulotlaridan,  past  xaroratlardan,  isib  ketish  va 

quyishlardan,  chang  buluvchi  va  ifloslantiruvchi  maxsulotlardan  ximoya  qilish 

uchun  ishlatiladi.  Maxsus  oyok  kiyimlari  quyidagi  turlarga  bo’linadi:  Etik,  yarim 

etik, botinka, yarim botinka, tufli, kalish, sandali, tapochka. 



Neft  va  neft  maxsulotlaridan  ximoyalanishda  polivinilxlorid  va  kauchukdan 

tayyorlangan  rezina  etikdan,    kirza  etikdan,  «uonvert»  tipidagi    yarim  etikdan 

foydalaniladi. 

Ishlab  chikarishda  konstentrlangan  kislotalar,  ishkorli  va  boshka  agressiv 

suyukliklar  bilan  ishlaganda  ishkorga  va  kislotaga  bardoshli  rezina  etikdan 

polivinilxlorid va kauchukdan tayyorlangan plastmassali  etiklardan foydalaniladi. 

Kulni ximoyalovchi vositalarga kulkoplar kiradi. 

Maxsus  oyok  kiyimi  va  kulni  ximoya  qilish  vositalarini  tanlashda  kulay 

bulishi uchun ular markalarga ajratiladi. 

Axoli  yashaydigan  joyda  atmosfera  xavosini  ifloslantirish  mumkin  bulgan 

zararli  moddalar  uchun  2  ta  normativ  kabul  kilingan:  maksimal  bir  martalik  va 

urtacha  kunlik  me’yoriy  mumkin  bulgan  konstentrastiya  (M.M.B.K  yoki  PDK). 

Bundan  tashkari  ishchi    zonasida  zararli  modda  lar  MMBK  si  normalari 

aniklangan.  Axoli  yashaydigan  joy  xavosida  me’yoriy    mumkin  bulgan  maksimal 

bir  martalik  konstentrastiya  (mg/m3)  –  bu  shunday    konstentrastiyaki  shu  xavoda 

20-30  dakika  bulishi  inson  organizmiga  reflekatorli  reakstiyalarni  olib  kelmaydi. 

Me’yoriy mumkin bulgan urtacha bir kunlik konstentrastiya (mg/m3) – bu shunday   

konstentrastiyaki,  inson  shu  ishchi  zonasida  kup  vaqt    bulishiga  karamay  uning 

organizmiga shu zararli moddalar salbiy ta’sir kursatamasligi kerak. 

Ishchi  zona  xavosida  zararli  moddalar  MMBK  (mg/m3)  –  bu  shunday   

konstentrastiyaki    dam  olish  kunlaridan  tashkari  xar  kuni  ish  vaqti  8  soat  yoki 

xaftasida 41 soat  ishlaganda, butun  ish staji  mobaynida  inson salomatligiga ziyon 

keltirmasligi kerak. 

Zaxarli  maxsulotlarni  xarakterlashda  ularni  inson  sogligiga  ta’sir  qilish 

darajasidan  foydalaniladilar.  (xavflilik    sinflari).  Zararli  moddalarni  ta’sir  qilish 

darajasiga karab  4 ta sinfga taksimlaymiz: 1) Favkulotda xavfli ; 2) Yukori xavfli ;  

3) urta xavfli ;  4) kam xavfli. 

Suv  zaxarlarini  ifloslantiruvchi  moddalar    2  MMBK  axamiyatga  ega  –  suv 

xavzasidagi suv va balik xujaligiga ishlatiladigan suv xavzasidagi suv uchun. 



Suv  xavzasidagi  suvda  zararli  moddalarning  MMBK  ga  teng  bulgan 

konstentrastiyasi  (mg/l)  insonning  butun  xayoti  davrida    organizmiga  salbiy  ta’sir 

kursatmasligi  kerak,  shuningdek  suvdan  foydalanishning    gigienik  sharoitlarini 

buzmasligi kerak. 

Neftni      qayta  ishlash  zavodida  kup  miqdorda  neft’  va  neft’  maxsulotlari 

yonilgi  va  yonilgi  maxsulotlari  va  portlashga  moyil  suyuklik  va  gazlar  ishlab 

chikariladi.  Texnologik  stexlarda  ish  jarayonida  qurilmalarda  neftni  qayta  ishlash 

zavodida sodir bulishi mumkin bulgan quyidagi xolatlar:  

-  Yong’in  kelib  chikishi,  qurilmani  ta’mirlash  uchun  ochganda  bulishi 

mumkin yoki truboprovodlarda yoki qurilma ish rejimi buzilishi okibatida;  

-  neft  maxsulotlarini  ishchi,  N

2

,  S  boshka  zararli  chikindilar  natijalarida:  



elektr  tok  chikishida  yoki  erga  ulanmagan  elektr  qurilmalarida  yoki  elektr  kobik 

ishdan chiqqanda. 

Ishga  kelgan  vaqtda  spirtli  ichimliklar  iste’mol  kilgan  xolda  kelish  kat’iyan 

man kilinadi va mexnat koidalarini uta jiddiy buzgan hisoblanadi. 

Sexda  yoki  qurilmada  yurish  turishga  xam  qat’iy  rioya  qilinishi  lozim. 

Truboprovodlar urnatilgan joylardan o’tganda faqat ko’rsatilgan  maxsus joylardan 

o’tish  mumkin.  Truboprovodlarda  yurish  oqibatida  yiqilishga  va  baxtsiz  xodisaga 

olib  keladi.  Tegishli  bo’lmagan  kishilar  ishlab  chikarish  stexlarida  yoki  blokida 

fakat smena boshligi shu jumladan blok boshligi va stex boshligi ishtirokida kirish 

mumkin.  

Muxofazaning  umumiy  talablari.  Xar  bir  ishchi  muxofazaga  kat’iyan  rioya 

qilishi  shart,  xar  bir  kilinadigan  ish  vaqtida  ishchi  urtogi  yordamida  xam  mexnat 

sharoitlariga  rioya  kilgan  xolda  bajarilishi  lozim.  Agar  ishchi  texnika  xavsizligi 

koidalariga  rioya  kilmasa, darxol bu  xakda uchastka boshligi  yoki stex boshligiga 

xabar berish lozim. 

Agarda  o’ziga  yoki  boshqaga  xavf  tug’ulganda  o’sha  ondayoq  tegishli 

shaxslarga xabar berish kerak.  

Texnologik  sxemalarda  xam  ishlaydiganlar  uchun  xam  yuqoridagi  barcha 

qoidalar tegishli hisoblanadi.  




Yüklə 0,74 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə