Kimyoviy texnologiya

4.3. Mehnat muhofazasi 

  Texnologik  qurilma  va  apparatlar  ishlayotgan  vaqtda  extiyot  choralarini 

ko’rish kerak bo’ladi.  

  Qurilma  xududiga  kirishdan  oldin  texnika  xavsizligi  koidalarini  yaxshi 

urganib olish kerak bo’ladi.  

  Aks  xolda  texnika  xavsizligini  bilmaslik,  qurilma  yonida  uxlab  kolish, 

sigaret  chekish  yomon  okibatlarga  olib  keladi.  Qurilma  xududiga  temir  kokilgan 

oyok  kiyimi  bilan  kirish,  maxsus  kiyim  va  bosh  kiyimsiz  kirish  kat’yan 

ta’kiklanadi.  

  Ayrim  texnika  xavsizligi  koidalariga  rioya  kilmaslik  natijasida  uchkun 

chikib  ketishi  va  Yong’in  chikishiga  olib  kelishi  mumkin  va  undan  tashkari 

ishchilarning  birgina  exxtiyotsizligi  natijasida  bosim  olib  ketishi,    xaroratning 

kerakli  normada  bo’lmasligi,  xom-ashyo  kirish  rejimining  buzilishi  portlash  va 

boshka salbiy xolatlarga olib kelishi mumkin.  

Reaktorlarni  tozalash  vaqtida  uning  ichiga  tushishdan  oldin  belda  arkon  va 

gazdan  ximoyalovchni  jixozlarni  kiyib  olish  kerak  bo’ladi.  Ximoyalovchi 

jixozlarga protivogaz misol bula oladi. Protivogazlarning turli sharoitlarda turli xil 

turlari kullaniladi. Masalan, BNQIZ da SIZO –  maxsus  ximoyalovchi kiyim: Ular 

2 turga bo’linadi. 

1)  PPFM  –  sanoatda  ishlatiluvchi  mukammallashtirilgan  fil’trlovchi 

protivogaz.  

2) PSh – ximoyalangan protivogaz. 

PPFM – bitta yutuvchi element bilan bulsa quyidagi  elementlar bo’ladi.  

1.-maska. (yuz nikobi). 

2. – quti (bitta yutuvchi element).  

3).- sumka: 4- Pasport: 5- Birka.  

PPFM ning 2 turining tuzilishi:  

1-maska;  

2.- Gofrirlangan trubka (qovurg’ali shlang.); 

3- Qutilar; 4- fil’tr; 5- sumka; 

---

6- Pasport; 7- Birka.  

FP qutilarining xam bir necha turlari bor.  

Markalari rangi ishlash vaqti.  

“ A» + A» jigarrang 60 min + 120.  

K D + kulrang  35 min + 70. 

V + V sarik rang 60 min + 120. 

Quti A ( jigar rang ) – Uglevodorod gazlaridan, benzin bugi, propan, bo’tgan 

gazlaridan ximoya kiladi.  

KD ( kulrang ) – N2 S va xlor ( va oltin gugurt ) gazidan saklaydi.  

«V» ( sarik rang) – xlor va oltin gugurt gazlaridan saklaydi.  

Fil’trlar chang va namdan saklaydi.  

Protivogazlar  –  30  s  dan  +  50  s  gacha  xaroratda  ishlash  kobiliyatiga  ega 

bo’ladi.  

Nikoblar 5 ta razmerga bo’linadi.  

O; 1; 2; 3; 4;  

R O – 63 sm.  

 R   1- 63,5 – 65,5sm. 

  R   2- 66,5 – 680sm. 

  R    3- 68,5- 70,5 sm. 

  R    4 – 71  - sm.  

Xavo  tarkibidagi  kislorod  (  O

2

  )  ning  miqdori  20%    gacha  bulgan    takdirda, 

zaxarli gazlar o,5 % ni tashkil kilsa  fil’tirlovchi protivogazlar ishlatiladi.  

  Xavo tarkibidagi kislorodning miqdori  20% dan kam bulsa va zaxarli gazlar 

0,5 dan ortgan bulsa  ximoyalangan protivogazlar ishlatiladi.  

    Ximoyalangan  protivogazlar  insonni  yuzi,  ko’rish,  nafas  olish  organlarini 

ximoya qilish maksadida ishlatiladi. 

Ximoyalangan  protivogazlar:  

P Sh – 1 va PSh- 2 lardir. 

PSh ning tuzilishi quyidagicha bo’ladi.  

1. Maska  

---

2. qovurg’ali shlang ( 10 m )  

3. xomut ( boglagich ) 

4. Elka rement.  

5. aloqa beruvchi va kutkaruvchi arkon.  

6. bel kamari.  

7. 10 m lik shlang.  

8. shlang fil’tri. 

9. kozik; 10 – maxsus xalta; 11- Pasport.   

PSh lar bilan ishlaganda gazga xavfli zonaning rodiusiga e’tibor berish kerak.  

Xavfli  zonaga  kirganda  PSh  shlangi  eng  uzun  nuktaga  etarli  kilib  hisobga 

olinadi.  Ishchi  zona  radiusiga  10  metrli  PSh  -2  shlangi  kichiklik  kilsa,  20  metrli 

PSh-  2  shlangi  ishlatiladi.  Bu  PSh  -1  larda  ishlash  uchun  kamida  2  kishi  bulishi 

kerak.  

Biri ishlovchi, biri nazoratchi.  

Ish vaqtida 30 minut ishlab, 30 minut dam olish kerak.  

Psh -2 da ishlash uchun  kamida 3 kishi bulishi kerak.  

Protivogazlarni 2 xil tekshiramiz.  

1) Kuzatish yuli bilan;  

2) Asboblar yordamida.  

Psh  –  2  ning      Psh-1  dan  farki:  xavo  etkazib  beruvchi  qurilmasining  borligi 

bilan fark kiladi.  

 « PDK –  ruxsat etilgan konstentrastiya miqdori, oltingugurt  gazi- 10 mg % 

M3. Uglevodorod gazi + oltin gugurt gazi aralashmasi – 3 mg% M3 

Xlor gazi       -         1 mg% M3  

Dietilenglikol  - 0, 2 mg % M3  

« PVK» - Portlash konstentrastiyasi miqdori.  

Oltingugurt gazi 4,3 – 45,5% xajmda.  

18  yoshdagi  kam  bo’lmagan,  medistina  ko’rigidan  o’tgan  maxsus  o’quv 

kursini tugatgan,  imtixon topshirgan  va  mustaqil  ishlashga ruxsat olgan kishilarga  

protivogaz  bilan ishlashga ruxsat beriladi.  

---

XULOSA 

Menning  bitiruv malakaviy ishim “Polimerbenzin olish jarayoni tahlili va uni 

samaradorligini  oshirish  yo’llari”  mavzusida  bo’lib  bunda  men  polimer  benzin 

olish  texnologik  tizimi  va  asosiy  jihozni  texnologik  hisoblash  hamda  mehanik 

hisoblash ishlarini olib bordim.  

Bitiruv ishi quyidagicha tarkibga ega: 

Kirish  - bunda  men O‘zbekiston Respublikasi  Prezidenti  Islom  Karimovning 

mamlakatimizni  2015-yilda  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojlantirish  yakunlari  va  2016-

yilga  mo‘ljallangan  iqtisodiy  dasturning  eng  muhim  ustuvor  yo‘nalishlariga 

bag‘ishlangan  vazirlar  mahkamasining  kengaytirilgan  majlisidagi  ma’ruzasi 

mazmun  va  moxiyati,  o‘zbekiston  gaz  konlarini  o‘zlashtirishning  yangi  bosqichi, 

“O‘zbekneftgaz”  milliy  xolding  kompaniyasi  rossiyaning  «Lukoyl»  neft 

kompaniyasi  bilan  hamkorlikda  “Qandim-havzak-shodi-qo‘ng‘irot”  mahsulotini 

taqsimlash  to‘g‘risidagi  bitim  doirasida  qandim  gazkondensat  konlari  guruhini 

o‘zlashtirish  loyihasini amalga oshirilishi,  Qqandim  gazni qayta  ishlash  majmuasi 

tarkibiga  yiliga  8,1  milliard  kub  metr  tabiiy  gazni  qayta  ishlash  quvvatiga  ega 

zavod  ekanligi,  shuningdek,  114  qazish  qudug‘i,  11  maxsus  maydon  va  4  yig‘uv 

punktini o‘z ichiga olgan tabiiy gazni to‘plash tizimi kirishi. Bundan tashqari, 370 

kilometr  gaz  quvuri,  160  kilometr  avtomobil  yo‘li  qurish  rejalashtirilganligi. 

Majmua  va  infratuzilma  obyektlarini  barpo  etishga  7  mingga  yaqin  kishi  jalb 

etilishi  borasidagi  ishlarni  amalga  oshirishda  neft-gazkimyo  sanoatidagi  o’rni  va 

mohiyatini yoritib yozdim. 

Texnik  qism  -  bu  qismda  men:  Sintetik  suyuq  yoqig’ilar  ishlab  chiqarish, 

alternativ benzinni ishlab chiqarish, ko’mirdan benzinni olish jarayoni (ko’mirlarni 

destruktiv  gidrogenlash),  gazdan  benzin  olish  jarayoni  (GTL),  etanol  ishlab 

chiqarish,  sintetik  dizel  yoqilg’isini  ishlab  chiqarish,  polimerbenzin  olish 

texnologiyasi uchun xomashyo moddalar va tayyor mahsulot tavsifi, polimerbenzin 

olish  jarayoni  asosiy  jixozi  konstrukstiyas,  Fisher-Tropsha  sintez  reaktori 

o’rgandim. 

---

Texnologik  qism  -  bu  qism  ishning  asosiy  qismi  bo’lib,  unda  men  asosan: 

jarayonni boshqarish asoslari, katalizator, harorat, bosim, uglevodorodlardan sintez 

gaz  olish  texnologiyas,  deal  siquvchi  reaktorni  ishlash  jarayoni,  aralashmani 

yonishi  asosiy  jarayon  hisoblanad,  sintez  gaz  olish  yangi  texnologiyasining 

afzalliklari,  olefinlarning  polimerlanishi  (oligomerlanish),  tabiiy  gazdan  sintetik 

suyuq  yonilg’i  ishlab  chiqarish  texnologiyalari,  poliproplendan  polimerbenzin 

olish  texnologiya,