Kapag ang Babaeng Mahal mo ay mayroong Maagang Kanser sa Suso

When the woman you love has early breast cancer
CD transcript


Kapag ang Babaeng Mahal mo ay mayroong Maagang Kanser sa Suso

Noong Hunyo 30, 2011, ang National Breast and Ovarian Cancer Centre (NBOCC) ay ipinagsama sa Cancer Australia upang bumuo ng solong pambansang ahensiya, ang Cancer Australia, upang mamuno sa pagkontrol ng kanser at pagbutihin ang mga kalalabasan para sa mga Australyanong apektado ng kanser.

{Musika}

Unang Track: Panimula

Tagapagsalaysay

Kumusta, ako si William McInnes. Maligayang pagdating sa CD ng National Breast and Ovarian Cancer Centre (Pambansang Sentro para sa Kanser sa Suso at Obaryo), na When the woman you love has early breast cancer (Kapag ang babaeng mahal mo ay mayroong maagang kanser sa suso). Linikha ang CD na ito upang magbigay ng kaalaman, tulong at impormasyon sa mga lalaking sumusuporta sa babaeng mahal nila sa panahon ng kanyang diyagnosis at paggamot para sa maagang kanser sa suso, at sa buhay niya pagkatapos ng panahong ito.

Kapag nasuri ang babae na may kanser sa suso, makakaharap niya ang isang mapaghamong paglalakbay na maaaring makapagpabaliktad sa kanyang buhay at sa buhay ng kanyang kapareha at pamilya. Para sa isang lalaking nagmamahal sa kanya, maaaring isa itong nakakatakot na bagong larangan, at isang mabigat na karanasan na nakakapagpanlulumo sa isang tao.

Ano ang dapat mong gawin? Ano ang maaari mong sabihin? Ano ang kakailanganin niya? Maraming lalaki ang likas na maghahanap ng mga sanhi at mga panandaliang "solusyon", at madalas na magtatago sa tunay nilang nararamdaman. Dahil sa kabila ng lahat, hindi umiiyak ang mga lalaki, di nga ba?

Magbibigay ang CD na ito ng ilang payo at mga praktikal na mungkahi tungkol sa kung papaano lakbayin ang buhay nang may kanser sa suso. Makakarinig ka mula sa mga nasuring babae at sa mga lalaking sumuporta sa kanila habang ibabahagi nila ang kanilang mga kuwento kung paano nila kinaya ang mga isyung pisikal, emosyonal at praktikal. Makakarinig ka rin mula sa mga dalubhasa tungkol sa ano ang magagawa mo upang suportahan ang iyong sarili at ang babaeng mahal mo.

At maaaring matuklasan mo na ang pagbabahagi sa iyong mga iniisip at nararamdaman ay ang pinakamabuting bagay na magagawa mo...

Ikalawang Track: Pagkatapos ng diyagnosis

{Musika}

Tagapagsalaysay

Para sa maraming lalaki, ang sarili nilang takot at mga pagtugon sa diyagnosis ng kanser sa suso ng babae ay maaaring malakas at iba-iba. Ang mga emosyon ay maaaring sumaklaw ng mula sa galit, takot, at pagkalito hanggang sa pag-iisip na may-sala sila at pighati. Ang mga lalaking ito ay nagbabahagi kung ano ang naramdaman nila nang marinig ang unang diyagnosis.

{Orihinal na Musika}

Unang Lalaki

Nakaramdam ako ng takot na hindi ko pa naramdaman sa buong buhay ko, para akong naduduwal. Wala akong ibang maisip mula umaga hanggang gabi at sa totoo lang nang halos buong gabi dahil kaming dalawa ay hindi nakakatulog sa unang ilang araw.

Ikatlong Lalaki

Sobrang naging emosyonal ako mga ilang beses at umiyak sa mga unang yugto. Nagninilay-nilay ako kung may nagawa ba akong nagdulot nito.

Ikaapat na Lalaki

Nag-isip ako nang malalim upang subukan sa lubos na aking makakaya na mapabuti ang isang nakapahirap na sitwasyon, na sana makita ko ang lahat ng mga magagandang bagay na maaaring dumating sa aming buhay at subukang huwag masyadong bigyang halaga ang mga masasamang resulta.

Ikalimang Lalaki

Humihinto ka sa pag-iisip tungkol sa iyong asawa at mag-iisip na, Panginoon ko, may dalawang anak ako, ano ang gagawin ko? Ito ang mga yugto kung kailan dinaranas mo ang labis na pagkayanig.

Hindi kapareha sa buhay

Ang tatay ko ay isang taong hindi nagpapakita sa kanyang emosyon, mas gugustuhin niyang pakitunguhan ang mga bagay-bagay sa sarili niyang paraan sa halip na danasin namin ito, lalo na mas bata pa kami kaya't malamang hindi namin mauunawaan ang dinaranas niya.

Ika-anim na Lalaki

Hindi mo ito masisisi sa anumang sanhi, kagaya ng isang aksidente sa kotse na may tiyak na sanhi. Sa sakit na ito, hindi mo masasabing ito ay dahil sa pag-inom mo ng sobrang alak at paninigarilyo o anumang kagaya nito. Wala kang masisising sanhi.

Ika-pitong Lalaki

Para sa akin, nagkaroon ako ng napakalaking galit at pagkabalisang may kaugnayan sa kawalan ko ng kakayahang gawin ang anuman, kung kaya't nakakayamot ang pagiging mapagpasensiya at sumusuporta lamang at nakikinig lamang.

Ikatlong Track: Pagkuha ng impormasyong kailangan mo.

{Musika}

Tagapagsalaysay

Pagkatapos na marinig na may diyagnosis siya ng kanser sa suso, mahirap para sa babae na unawain ang dagdag pang impormasyon. Magagampanan mo ang isang malaking papel sa pamamagitan ng pagtipon ng impormasyon, pagdalo sa mga konsultasyon kasama ng mga medikal na espesyalista at pagsusulat ng mga tala tungkol sa mga tanong na itatanong. Napansin ng oncologist na si Fran Boyle na kadalasang ibang-iba ang mga pangangailangan sa impormasyon ng kanyang mga pasyente at ng mga sumusuporta sa kanila.

A/Prof Fran Boyle

Kadalasan ang isang miyembro ng pagsasama ang siyang taong mapag-alaala (worrier) at gusto niyang pag-isipan ang hinaharap upang makapagplano, makita kung ano ang maaaring mangyari, ano ang maaaring masamang mangyari, at nangangailangan siya ng maraming impormasyon upang subukan at gawin ito nang sapat. Ang isa pang kapareha ay maaaring siyang karaniwang gumaganap sa papel na nakatuon sa emosyonal na bahagi ng mga bagay-bagay na siyang sumusuporta at nagpapalakas ng loob at siyang mas relaks ang pakikitungo sa mga bagay-bagay. Ngayon kung ang babaeng may kanser sa suso ang siyang taong mapag-alaala, kadalasang madali ito dahil siya ang magtatanong sa lahat ng mga katanungang gusto niya na maaaring nakapahirap para sa kanyang kapareha na malamang ay nagnanais na hindi malaman ang mga bagay-bagay. Subalit, minsan mas mahirap kung ang kapareha ang siyang taong mapag-alaala, at kailangan niya talagang malaman ang higit pa kaysa sa tinatanong ng kanyang asawa. Kung kaya't minsan ang ginagawa ko sa mga mag-asawa ay tatanungin sila, sino sa inyo ang gusto malaman ang mga bagay-bagay, at sino ang ayaw malaman ito, at kumukuha ako ng pahintulot mula sa babae na kausapin ang kanyang asawa nang mag-isa kung minsan may mga tanong ang lalaki na partikular para sa mga isyu niya. Kadalasan, masaya ang mga doktor na makausap ang mga kapareha sa telepono, upang magtakda ng mga appointment upang makipagkita sa mga kapareha kung may mga tanong sila, pero hindi ito nagagawa nang legal kapag walang pahintulot ng babae at mahalagang hindi ito magresulta sa isang sitwasyon kung saan pakiramdam niya na pinag-uusapan siya ng mga tao habang wala siya. Kaya't basta't alam lang ng babae, ito ay isang nakabubuting paraan upang makuha ng lalaki ang impormasyon na kailangan niya upang magplano habang nananatiling kaunti lang pinag-iisipan ng babae habang hinaharap ang kanyang kanser.

Ikawalong Lalaki

Sa sandaling sinabi ng lalaki ang salitang kanser, hindi na nakikinig ang babae. Kung kaya't sa loob ng isang minuto nang pagpasok sa kuwarto, ako na ang naging tainga niya.

Ikasiyam na Lalaki

Buweno, ang bagay na nakatulong sa akin ay ang pagtipon ng impormasyon, hindi pakikinig sa mga sabi-sabi o sa mga taong nakaranas na nito o anumang katulad nito dahil lubos na naiiba ang bawat sitwasyon. Kung kaya't ang ginawa ko ay maging isang espongha lang at sipsipin ang anumang impormasyon na makukuha ko at nalaman ko na kung magbabasa ka tungkol dito, kadalasan ay positibo ang lahat, na may mga taong hindi namamatay.

Ika-apat na Track: Pagbibigay ng suporta

{Musika}

Tagapagsalaysay

Kapag may kanser sa suso ang isang babae, naaapektuhan rin ang kanyang kapareha, pamilya at mga taong malapit sa kanya. Para sa maraming lalaki, ang kanilang sariling natural na nararamdaman at reaksiyon sa diyagnosis ng babae ay maaaring isantabi nila sa pagsisikap na maging "malakas", "positibo" at suportahan ang babaeng mahal nila.

Pero paminsan-minsan, upang makapagbigay sa suportang ito, maaaring kailanganin ng mga lalaki na harapin ang sarili nilang nararamdaman. Si Professor David Kissane ay isang psychiatrist na espesyalista sa kanser sa suso.

Professor David Kissane

Sa tingin ko, karamihan sa mga lalaki ay nakakaramdam ng sobrang lungkot ngunit lubusang natatakot sa unang sandali, natatakot na ito ay isang masamang balita, na ito ay malamang na magiging isang mahirap na karanasan para sa kanilang kapareha. Ang unang papasok sa kanilang isipan ay kung ito ba ay isang karanasang banta sa buhay. Sa kabilang dako, magkakaroon sila ng pag-iisip sa likuran na "Ano ba, ibig sabihin ba nito na mawawala ang aking asawa?" at daglian nilang isasantabi ang pag-iisip na ito dahil sa kanilang pagnanais na tumingin sa positibong aspeto, magpakita ng lakas at magsumikap sa paraang makakatulong talaga na mapanatiling batid ang babae sa sitwasyon at tulungan siyang tawirin ang kanyang mahirap na karanasan.

Ika-anim na Lalaki

Ang papel ko maging nandiyan lang at nandiyan palagi sa abot ng aking makakaya. Pakiramdam ko na pinakamahalagang bagay na hindi maramdaman ni Denise na inaabandona siya sa anumang paraan at magkaroon siya ng suporta. Muli ang unang naramdaman ko ay maging Mr Fix It, na siyang nagsasabi bakit hindi mo subukan ito, bakit hindi mo subukan iyan, o bakit hindi mo gawin iyan. Pero ito talaga ang hindi dapat gagawin.

Tagapagsalaysay

Si Doctor Jane Turner ay isang psychiatrist na nagtatrabaho sa mga babaeng may kanser sa suso.

{Orihinal na Musika}

Dr Jane Turner

Sa tingin ko sa kultura natin, hindi talaga tayo magaling sa pag-uusap tungkol sa mga masasamang bagay at kadalasan tila mandin magagandang aspeto ng buhay lamang ang nakikita natin kung kaya't hindi natin pinag-uusapan ang katotohanang maaring hindi maganda ang kahahantungan ng mga bagay, hindi natin pinag-uusapan ang tungkol sa katotohanan na halimbawa maaaring mamatay ang babae sa kanyang sakit. Pero may napakamabuting ebidensiya na sa katunayan, ang pag-uusap tungkol sa ating mga iniisip, nararamdaman, at mga pangamba, ay nakakatulong talaga sa psychological adjustment ng babae. Tiyak na paminsan-minsan, takot na takot ang mga kapamilya at mga kapareha na madismaya ang babae. Nag-aalala pa sila na maaaring maging sanhi ito upang lumubha ang kanser o kumalat ito, pero walang anumang katotohanan sa mga pag-iisip at mga nararamdamang ito. Ang iksaktong salungat nito ang siyang totoo. Mahalaga para sa mga babae na mag-usap tungkol sa kanila. Sa tingin ko may mahalagang papel ang kapareha at salungat sa itinuro sa kanila ng lipunan na kailangang kontrolin nila ang sitwasyon at ayusin ang lahat ng bagay pero ang realidad ay hindi nila ito magagawa at sa tingin ko ang pagpapanatili ng distansiya at pagkilala na hindi nila ito maaayos ay napakamahalaga. Sa tingin ko ang kanilang papel ay suportahan ang kanilang asawa, kanilang kapareha at pahintulutan siyang maipahayag ang kanyang nararamdaman. Kadalasan, makakaramdam ang mga lalaki ng di-pagkakomportable o maaaring makaramdam ng di-pagkakomportable ang mga kapareha kung ang taong mahal nila at may malasakit sila ay nadidismaya at nababalisa pero sa totoo lang ito ay bahagi ng proseso. Kaya't ang pagpapahintulot na ipahayag niya ang kanyang ikinababahala at balisa, tiyak na mahalaga ang praktikal na pagtulong. Kung ang isang tao ay sumasailalim sa chemotherapy at nararamdaman niyang siya ay talagang desperadong may sakit, ang paggawa ng mga praktikal na bagay sa bahay at pagganap sa ilan sa mga responsibilidad sa bahay na maaaring ginanap noon ng babae ay mahalaga.

Ika-pitong Lalaki

Alam mo ang pinakamahalagang bagay ay ang patuloy na pagsasabi sa iyong maybahay na sama-sama ninyong haharapin ang bagay na ito, hindi lang siya ang dumaranas sa problema, haharapin natin ito pareho, na siya naman talagang ginagawa naming dalawa. Kapag napagtanto ng babae na sangkot ka rin dito kagaya niya, kahit siya lang ang mayroon nitong sakit. Sa tingin ko mas marami ang ibabahagi niya sa iyo, gagawin nitong mas madali para sa kanya at mas madali rin para sa iyo.

Unang Babae

Hiniling ko talaga kay John na tulungan ako sa pagharap sa problemang ito dahil hindi na ako bata at kung ako lang ang haharap dito, alam mo kung ako lang ang haharap dito, hindi ko makakaya ito, kailangan ko talaga ng tulong. Pero ito ang kailangan ng babae kung dinadaranas niya ang kanser, kailangan niya ang suportang iyon, ang taong nasa tabi niya sa panahong ito, ito ang pangunahing bagay na labis niyang minimithi, ito ang nais mo.

Ikalawang Lalaki

Ang mga ito ay bago at paminsan-minsang nakakatakot na mga karanasang nangyayari sa kanya at maliban na lamang kung may makakausap siya tungkol dito, mananatili nasa loob niya ang mga nararamdaman niya at kailangang palagi siyang tulungang manumbalik ang kanyang tiwala sa sarili upang makontrol ang kanyang mga takot.

Ikalimang Track: Ano ang nararamdaman niya sa kanyang katawan

{Musika}

Tagapagsalaysay

Ano ang kahulugan sa babae kung nawala ang kanyang suso? Paano ito nakakaapekto sa kanyang pakiramdam sa kanyang katawan at kanyang sekswalidad? Paano ito sisimulang unawain ng mga lalaki? Titingnan natin ang mga paraan kung paano kayo ng iyong kapareha makakapagsimulang mag-usap tungkol sa mga sensitibong bagay na ito. Si Dr Rosie King ay isang medical practitioner na espesyalista sa kalusugang sekswal.

{Orihinal na Musika}

Dr. Rosie King

Kadalasang mahirap para sa mga lalaki na maunawaan kung bakit napakamahalaga ng suso at bakit napalaki ng epekto sa babae ang pagkawala ng kanyang suso. Sa ating lipunan, ginagawang kaakit-akit ang mga suso, ito ay ina-idealize at sinesensationalize at masyadong naiuugnay ang mga babae sa kanilang suso. Napakakaraniwang kapag nagkakaroon ng operasyon sa suso ang babae na mayroong pagbabago sa kanyang pakiramdam sa pagkababae at ang pagkawala ng kanyang pakiramdam na sekswal siyang kaakit-akit.

Maaaring nakakayamot masyado para sa isang lalaki na nagsusumikap na suportahan ang kanyang asawa upang maramdamang kaakit-akit siya at maging komportable sa kanyang katawan at kanyang sekswalidad pagkatapos ng operasyon sa suso o paggamot para sa kanser sa suso. Isa sa mga bagay na kadalasang mahirap matanto ay dinadanas pa ng babae ang isang proseso ng pagdadalamhati at may ilang kilala at natutukoy na mga yugto at tiyak na dinadanas rin ito ng lalaki.

Ikaapat na Lalaki

Kailangang sobra ang suporta mo sa kanya, kailangang maintindihan mo na may nangyari sa kanya makakapagdismaya sa kanya nang sobra dahil oo naman, ito ay kaugnay sa kanyang pagkababae, ito ay isang bagay na pinagmamalaki niya, ang hugis ng kanyang katawan, ang kanyang mga suso, kanyang sekswalidad at ito ay nagambala na para sa buong buhay niya. At sa tingin ko dapat mong subukan at sabihin sa kanya na kahit ano pa man ang nangyari, hindi ito makakahadlang sa iyong nararamdaman para sa kanya.

Ika-pitong Lalaki

Ang ginawa ko ay dahil naunawaan ko ang nangyayari dahil tumatalikod siya kapag naghuhubad siya, pinabayaan ko na lang muna siya sa ilang araw, pero pagkaraan ng panahon, sinimulan kong sabihin sa kanya na bakit ka tumatalikod sa akin? Hahawakan ko siya sa lugar kung saan wala na ang suso niya at sinabi ko sa kanya na hindi ako natatakot na wala na ito ngayon doon.

Ikalawang Babae

Nawalan ka ng suso at iniisip mo na iniisip niyang hindi ka na maganda, titingnan niya ang katawan ko at iisipin niyang ang pangit ko kaya't kailangan mong sabihin sa akin upang bumalik ang tiwala ko sa aking sarili, parehong-pareho sa sinabi ni Tim, na hindi ka nila minamahal dahil sa iyong katawan, ikaw ang mahal nila. Pero, ito ang pinakamahirap na maintindihan, na mahal ka nila dahil masyadong maraming bagay sa pagmamahalan na nabubuo sa sekswal na aspeto nito. Pinarelaks niya ang pakiramdam ko nang naisip kong, ah, gusto niya palang tingnan ito. Hindi siya nabalisa dito.

Ikatlong Lalaki

Alam kong mag-iisip siya ng ganito. Naroroon ang pag-iisip na ito, pero paano ko ito tatratuhin? Hindi ko alam, pero ang paraan lang upang mapakitunguhan ko ito ay manatiling ako. Halimbawa, kapag nakatayo siya diyan na naka-bra lang o sa kusina, maaaring pupunta ako sa kanya habang nakatalikod siya at yakapin siya, sisiguraduhin kong pipisilin ko ang kapwa mga suso niya at hindi lang iyong natural na suso, kundi iyong hindi natural rin, dahil baka magtaka siya kung gagawin ko iyon. Mga ganoong bagay.

Tagapagsalaysay

Dr. Rosie King.

{Orihinal na Musika}

Dr. Rosie King

Matinding apektado ang sekswalidad sa bawat antas ng isang diyagnosis ng kanser, lalung-lalo na ng kanser sa suso dahil sa relasyon nito sa ating sekswalidad at kung kailangan man ng babae na gumaling nang pisikal, kailangan rin niyang gumaling nang sekswal. Para sa ilang mga mag-asawa, oo naman, hindi masyadong mahalaga ang pagtatalik at para sa ilang babae, ang kanser sa suso ang pinakamabuting katwiran magagamit nila upang hindi na makipagtalik. Kung kaya't hindi ko sinasabing ang pakikipagtalik ay hindi ang pinakamahalagang bahagi sa buhay ng mag-asawa, pero para sa mga mag-asawang mahalagang bahagi ang pakikipagtalik sa kanilang ugnayan, napakamahalagang magsumikap na lumikha ng sexual bond sa pagitan ng mag-asawa. Kadalasan, hindi magkakaroon ng mga pag-aalala tungkol sa sekswalidad sa simula dahil nakatuon sila sa kantidad ng buhay, sa pagkabuhay, kaysa sa kalidad ng buhay. Kapag kasalukuyang ginagawa na ang paggamot at nagsisimula nang bumuti ang pakiramdam ng babae, at nakakayanan na niya ang kanyang sakit at ang mga epekto nito sa kanyang buhay, dito nag-uumpisang papasok ang mga isyung sekswal at ang mga epekto ng sakit sa sekswalidad ay iba-iba. Magdedepende ito sa yugto ng sakit, kung gaano kalaki ang pisikal na kawalang-ginhawa ang nararanasan ng babae sa toksisidad ng paggamot, sa pagbabago sa imahe niya sa kanyang katawan, ang pagkakaroon ng lumpectomy ay ibang-iba sa pagkakaroon ng mastectomy, kung ano ang gamot na ginagamit niya at sa relasyon ng mag-asawa. Dahil hindi lahat ng tao ay dadanas ng kanser sa suso nang walang anumang kasaysayang emosyonal. Kung may mga problema ka na, mas lalaki ang mga problemang ito. Humigit-kumulang tatlumpung porsiyento ng mga babaeng may kanser sa suso ay nag-uulat ng mga gambalang sekswal at ang karaniwang gambalang sekswal ay ang pagbabawas sa kadalasan ng pagtatalik. Maraming babae na nagkaroon ng kanser sa suso ay nag-uulat na sila at ang kanilang mga kapareha ay hindi nakakabalik sa pakikipagtalik pagkaraan ng 6 na buwan mula sa diyagnosis kaya't hindi bihira na magkaroon ng mahabang panahong abstinensiya. Ang pag-uugali ng mga babae ay nagbabago depende sa imahe nila sa kanilang katawan, kaya't mababawasan ang kanilang paghuhubad at pagpapakita ng sariling katawan, kaya't ang isang babaeng noon ay nagbibihis sa harap ng kanyang kapareha ay maaaring hindi gagawa nito ngayon.

Ikalawang Babae

Kailangan mong sobrang makasiguro na alam no na, kung hahawakan ka nila at ipapalalam nila na nandoon lang sila at mahal ka pa rin nila at ang isang medyo romantikong bagay na ginagawa ninyo pa rin sa isang relasyon na hindi mo gustong mangyari, at sa parehong panahon magkakaiba ang bawat tao at iba't iba ang bagay na kailangan ng bawat tao. Gusto kong magpatuloy pa rin ang buhay, gusto kong maging normal pa rin ang buhay hangga't maaari pero gusto ko talagang makasiguro na naroroon siya.

Dr. Rosie King

Ang muling pagsagawa ng sekswal na aktibidad ay maaaring paminsan-minsang nakahihiya at sa tingin ko napakamahalaga na huwag kaagad sumulong sa pakikipagtalik lalung-lalo na marahil kung may mga problema sa pagkatuyo o mga inaalala tungkol sa imahe ng katawan. Maaaring gusto mong sabihin sa iyong kapareha na "Maaaring hindi mo gustong makipagtalik, pero ano sa tingin mo kung magyakapan at halikan lang muna tayo at tingnan natin kung ano ang mangyayari". Maraming paraan para ipakita ng mag-asawa na mahal na mahal nila ang isa't isa at hindi kailangang sangkot dito ang paninigas ng ari, pagkapukaw ng sekswal na damdamin, pagkakaroon ng orgasm, at pagtatalik. Isa sa pinakakaraniwang sitwasyon na nakikita ko ay iyong gusto ng isang kapareha na maging mas malapit sa minamahal niya, at nagpapalayo naman sa kanya ang isa. At napakahirap nito, paminsan-minsan, ang kapareha na nasuring may kanser ang siyang pumapalayo, ang siyang nagsasara sa sarili, ang siyang hindi na malalapitan at napakasakit nito para sa nagmamahal na lalaki dahil gusto niyang naroroon siya para sa kanyang asawa at sarado na ang babae sa lalaki. Paminsan-minsan ay baliktad naman, sa pagsusumikap na makaya ang diyagnosis at potensiyal na pagkamatay ng asawa, maaaring saraduhin ng lalaki ang kanyang sarili, hindi niya alam kung ano ang gagawin niya, hindi niya alam kung ano ang sasabihin niya.

Ika-anim na Track: Epekto sa mga Relasyon

{Musika}

Tagapagsalaysay

Maraming mag-asawa ang nag-uulat ng ilang uri ng di pagkakasundo kapag may kanser sa suso ang babae. Ang pagkabalisa sa pagharap ng isang sakit na nakamamatay ay maaaring lumikha ng tensiyon na wala noong hindi pa nagkaroon ng diyagnosis at maaaring magsimulang magtalo ang mag-asawa. Maaaring nag-aalala ang mga lalaki na baka madismaya ang kanilang kapareha at pipigilan nila ang kanilang galit at pagkayamot. Pero ito ay maaaring magdulot ng sama ng loob at maging sanhi ng karagdagang mga problema sa kalaunan.

Ang emosyonal na reaksiyon ng babae sa kanser sa suso ay maaaring mahirap kayanin ng mga lalaki. Bawat babae ay naiiba. Kahit na mahirap hulaan kung paano tutugon ang sinumang tao sa masamang balita; makatarungang sabihin na sobrang nakakabagabag ang diyagnosis sa karamihan sa mga babae. Dr Jane Turner.

Dr Jane Turner

Bihira akong makakakilala ng babaeng tatanggapin ito nang lubusan sa pilosopikal na paraan. Ang pakiramdan ng galit at sama ng loob at kawalang-katarungan nito ay kadalasang kitang-kita, pero ang isa sa mga ikinababahala ko ay kadalasang napakahirap na sabihing ng babae ang nararamdamang niyang ito at ang mga taong nakapaligid sa kanya ay kadalasang binibiro-biro sila at pinapatawa sila at nagsasabi sa kanila na maging positibo lang at magiging ok ang lahat. Napaka-importante talaga na mapagtanto ng mga babae na normal lang na ang gayong pakiramdam, na ang mga ito ay pangkaraniwan at may karapatan silang magsalita tungkol dito.

Unang Babae

Sa totoo lang, kahanga-hanga siya, maalalahanin siya, at maunawain siya at gagawin niya ang lahat para sa akin, pero hindi lang talaga niya gustong pag-usapan ito.

Ikasiyam na Lalaki

Kailangan mo lang talagang makipag-usap tungkol dito kahit na hindi mo pa ito napag-usapan sa buong buhay mo noon, kailangan mo talagang makipag-usap tungkol dito at magkasamang harapin ang mga isyu. Ngayon, maaaring kapag handa na ang isa sa inyo na makipag-usap tungkol sa problema, hindi naman handa ang isa pa, pero kailangan mong magbigay ng senyas na gusto mong makipag-usap tungkol dito.

Dr. Rosie King

Ang pinakamabuting gawin ng lalaki kapag ang babae ay nadidismaya ay ang pakikinig sa kanya at paghihimok sa kanyang magsalita. Nahihirapan ang mga lalaki kapag sinisiyasat ng babae ang nararamdaman nila dahil nagsusumikap silang lutasin ang problema. Hindi niya naiintindihan na ang kailangan ng babae ay pakinggan siya at tugunan ang sinasabi niya at unawain ang emosyonal na laman ng sinasabi niya. Kaya't halimbawa, masama ang araw niya, nagkaroon ng flat tire ang kotse, sumuka ang aso at namatay ang halaman sa bahay at nag-aalala ako sa bukol na natuklasan ko at ang lahat ng ito ay hindi magkasunud-sunod at nababaliw ang lalaki dahil naghahanap siya ng problemang malulutas niya. Dapat niyang sabihin na napakahirap niyan siguro, parang nag-aalala ka, nakikita kong masakit para sa iyo ito, mukhang malungkot ka, at ang pinakamahalagang bagay na magagawa ng lalaki kapag nagsasabi ang babae sa kanyang mga problema at mga nararamdaman ay ang pagsabi ng at ano pa ang nasa isip mo? Mapagmahal ka kung ito ang sasabihin mo at magsisimula muli ang mga babae sa pagsasabi ng kanilang listahan ng mga problema, pero pagkatapos na masabi niya ang lahat ng ito, mas magaan na ang kanyang pakiramdam. Hindi kailangang lutasin ng lalaki ang problema.

Ikalimang Lalaki

Hindi niya naisip na masyado akong emosyonal tungkol dito sa panahong iyon o sinabi rin niya na sa tingin niya na tinatago ko ang aking damdamin na marahil ay medyo totoo, tinatago ko nga siguro, pero sa tingin ko hindi rin nararapat na pupunta ka sa gilid ng kama ng iyong asawa noong kakasuri lang na may kanser siya at sa kanyang kalagayang nag-aalala at nalilito pagkatapos iiyak rin ako at magsasabi ng mahal napakasama nito ano ang gagawin ko kung mamamatay ka, sino ang mag-aalaga sa mga bata. Pero kapag umuwi ako sa bahay sa gabi at napatulog ko na ang mga bata, umiiyak ako nang kaunti sa oras na iyon.

Doctor Jane Turner

Walang muwang tayo kung magpapanggap tayong nangyayari ang kanser sa loob ng isang vacuum, sa tingin ko may mga relasyon na mas matatag at hindi masyadong matatag at sa tingin ko rin na iba-iba ang personalidad ng mga tao at may ilang tao na nahihirapan na sa buhay noong wala pa silang kanser, na nahirapan sa kanilang trabaho, nahihirapan sa relasyon nila sa iba't ibang tao, o iyong marahil walang masyadong kaibigan at mag-isa lang kung kaya't hindi tayo makapagkunwaring lahat ng tao ay may buhay-pamilya na kasinsaya ng isang pelikulang Disney bago nangyari ang kanser na ito.

Tagapagsalaysay

Kung nakakaranas ka ng paghihirap, hindi ibig sabihin nito na masisira rin ang iyong relasyon o na sinuman sa inyo ay dapat na sisihin. Maaaring kailanganin mo ang sapat na panahon, pagpapasyensiya at bukas na pakikipag-usap sa isa't isa upang mapanumbalik sa mabuting kalagayan ang iyong relasyon.

Kung hindi ka makakahanap ng paraan upang simulang makipag-usap tungkol sa mga sensitibong isyu na ito, maaaring makatulong ang propesyonal na pagpapayo upang mapadali ang proseso.

Doctor Jane Turner

Sa tingin ko mayroon pa ring malaking stigma kaugnay sa paghihingi ng tulong para sa mga emosyonal na problema o mga emosyonal na pangangailangan at sa tingin ko na para sa maraming tao sa komunidad ito ay isang palatandaan ng pagiging mahina at sa tingin ko lalo na para sa mga lalaki. Sa tingin ko hindi ito totoo, sa tingin ko na palatandaan ng lakas kung masasabi ng tao na hindi ko kayang harapin ang problemang ito nang mag-isa lamang, kailangan ko ng tulong. Kadalasang gumamit ng pisikal na analohiya kagaya ng kung ang isang tao ay nagkaroon ng matinding pagkabali ng binti kung saan ang mga buto ay sumusundot sa lahat ng mga anggulo, hindi sila kailanman maglalakas-loob na pagtagpi-tagpiin lang ang mga pirasong buto, lagyan ng bendahe ang ibabaw nito at tumakbo sa isang marathon, kukuha talaga sila ng propesyonal na tulong upang pagalingin ang bali at pareho lang ang dapat gawin para sa emosyonal na hirap at stress.

{Orihinal na Musika}

Lalaki

Nahihirapan ang mga lalaki na maunawaan ang mga bagay na ito, mamamalayan na lang nilang nahihirapan talaga silang talakayin ito.

Hindi kapareha sa buhay

Kung ikukumpara sa aking ama, iba ako, malamang mas ipapakikita ko ang aking emosyon kaysa kanya. Mas nagtitimpi siya, at tulad ng sinasabi ko lalaking-lalaki talaga siya. Kung kaya oo, marahil makikipag-usap ako tungkol dito nang higit pa, halimbawa kung ang mga anak ko ang dumaranas nito, marahil ipapaliwanag ko pa sa kanila ang tungkol sa kung ano ang nangyayari at magbibigay ako nang mas maraming detalye tungkol dito.

Lalaki

Dumalo kami sa isang pagpapayo para sa mag-asawa. Sa tingin ko, sa katotohanan lamang na handa akong dumalo, nakita niya na baka nagmamalasakit ako nang higit pa kaysa akala niya. Hindi siguro kung ano ang nasabi o ipinahayag sa panayam, kundi ang katotohanang hindi siya pumasok sa trabaho, nagmaneho nang isang oras, umupo sa kotse, nagsalita tungkol sa iba't ibang bagay, pero nang pauwi na kami, mas positibo ang pinag-usapan namin sa kotse kung ikumpara sa pinag-usapan namin noong papunta pa lang kami.

Tagapagsalaysay

Tanungin ang departamento ng gawaing panlipunan sa iyong lokal na ospital kung mayroon bang anumang pangkat na madadaluhan ng mag-asawa sa iyong lugar. Ang iba pang opsiyon ay ang pagtatanong sa mga gumagamot na doktor kung may alam silang mga pangkat para sa mag-asawa o magkapareha. Nagbibigay muli ng tiwala na malaman na hindi lang ikaw ang namomoblema sa mga mahihirap na isyu.

Ikapitong Track: Mga nararamdaman, mga pagbabago sa lagay ng kalooban at kalusugan ng isipan

{Musika}

Tagapagsalaysay

Ang paggamot ng kanser sa suso ay maaaring makaapekto sa bawat babae sa iba't ibang paraan. Ang mga babaeng sumasailalim sa paggamot ay maaaring makaranas ng mga menopausal na pagbabago, kabilang ang mga hormonal na pagbabago sa lagay ng kalooban na maaaring maging labis na kapansin-pansin. Bigla na lang nakatira ka isang bahay kasama ng babaeng hindi mo kilala.

Ika-anim na Lalaki

Nagiging isyu ang kahit na maliliit na bagay kagaya ng kung hindi ko ginawa ang isang bagay kagaya ng paghahanda ng hapunan o anupaman. Delikadong delikado ang kalagayan niya sa panahong iyon sa puntong hindi na niya nakakayanang mag-isip nang malinaw tungkol sa mga sitwasyon, kayat' kapag may isyung dumating, sasabihin niyang, hindi mo naman naiintindihan, e.

Unang Babae

Gusto nila akong tawaging sumpunging lola sa mga panahong ito [tumatawa], oo hindi ko alam kung paano hinaharap ni John ang problema, wala akong ideya kung paano hinaharap ni John ito dahil agad-agad akong nagagalit, oh alam kong masama ang disposisyon ko, alam ko na malamang mapapatay ko ang sinumang titingin sa akin. Ito ay isang bagay na hindi ko talaga maiintindihan, hindi talaga ako ganito kahit sa masasaya at malulungkot na panahon ng buhay ko, sa panahon ng aking buhay may-asawa, nang magka-anak ako, sa panahong nagkaroon ako ng mga sakit, at iba pa. Hindi ako kailanman naging ganito, ngayon lang talaga.

Tagapagsalaysay

Si Dr Rosie King na naman.

Dr. Rosie King

Sobrang nakakatulong sa babae na malaman na naiintindihan ng kanyang kapareha ang dinadanas niya. Maaari ring maging kapakipakinabang at nakakatulong sa lalaki na malaman na hindi nababaliw ang kanyang asawa o nagbago ang personalidad nito na para bang ganap na ibang tao na siya. Kaya't susi ang edukasyon at may maraming oportunidad at mga dulugan para makakuha ng edukasyon. Kadalasan, ang babae ang nagsasagawa sa lahat ng gawaing ito at hinihimok ko talaga ang mga lalaki na alamin ang lahat ng posibleng malalaman niya tungkol sa paggamot at mga epekto ng paggamot, at kung ano ang maaasahan. Kung alam mo kung ano ang maaasahan, mas magiging handa ka sa mangyayari.

Mas batang kapareha sa buhay

Partikular na nag-alala ang aking asawa na mababahala ako, na labis akong mababahala sa mga epekto ng menopause na hahanap na ako ng ibang babae o palagi niyang nararamdamang may kasalanan siya dahil hindi na siya ang matalik kong kapareha kagaya noong hindi pa siya nag-menopause. Palagi siyang nag-aalala sa kanyang hitsura at sa akin palagi siyang nagpapahiwatig ng ipagpa-umanhin mo dahil ang pangit ko o hindi na ako magandang tingnan at para sa akin hindi ito mahalaga, mahal ko pa siya gayonpaman. Kaya't ang hitsura niya pagkatapos ng paggamot o dahil sa menopause ay hindi mahalaga. Pero kailangang maunawaan ng mga lalaki na ang pagsasama at ang pagmamahal at ang kahalagahan ng relasyon ay bumubuti kapag naglalaan ka ng panahon at nakakapag-usap kayo, maglaan ng oras upang masabi na teka muna ang taong ito ay malinaw na humihiling sa akin na pagtibayin ang aking katapatan at dedikasyon sa relasyon.

Ikawalong Lalaki

Napagdaanan na ni Diane ang lahat ng yugto kung saan ang lahat ay katapusan na, hindi na niya gustong mabuhay pa, kung kailan nararamdaman niyang wala siyang halaga, walang nagmamahal sa kanya, walang nagmamalasakit sa kanya, gusto niya ng diborsiyo, gusto niyang maghiwalay kami, walang anumang magandang bagay na nangyayari sa buhay niya. Karamihang lahat ng bagay na unti-unting nagtitipon-tipon, pero nalusutan namin ito sa pamamagitan ng pagpapayo sa pamilya o family counseling.

Tagapagsalaysay

Ang depresyon o emosyonal na pagkabagabag ay maaaring makaapekto sa kapwa mga babae at mga lalaki. Mahalagang humiling ng propesyonal na tulong. Psychiatrist Dr Jane Turner.

Dr Jane Turner

Ang depresyon na kaugnay ng kanser ay maaaring napakahirap masuri at sa tingin ko may kaugalian ang mga tao sa komunidad at pati na rin ang ilan sa mga doktor na sobrang isipin, na iisipin nilang tiyak na nadidismaya siya, nalulumbay siya dahil may kanser siya. Pero sa tingin ko na kung masyadong matindi ang depresyon, kung ito ay nagtatagal, ang kanyang kakayahan para sa kasiyahan ay hihina, na ang mga bagay na karaniwang nagbibigay sa kanya ng kasiyahan ay wala nang ganoong epekto sa kanya, at ito ay isang mahalagang palatandaan. Pero paminsan-minsan, ang depresyon ay naipapakita nang higit pa sa mga bagay kagaya ng pagiging iritable, galit at tensiyon at kung ang mga miyembro ng pamilya ay hindi na komportable sa sarili nilang bahay dahil sobrang nag-iingat sila para hindi ka magalit o mairita, na natatakot silang magsalita tungkol sa anupaman dahil sa pumuputok na galit at paminsan-minsang makamandag na reaksiyong matatanggap nila, dapat mo talagang isipin na ito ay malaking problema at paminsan-minsan mas pinapalala ito ng depresyon, at sa kasong ito kailangan ng tao ang tulong ng isang espesyalista.

{Orihinal na Musika}

Ikawalong Lalaki

Hindi ito sa maikling panahon lamang; mangyayari ito, nawawala, pagkatapos mangyayari't babalik na naman. Para bagang kung kailan pakiramdam mo ay natulungan mo na siyang kontrolin ang kanyang takot, kanyang stress, at kanyang kalungkutan at naibigay mo na ang lahat ng iyong makakaya - oh, mabuti naman at hindi ko na kailangang gamitin ang lahat ng lakas ko, pero ayon, bumalik na naman.

Lalaki

Kami ay sawingpalad sa larangan ng aming kakayahan upang numero uno, makaramdam at ang pagdamdam ang nagpapasimula sa lahat at pangalawa ang pagkakaroon ng kakayahan upang ipaliwanag kung ano ang nararamdaman namin. Talagang pinalaki ako sa isang pamilya kung saan sasabihin lang namin na OK lang siya, hindi umiiyak ang lalaki at kung may anumang emosyonal na paghihirap, humanap tayo ng paraan upang tawanan lang ito at magbibiruan na lang tayo.

Ika-anim na Lalaki

Nagising siya mga alas tres ng umaga na napakasama ng pakiramdam dahil sa chemotherapy at sinabi niyang itong masamang bagay na tinatawag na kanser kailangang harapin ko ito nang lubusan, ang paraan upang malulusutan ko ito ay pagharap nito nang lubusan at ang pinakamahirap na bagay na narating namin ay ang puntong sinabi na ni Denise na hindi ko gustong mamatay. At para sa akin rin, nang masabi ko kay Denise na hindi ko rin gusto na mamatay siya at nang mag-usap kami o nang namalayan at binigyan namin ng halaga ang bagay na tinatawag na kamatayan, ito talaga ang pagtingin nang harapan sa kanser na kinailangan naming pagtuunan ng pansin.

Dr. Rosie King

Ang paglayo ng mga lalaki sa ibang tao ay napakahirap dahil hindi na angkop o mahalaga ang iyong mga lumang pagkakaibigan dahil hindi nila pinagdadaanan ang problema mo ngayon. Sa mga lalaking nasa ganitong sitwasyon, mahalagang maghanap sila ng ibang mga kaibigang lalaki at dito napaka-importante ang mga pansuportang pangkat. Kadalasan, kapag may problema ang mga lalaki, kaugalian nilang sarhan ang kanilang sarili, kaugalian nilang lumayo sa ibang tao, pero ito ay maaaring humantong sa depresyon at kung mayroon kang anumang sintomas ng depresyon at kabilang sa mga sintomas na ito ay ang mga problema sa pagtulog, katulad ng hindi makakatulog o nagigising sa gabi, kawalan ng ganang kumain, pagbabawas ng timbang, pagkahapo, mga problema sa konsentrasyon, memorya at pag-iisip, ang mga pagbabagong ito ay maaaring mga palatandaan ng depresyon kung kaya't kailangang pansinin ng mga lalaki ang mga sintomas na ito sa kanilang sarili. Kadalasan, masyadong napagtutuunan ng pansin ang mga babae na maaaring maramdaman ng lalaki na walang nagmamalasakit sa kanya at maaari ring hindi na mapansing may karamdaman rin siya.

Tagapagsalaysay

Kung nararamdaman mong nalulumbay ka, makipag-usap sa iyong GP tungkol sa pagtanggap ng tulong. Sa nasabi na namin noong una, mahalagang makatanggap ng suporta para sa iyong sarili. Mahalaga talaga ito kapag may malaki kang papel sa pag-aalaga ng babaeng mahal mo.

Ikawalong Track: Malagpasan ang isang araw

{Musika}

Tagapagsalaysay

Paminsan-minsan, ang mga praktikal na pang-araw-araw na gawain at mga isyu katulad ng trabaho, mga bata, pagluluto, ay tila napakahirap gawin para sa mga babaeng nakakaharap ang emosyonal na epekto ng diyagnosis at pagsagawa ng mga importanteng desisyon sa paggamot.

{Orihinal na Musika}

Ikalimang Lalaki

Mula sa oras ng paggising at pag-organisa sa mga bata, pupunta't tingnan si Lynn, at pagkatapos ay papasok sa trabaho, umuwi, kunin ang mga bata, dalhin sila, mga gitnang hapon na siguro ito, pagkatapos maaaring pupunta kami sa labas at kakain, pagkatapos patutulugin ko na sila at tiyak na may trabaho akong dadalhin sa bahay dahil wala ako sa opisina nang kalahating araw, magtrabaho muna sa bahay at pagkatapos matutulog.

Ika-anim na Lalaki

Napakahirap para sa akin ito, sobrang pagod ako. Narating ko ang puntong tinatanong ko na palagi kung magkakaroon ba ako ng oras para sa aking sarili, pero sa kabilang dako nalaman ko kung ano talaga ang nangyayari sa bahay. Maaari mong pabayaan at hindi pansinin ito, pero magreresulta naman ito sa gabundok na labahin, wala ka nang damit na masusuot, walang napaplantsang damit, kumakain ka palagi ng mga frozen food at hindi talaga maganda ang pakiramdam mo.

Hindi kapareha sa buhay

Hindi nagsasalita nang marami si Tatay, sinabi lang niya na may sakit si Nanay, na kailangan ko siyang bisitahin sa ospital. Uuwi na si Nanay, maglalagi si nanay sa bahay, wala si nanay sa bahay, pagkatapos nang nasa bahay na si nanay lagi siyang natutulog, hindi na siya naglalaan ng oras para sa amin kung ikumpara noon.

Ikawalong Lalaki

Sa mga araw na masamang-masama ang pakiramdam ni Michelle at grabe ang sakit niya, ang gusto lang niyang gawin ay magpahinga. Kadalasan ang pinakamabuting magagawa ko ay dalhin sa labas ang mga bata, umalis ng bahay at iwan siya upang makapahinga nang 3 hanggang 4 na oras nang walang distorbo.

Tagapagsalaysay

Subukang magpahinga nang kahit man lang isang beses sa isang araw upang muling magkarga ng baterya. Makakatulong ito upang makaramdam ka ng sigla at upang mas makayanan mong suportahan ang iyong kapareha at iyong pamilya.

Ikawalong Lalaki

Kadalasan, nagpapahinga ako ng mga isang oras kapag medyo nalulumbay ako. Maaaring aalis ako at umupo sa isang malaking bato sa dalampasigan at wala akong gagawin sa loob ng isang oras upang maalis lang sa isip ko ang mga problema.

Lalaki

Nalaman ko na kung may bagay akong gagawin, katulad ng pagtabas ng damuhan, sa halip na gawin ito nang kalahating araw lang, ginagawa ko ito nang buong araw, mga ganoong bagay... Nagsemento ako, naglagay ng mga laryo, mga bagay na hindi ko karaniwang ginagawa na kung gagawin ko ay narerelaks ang isip ko nang kahit kaunti man lang.

Ikasiyam na Track Ang buhay pagkatapos ng kanser sa suso

{Musika}

Tagapagsalaysay

Kapag mayroong kanser sa suso ang babae, ang karanasang iyon ay magpapabago sa kung ano ang "normal" para sa kanya magpakailanman. Maraming mga babae at kanilang mga pamilya ay dapat na mag-adjust sa "bagong normal" sa kanilang buhay pagkatapos ng kanser sa suso.

Lyn Swinburne

Isang kakaibang bagay ang nangyayari pero kapag napagdaanan mo ang kanser sa suso, sa karanasan ko, paminsan-minsan pakiramdam mo na ganap kang nag-iba. Sa tingin ko hindi tayo nagbabago sa panlabas na aspeto, parehong tao pa rin tayo, pareho pa rin ang hitsura, pareho pa rin kung magsalita, pero sa tingin ko, paminsan-minsan nagbabago talaga ang saloobin natin, at mahirap itong pakitunguhan ng mga lalaki lalung-lalo na na hindi nila nakikita ang pagbabago mula sa labas.

Tagapagsalaysay

Maraming babae ang nagsasabi na ang pagmamahal at suportang ibinigay sa kanila ng mga taong nakapaligid sa kanila ang nagbigay sa kanila ng lakas upang makaligtas sa kanser sa suso. Palaging sinasabi ng mga pamilya na ang karanasan ay nagpalapit sa kanila sa isa't isa.

Lalaki

Mas higit na mapayapa ngayon na matagal na naming hindi natatamasa, mas maligaya kaming maglaan ng oras upang magpahinga at mag-relaks kung ikumpara noon, mas nag-uusap kami ngayon kaysa noon tungkol sa nararamdaman namin kung kaya't talagang napagtanto namin ang ilan sa mga benepisyo at ang pagiging mas malapit sa isa't isa - sumulong kami dahil dito. Kasisimula lang naming nauunawaan ang mga sinasabi ng mga tao noong mga unang araw ng sakit na alam kong mahirap pakinggan ito ngayon pero maaaring isang positibong karanasan ito para sa iyo.

Hindi kapareha sa buhay

Maganda ang relasyon ko sa aking ina, pero dati na naman ito. Sa tingin ko hindi binago ng pagkakaroon niya ng kanser sa suso ang aming relasyon sa anumang paraan dahil dati na kaming malapit sa isa't isa... pati ngayon.

Lalaki

Lagi pa ring nasa likod ng isipan mo ito. Palagi may takot na baka bumalik ito. Sa totoo lang, mas kinakabahan ako dito, sa tingin ko.

Mas batang kapareha sa buhay

Kasi, isipin mo naman na nakaligtas kami sa kanser sa suso at kung natalo ng tao ang nakakamatay na sakit, babalik siya na pakiramdam niya na siya ay si superman. Maaari nilang lupigin ang anumang bagay, at habang gumagaling sila, mas lumalakas ang pakiramdam nila, gugustuhin nilang akyatin ang Mount Everest at nanaisin silang lutasin ang mga problema ng mundo. Sa tingin ko, isa sa mga hamon na haharapin ng tao ay ang hindi mawala ang sarili nila sa prosesong pinagdaanan nila at mahanap pa rin ang kanilang sarili. Masyadong madrama kung sasabihing bawasan magpakailanman ito, pero dapat gamitin mo ang inspirasyon na nakuha mo sa karanasang pinagdaanan ng iyong kapareha upang makagawa ka rin ng mas mabuti at mas mainam na bagay.

Lyn Swinburne

Ang pagkakaroon ng kanser sa suso ay hindi lang hinggil sa paunang diyagnosis at paunang paggamot. Naririnig ko rin mula sa maraming babae na nagsasabi na nang umuwi sila mula sa ospital, nang maghilom na ang mga sugat, nang bumalik na sila sa trabaho o bumalik na sa paglago ang buhok, ito kadalasan ang panahon kung kailan nilalaglag na ng mga lalaki ang kanilang suporta at sigurado akong dahil hindi natin sinasabi sa kanila na kailangan pa natin ang kanilang patuloy na pagsusuporta. Pero sa tingin ko tinitingnan tayo ng mga lalaki at sinasabi nilang tama ka, kakatapos lang ng operasyon mo, nagkaroon ka ng kanser, wala na ito, ihinto mo na ito, iwanan na natin ang masamang pangyayaring iyon, at magpatuloy na tayo sa buhay natin. At mahalagang maunawaan ng mga lalaki na hindi na natin mababalikan pa ang buhay na mayroon tayo noon. Hindi ibig sabihin nito na magiging masama na ang haharapin nating buhay kinabukasan, pero magiging iba na ito sa banayad pero makabuluhang paraan, at ang suportang ibibigay mo sa amin ay talagang importante sa matagalan. Maaaring sa tingin mo OK kami, pero baka sa loob namin ay hindi.

Tagapagsalaysay

Oncologist Fran Boyle

A/Prof Fran Boyle

Nakakagulat pero sa tingin ko ang panahon na maraming kinatatakutan at pag-aalinlangan ang ilan sa mga babae ay ang panahon pagkatapos ng kanilang paggamot, nang natapos na ang lahat ng chemo at hindi sila regular na tinitingnan ng pangkat ng gumagamot sa kanila dahil bumabalik na lang sila sa klinika para sa 3 buwanang check up, paminsan-minsan ito ang panahon kung kailan nawawala ang seguridad na nararamdaman ng babae dahil hanggang sa puntong iyon, nakasakay sila isang parang conveyor belt kaya pakiramdam niya may sumusuporta sa kanila, may tumitingin sa kanila ng masinsinan at marami silang kailangang gawin at sa katapusan ng kanilang paggamot, lahat ng tao ay pumapaligid sa kanila nang may kasamang ngiti na nagsasabi nang masaya ka na dahil tapos na ang lahat. Alam ng babae mismo na nagbago na ang kanyang buhay simula sa araw na iyon, at hindi normal ang pakiramdam niya, at kahit na masaya siya na tapos na ang paggamot, walang gintong bituin sa kanyang ulo na nagsasabi na gumana ito, at malamang na sa ilang mga babae ito ang panahon kung kailan emosyonal silang nagde-decompensate, kaya't ito ang panahon kung kailan kailangang bantayan sila. Ang iba pang panahon kung kailan maaaring maging balisa ang mga babae ay sa anibersaryo ng kanilang operasyon lalung-lalo na sa unang taon kung kailan malamang na mapapasailalim sila sa mga mammogram at mga checkup kung kailan babalik na babaha ang mga alaala nila sa kung ano ang nangyari noon. Gustong samahan ng mga kapareha ang mga babae sa mga pagpapatingin na ito kahit na mukhang hindi naman ito gaanong mahalaga. Para lamang gawing pormal ito at para maramdaman ng mga babae ng binibigyan sila ng pansin. Sa panahong ito, sunduin mo ang iyong asawa at dalhin siya sa isang restawran at kumain kayo doon, magandang istratehiya ito.

Mas batang kapareha sa buhay

Sampung taon pagkatapos na nangyari iyon, mas malakas, mas positibo ang tingin namin sa buhay, at may mas maraming mapagkukunang dulugan kami upang labanan ang mga nagpapatuloy na hamon sa aming relasyon para sa matagal na panahon, at mas malakas ang loob namin. May joie de vivre na rin kami, nararamdaman naming maligaya kami at namumuhay kami sa bawat araw na hindi masyadong iniisip ang kung anumang problemang darating at pinahahalagahan namin ang bawat minuto ng aming buhay dahil sa anumang oras maaaring magbago ang gulong ng palad. Kaya sa tingin ko malakas ang loob namin sa pamumuhay namin ngayon.

Ikasampung Track: Saan pupunta para makakuha ng tulong at suporta

{Musika}

Tagapagsalaysay

Maraming mga daan sa paghingi ng tulong at payo kapag nagsusuporta ka sa isang babaeng dinadanas ang kanser sa suso. Hindi mo kailangang mag-isa lang na haharapin ito. Mahalagang malaman na maraming iba pang tao ang nakaranas na sa dinaranas mo ngayon, at may tulong na makukuha.

Ang National Breast and Ovarian Cancer Centre ay lumikha ng ilang dulugan na may napapanahong impormasyon tungkol sa lahat ng aspeto ng sakit. Maaaring mabasa at magamit ang mga dulugang ito sa website na www.nbocc.gov.au o sa pamamagitan ng pagtawag sa 1800 624 973.

Ang website ng Breast Cancer Network Australia ay naglalaman ng mga personal na kuwento mula sa mga babae at mga lalaki tungkol sa kung paano naka-apekto ang kanser sa suso sa kanilang buhay. Upang mabasa o mapanood ang mga kuwentong ito, magpunta sa www.bcna.org.au.

Upang malaman ang tungkol sa pinansiyal at praktikal na tulong na maaaring makuha mo, tumawag sa Cancer Council Helpline sa 13 11 20. Maaari ka ring magtanong tungkol sa Cancer Connect Program.

Maaari kang iugnay ng iyong GP sa anumang mga serbisyong pansuporta sa kanser para sa mga pamilya sa iyong lugar o maaari mong kontakin ang departamento ng gawaing panlipunan ng iyong lokal na ospital.

Ito si William McInnes. Umaasa kaming makakatulong sa iyo ang impormasyong inilaan sa CD na ito at mapapakinabangan mo ang pakikinig sa karanasan ng ibang tao.

PTE(t)