“İyirmi il məcburi
Yüklə 463,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
38 “İyirMi iL MəcBuri KöçKünMü oLAr?” evlərinin yalnız birinci mərtəbəsində yaşayırlar, çünki üst mərtəbənin snayper tərəfindən nişana alınması daha asandır. qapanlı kəndində BqXc təşkilatı bir daha təhlükəli yerdə yerləşən evdə sakinlərə açıq pəncərələri bağlamağa, qapıların yerini dəyişdirməyə və pəncərələri divarın daha təhlükəsiz hissəsində açmağa köməklik etmişdir. Bu kəndlərin əhalisi onları atəşdən qoruyan müvafiq mühafizə maneələrinin olmamasından şikayət edirdilər. Bir neçə il bundan əvvəl hazırlanmış palçıq sədlər vaxt keçdikcə dağılmış və ya bəzi yerlərdə yox olmuşdur ki, bu da insanların nizamsız atışmalar və snayper gülləsinə tuş gəlməsi ehtimalını daha da artırır. 2011-ci ilin mart ayında orta qərvənd kəndində erməni mövqelərindən 800-1000 metr məsafədə yerləşən evdə doqquz yaşlı azərbaycanlı oğlan uşağının snayper tərəfindən qətlə yetirilməsi cəbhə xəttinə yaxın olan bu kəndlərdəki insan həyatının nə dərəcədə kövrək olduğunu bir daha vurğulayır. Bu insidentdən əvvəl 2011-ci ilin yanvar və fevral aylarında həmin kənddə iki qadın nizamsız açılan atəş nəticəsində yaralanmışdır. orta qərvənd kəndində ölümlə nəticələnmiş bu insident Azərbaycan cəmiyyətində böyük rezonansa səbəb oldu və hökumət bundan sonra ən təhlükəli kəndlərdə müdafiə divarları tikdirməyə başladı. hazırda daş kərpicdən tikilən bu müdafiə divarları orta qərvənd və çıraqlı kəndlərində tikilir. Bundan əlavə hökumət tərtər və Goranboy rayonlarının cəbhə xəttinə yaxın olan kəndlərində ümumi uzunluğu 2,700 metr olan divarların inşasını da planlaşdırır. 71
cəbhə xəttinə yaxın olduqlarına və əkin və otlaq ərazilərinin böyük hissəsinin erməni qüvvələrinin nəzarəti altında olduğuna görə bu kəndlərdə torpağın özəlləşdirilməsi həyata keçirilməmişdir. torpaq müvəqqəti olaraq yerli əhali və məcburi köçkünlər arasında bölüşdürülmüşdür. torpaq sahəsinin çatışmazlığı üzündən cəbhə xəttinə yaxın ərazilərdə yaşayan məcburi köçkünlər və yerli əhali öz mal-qarasını yiyəsiz torpaqlarda otarırlar ki, bu da onları mina partlaması və düşmən gülləsinə tuş gəlmək təhlükəsi ilə üz-üzə qoyur. dağlıq qarabağın şimalında yerləşən Goranboy rayonunda 2011-ci ildə belə bir mina partlaması nəticəsində azərbaycanlı çoban həyatını itirmişdir. cəbhə xəttinə yaxın yerdə yerləşən otlaq sahələri bir çox ailələr üçün yeganə gəlir mənbəyidir və onlar başqa seçimlərinin olmadığını və həyatlarını təhlükəyə ataraq dolanışıq üçün çalışmaq məcburiyyətində olduqlarını bildirirdilər. əhmədağalı kəndindəki bir nəfər çobanın dediyi kimi: “Mənim iki balaca uşağım var. nə üçün mən gedib özümü [erməni] güllə qabağına verməliyəm? Mənim sadəcə başqa yolum yoxdur.” cəbhə xəttində yaşayan bir çox ailələrin dolanışıq üçün otlaq sahələrindən asılı olduğunu anlayaraq Azərbaycan hərbçiləri müəyyən qədər müdaxilə etməməyə çalışırlar və yerli maldarlara məhdudiyyətsiz olaraq müdafiə xətlərinin birinci eşelonunu keçməyə icazə verirlər. eyni qaydada ermənistan qüvvələri bu çobanları təhlükə kimi qəbul etmirlər və adətən onların qarşısını almırlar, baxmayaraq ki, bəzi yerli çobanlar onları qorxutmaq məqsədilə atəşə məruz qaldıqlarını bildirmişlər. 71 K. Məmmədova, “Azərbaycan cəbhə xəttində mühafizə divarı tikir”, “Anspress.com”, 11 oktyabr, 2011, (http:// anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=121041 )
39 AzərBAycAndA MəcBuri KöçKünLər və yerLi əhALinin əkin torpaqlarının çox hissəsi düzənlik ərazilərdədir və buna görə qarşı tərəfdən atəşə məruz qalırlar və əkin işlərinin çoxu gecə saatlarında həyata keçirilir. Kəndlilər qeyd edirdilər ki, ermənistan qüvvələri sahədə işləyərkən nadir hallarda onları atəşə tutular, la- kin buna baxmayaraq müdafiəsiz olduqlarına görə qorxu hissi keçirirlər. təhlükə ilə üzbəüz olduğunu gizlətməyən qapanlı kənd sakini deyirdi: “əgər ermənilər istəsə biz bir gün də burada yaşaya bilmərik. onlar küçədə gəzən istənilən uşağı və ya yaşlını hədəfə alıb öldürə bilərlər. qarşı tərəfdə erməni qəsəbələri yoxdur, ancaq bizim tərəfdə çoxdur.” 2005-ci ildən bu vaxta qədər hökumət Ağdam rayonunda 19 yeni məcburi köçkün qəsəbələri inşa etdirmiş və əsasən mərkəzi aran bölgəsində yaşayan 25,000 insanı bu qəsəbələrə köçürmüşdür. 72 hökumət Füzuli rayonunda əvvəldən Azərbaycanın nəzarətində olan ərazidə yerləşən 22 qəsəbədən əlavə 17 yeni məcburi köçkün qəsəbəsi inşa etdirmişdir. 73
yerli dövlət rəsmisinin qeyd etdiyi kimi, hazırda Füzuli rayonunun (horadizdəki mərkəzlə birlikdə) işğal edilməmiş bölgələrində 65,000 insan yaşayır. Köçkünlükdən əvvəl bu ərazidə 28,000 insan yaşayırdı. 2013-cü ilə qədər hökumət əlavə beş məcburi köçkün qəsəbəsinin inşasını və bu qəsəbələrə 2,000 ailənin köçürülməsini planlaşdırır. 74
olar ki, hamısı bu rayonların işğal edilmiş yerlərindəndir. Bu cür məskunlaşdırma siyasəti Azərbaycan hökumətinin məcburi köçkün icmaları daxilindəki birliyi qoruyub saxlamaq və onların yerli əhaliyə assimilyasiya olmasının qarşısını almaq arzusundan irəli gəlir, belə ki, bu yolla onlar öz doğma yurdlarına daha yaxın yerdə yaşayırlar və yekunda gözlənilən qayıdışa hazır olurlar. Bu yanaşma ümumilikdə məcburi köçkünlər və yerli əhali tərəfindən də dəstəklənir. yeni qəsəbələrdəki mənzil şəraiti daha yaxşıdır, lakin buna baxmayaraq əvvəldə də qeyd edildiyi kimi, onların cəbhə xəttinə yaxın olması potensial risk amili daşıyır. Azərbaycan hökuməti bu ərazilərdə yaşayan və ya yerləşdirilən əhalinin təhlükəsizliyinin lazımi şəkildə təmin edilməsi üçün kifayət qədər iş görməmişdir. yerli dövlət rəsmisinin qeyd etdiyi kimi iri miqyaslı hərbi əməliyyatların başlayacağı halda hökumətin dəqiq müəyyən olunmuş təxliyə planı yoxdur və yerli hakimiyyət orqanına Müdafiə nazirliyindən daxil olmuş rəsmi məktubda qeyd edilir ki, nazirlik cəbhə xəttinə yaxın yerlərdə yaşayan mülki əhalin təhlükəsizliyinə məsuliyyət daşımır. 75 hökumət burada yaşayan əhalinin təcili təxliyə olunması üzrə planın hazırlanmasını təmin etməlidir və müvafiq təhlükəsizlik zəmanəti olmadan daha çox məcburi köçkünün cəbhə xəttinə yaxın yerlərə köçürülməsindən çəkinməlidir. 72 yerli dövlət rəsmisi ilə müsahibə, Ağdam rayonu, mart 2011. 73 yerli dövlət rəsmisi ilə müsahibə, Füzuli rayonu, mart 2011. 74 yerli dövlət rəsmisi ilə müsahibə, Füzuli rayonu, mart 2011. 75 cəbhə xəttinə yaxın ərazidə yerli dövlət rəsmisi ilə müsahibə, mart 2011. Yüklə 463,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|